Λίγες ώρες πριν την έναρξη της αυριανής έκτακτης Συνόδου Κορυφής, τα συμπεράσματά της δεν έχουν πάρει την τελική τους μορφή. Σε κάθε περίπτωση, η παρέμβαση της Επιτροπής και οι ανακοινώσεις Φον Ντερ Λάιεν αναφορικά με την ενίσχυση της χρηματοδότησης των αμυντικών δαπανών έχει διαφοροποιήσει το προσχέδιο της προηγούμενης εβδομάδας και τα κράτη-μέλη καλούνται να συμφωνήσουν σε μία πολύ πιο ηχηρή προσέγγιση.
- Δείτε επίσης: Τα ψιλά γράμματα του σχεδίου της Λάιεν για την άμυνα της Ευρώπης – Τι σημαίνει για την Ελλάδα
Σύμφωνα με όσα είναι σε θέση να γνωρίζει το insider, το Συμβούλιο αναμένεται να υποδεχθεί θετικά τις προτάσεις της Επιτροπής. Στην παρούσα φάση, αντιδράσεις επί της αρχής όπως αυτές της Ουγγαρίας αναμένεται να καμφθούν. Σε κάθε περίπτωση, η επείγουσα ανάγκη για ευρωπαϊκή τοποθέτηση σε ό,τι αφορά την Ουκρανία και τις κοινές αμυντικές δαπάνες φαίνεται να ξεπερνά την προϋπόθεση της ομοφωνίας εντός ΕΕ. Αυτή, ωστόσο, απαιτείται για την υιοθέτηση των συμπερασμάτων της Συνόδου.
Στήριξη της Ουκρανίας, ξεκάθαρες αναφορές στην επιθετικότητα και την απειλή της Ρωσίας
Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, η ΕΕ ξεκαθαρίζει ότι στη ρωσική εισβολή υπάρχει επιτιθέμενος και αμυνόμενος. Διατηρεί ως στόχο να βρεθεί η Ουκρανία στην καλύτερη δυνατή διαπραγματευτική θέση ενόψει της επίτευξης «ειρήνης μέσω δύναμης». Στο πλαίσιο αυτό δεσμεύεται -και μέσα από συνεργασία με συμμάχους της- να στηρίξει σε κάθε επίπεδο (πολιτικό, οικονομικό, αμυντικό, διπλωματικό) την Ουκρανία. Εντός του 2025, η ΕΕ αναμένεται να ενισχύσει τη χώρα με περισσότερα από 60 δισ. ευρώ, μέρος των οποίων προέρχονται από την αξιοποίηση των «παγωμένων» περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας. Δεν υπάρχει ωστόσο απόφαση χρησιμοποίησης της ίδιας της περιουσίας.
Θετικά στα κράτη μέλη στην πρόταση της Επιτροπής για την Άμυνα
Η Σύνοδος αναμένεται να καλωσορίσει την πρωτοβουλία πέντε πυλώνων της Επιτροπής για ενίσχυση των αμυντικών δαπανών και να της δώσει πράσινο φως για την επεξεργασία τους. Αυτό συμπεριλαμβάνει το Ταμείο των 150 δισ. ευρώ, την κινητοποίηση ιδιωτικών κονδυλίων και υφιστάμενων πόρων αλλά και τη ρήτρα διαφυγής σε ό,τι αμυντικές δαπάνες.
Αυτό στο οποίο εν μέρει φαίνεται να διαφοροποιείται είναι η αντιμετώπιση της πρόθεσης της προέδρου Φον Ντερ Λέιεν να προωθήσει ευελιξία της αξιοποίησης των διαρθρωτικών ταμείων. Μία τέτοια πρωτοβουλία βρίσκει αντίθετες αρκετές χώρες συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Η Επιτροπή αναμένεται να κληθεί να δώσει κίνητρα για την αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων, όχι όμως και να αλλάξει τα κριτήρια ευελιξίας των κονδυλίων της πολιτικής συνοχής.
Οι ελληνικές θέσεις
Η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που υποδέχθηκαν εξαιρετικά θετικά τις εξαγγελίες Φον Ντερ Λάιεν. Τρεις είναι οι ελληνικές επιδιώξεις στο πλαίσιο των επικείμενων συμπερασμάτων. Το σύνολο των αποφάσεων να αφορά το σύνολο των κρατών μελών και το σύνολο της… γεωγραφίας της ΕΕ, όποια συμφωνία ειρήνης υποστηριχθεί από την ΕΕ για την Ουκρανία να βασίζεται σε ξεκάθαρο πλαίσιο διεθνούς Δικαίου και να αξιοποιηθούν τα υφιστάμενα ευρωπαϊκά κονδύλια χωρίς να υπάρξει δραστική αλλαγή στη διάθεση των κονδυλίων της συνοχής.
Δεν είναι απίθανο όλες οι ελληνικές θέσεις να συμπεριληφθούν στα τελικά συμπεράσματα. Σε ό,τι αφορά τα διαθρωτικά ταμεία και την επίκληση στο διεθνές Δίκαιο αυτό θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο καθώς οι συγκεκριμένες θέσεις αποτελούν διαχρονικά σταθερές θέσεις σημαντικού αριθμού κρατών-μελών. Επίσης, ισχυρή φαίνεται να είναι και η ομάδα των χωρών που επιδιώκουν το σύνολο των κρατών-μελών να έχει όφελος από τη ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες. Το ίδιο -σε μικρότερο βαθμό- ισχύει για την αναφορά που επιδιώκει η χώρα μας στην ανάγκη για προστασία της ασφάλειας όλων των ευρωπαϊκών συνόρων και όχι μόνο των χωρών που συνορεύουν με την Ρωσία και τη Λευκορωσία.
Πρωτοφανή ή τουλάχιστον όχι… συνηθισμένα
Εξ όσων είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, στο τελευταίο προσχέδιο συμπερασμάτων συνεχίζουν να μην ονοματίζονται οι Ηνωμένες Πολιτείες. Αναφορές γίνονται μόνο στην ανάγκη συνεργασίας με το ΝΑΤΟ και τις χώρες με την ίδια προσέγγιση σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του Ουκρανικού ζητήματος. Ακόμα κι αν τελικά υπάρξει αναφορά σε «συμμάχους στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού» είναι ξεκάθαρη η κρίση που διέπει τις σχέσεις Ουάσιγκτον – Βρυξελλών. Στην παρούσα φάση, εκ των ισχυρών, μόνο η Ιταλία φαίνεται να επιχειρεί να ισορροπήσει διαφορετικά σε σχέση με άλλα ισχυρά κράτη μέλη.
Στα σημεία των καιρών: Χωρίς καμία απολύτως διπλωματική διακριτικότητα, φιλορωσική και άκρως φιλοαμερικανική εμφανίζεται μόνο η Ουγγαρία. Και ακολουθεί η Σλοβακία.
Η αυριανή σύνοδος είναι η πρώτη μίας σειράς συναντήσεων που θα κρίνουν στην πράξη την επόμενη μέρα της ασφάλειας και της Άμυνας στην Ευρώπη. Θα ακολουθήσουν άλλες δύο (πάλι εντός Μαρτίου και τον Ιούνιο) καθώς και η Σύνοδος του ΝΑΤΟ επίσης τον Ιούνιο. Στο ενδιάμεσο ή και αμέσως μετά, αναμένονται από την ΕΠιτροπή -και σχετίζονται με την άμυνα και την ασφάλεια των χωρών της ΕΕ- τόσο η Λευκή Βίβλος για την άμυνα όσο και η πρότασή της για τον επόμενο κοινοτικό προϋπολογισμό.
