Α' Ημίχρονο: Πάουελ/Λαγκάρντ – Ελβίρα Ναμπιούλινα σημειώσατε 0-1

«Αγαπητέ φίλε μιας και δεν μπορούμε να βρεθούμε από κοντά και οι διαδικτυακές συναντήσεις με έχουν κάπως εκνευρίσει αποφάσισα να σου στείλω κάποιους προβληματισμούς που υποθέτω ότι θα τους συζητήσουμε από κοντά σύντομα. Σήμερα θα πάω – μία ημέρα νωρίτερα από ότι μου είχε συστήσει ο γιατρός – για ένα rapid με την ελπίδα να απελευθερωθώ από την καραντίνα. Μη ξαφνιαστείς αν με δεις να εμφανίζομαι στο γραφείο σου αν το αποτέλεσμα είναι αρνητικό…». Ο κ. Χ «φαινόταν» αρκετά εκνευρισμένος στο σημείωμα με το οποίο μου ευχήθηκε «καλή εβδομάδα» πρωί – πρωί της Δευτέρας.

Μεταφέρω το σημείωμα ως έχει γιατί το βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον.

«Λοιπόν το πρόβλημά μου – που λέει ο λόγος πρόβλημά μου – είναι το τι συμβαίνει πραγματικά με αφορμή αυτή την απόφαση της Μόσχας να πουλάει σε ρούβλια ή στα εθνικά νομίσματα των πελατών της εκτός από ευρώ και δολάρια. Έχει δημιουργηθεί αρκετός θόρυβος γύρο από το θέμα αυτό διεθνώς και θα έλεγα όχι άδικα. Σε σημείο μάλιστα που σημαντικοί οικονομικοί αναλυτές και οικονομολόγοι να μιλάνε για την «υπέρβαση» του δολαρίου σαν διεθνές αποθεματικό νόμισμα. Η διεθνής συζήτηση έχει φτάσει στο σημείο να μιλάει ακόμα και για την δημιουργία ενός Μπρέτον Γουντς ΙΙΙ, όπου πλέον τα μεγάλα περιφερειακά νομίσματα «αντικαθιστούν» σε μεγάλο βαθμό το δολάριο στις διεθνείς συναλλαγές. Και εσείς έχετε ανεβάσει κάποια σχετικά κείμενα πέρα από τα ρεπορτάζ. Η συζήτηση πήρε μεγάλες διαστάσεις και κατά μία έννοια «επισημοποιήθηκε» από την στιγμή που ο Λάρυ Φίνκ της Blackrock μίλησε στους πελάτες του για το τέλος της παγκοσμιοποίησης όπως την ξέραμε. Μη ξεχνάμε ότι ο Λάρυ Φίνκ πέραν του ότι είναι το αφεντικό της Blackrock με 10 τρις δολ. χαρτοφυλάκιο διαχείρισης, είναι και ο άνθρωπος που η αμερικάνικη κυβέρνηση «ανάθεσε» την διαχείριση του χαρτοφυλακίου από το QE… Με άλλα λόγια όταν μιλάει αυτός «ακούς» πέραν της Blackrock και κάτι από …κυβέρνηση και Fed. Έτσι με τα λεγόμενά του λίγο πολύ πυροδοτήθηκε για τα καλά η συζήτηση για το αν η Ελβίρα Ναμπιούλινα από την Μόσχα έχει βάλει φωτιά με την απόφασή της στο διεθνές νομισματικό σύστημα και … στο δολάριο.

Για να μη σε κουράζω και παίρνοντας ως δεδομένα τα όσα ξέρουμε για το τι είναι νόμισμα και μάλιστα ένα νόμισμα που είναι το βασικό «εμπόρευμα» για την δημιουργία συναλλαγματικών διαθεσίμων, λέω το εξής. Τι πρόκειται να συμβεί μετά την απόφαση της Μόσχας να πουλάει μόνο σε ρούβλι;

Αυτό το ερώτημα και η απάντησή του έχει δύο πλευρές πριν φτάσουμε στο... δολάριο.

Όπως είχατε επισημάνει και σεις σε ένα ρεπορτάζ που είχατε ανεβάσει, από τις δηλώσεις του Μάριο Ντράγκι μετά την τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Πούτιν, προέκυπτε ότι από τις μέχρι τώρα κυρώσεις και τις «εξαιρέσεις» σ’ αυτές, μεταξύ του πωλητή και του αγοραστή, έχει διατηρηθεί μία γκρίζα ζώνη στην οποία περιλαμβάνεται και ο χρηματοοικονομικός βραχίονας της Gazprom, η Gazprombank.

Με τα μέχρι στιγμής ισχύοντα κανείς δεν εμποδίζει την Ευρωζώνη να πληρώνει για το φυσικό αέριο που συνεχίζει να προμηθεύεται από την Ρωσία σε ευρώ, στην Gazprombank και αυτή να το μετατρέπει σε ρούβλια, πουλώντας τα ευρώ στην χρηματαγορά και αγοράζοντας ρούβλια.
Στο σημείο αυτό νομίζω ότι έχουν και την καταφανή αιτία της αποκατάστασης σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα, μετά την απότομη πτώση, της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ρουβλιού και την αισθητή πίεση που για ένα μικρό διάστημα αισθάνθηκε… το ευρώ.

Αυτή είναι η μία πλευρά της υπόθεσης για την Μόσχα, δηλαδή η «τεχνική» αποκατάσταση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του νομίσματος ακόμα και σε συνθήκες αποκλεισμού από το SWIFT και με «πάγωμα» των συναλλαγματικών διαθεσίμων της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας. Νομίζω ότι είναι εντυπωσιακό σαν επίτευγμα και πρωτοφανές.

Εδώ θα μπορούσε να πει κανείς είχες το πρώτο «γκόλ» της Ναμπιούλινα εις βάρος του Πάουελ και κυρίως της Λαγκάρντ.

Όμως αυτό είναι βασικά μόνο ένα πρώτο βήμα και αφορά την τρέχουσα κατάσταση τόσο στις εχθροπραξίες στην Ουκρανία όσο και στην τρέχουσα φάση ενεργειακής τροφοδότησης της Ευρωζώνης.

Τι θα γίνει στην συνέχεια; Η Ευρώπη έχει δρομολογήσει την σταδιακή ενεργειακή απαγκίστρωσή της από την Ρωσία και προφανώς η Ρωσία έχει δρομολογήσει τον επανα-προσανατολισμό των πωλήσεών της σε άλλη κατεύθυνση, προς Ασία, Αφρική, Ν. Αμερική.

Τι σημαίνει αυτό για την «παγκοσμιοποίηση» του Λάρυ Φίνκ, δηλαδή για το δολάριο; Ήδη αν κρίνουμε από τα όσα έχουν συμβεί αυτά τα τελευταία 24ωρα η Ρωσία έχει ήδη ενεργοποιήσει μία μείζονος σημασίας, σε όγκο αλλά και σε συνάλλαγμα, συμφωνία με την Ινδία για τα επόμενα χρόνια, όπου η συναλλαγή για την πώληση φυσικού αερίου και πετρελαίου – κανείς δεν μιλάει για κλιματική αλλαγή πλέον – η οποία θα γίνει με την χρήση των εθνικών νομισμάτων των συναλλασσόμενων, δηλαδή χωρίς δολάρια. Οι ενεργειακές και άλλες (τρόφιμα, λιπάσματα, χημικά, όπλα, μέταλλα, κ.λ.π.) συναλλαγές Κίνας - Ρωσίας έχουν επίσης αντικαταστήσει το δολάριο ως συναλλακτικό νόμισμα με του γουάν και ρο ρούβλι. Το ίδιο και για τις συναλλαγές Ρωσίας - Βραζιλίας.
Ανάλογης σημασίας ενεργειακής τροφοδοσίας συμφωνίες βρίσκονται στην τελική τους φάση μεταξύ Σ. Αραβίας και Κίνας, επίσης χωρίς την μεσολάβηση του δολαρίου. Μια ματιά στα διαθέσιμα στοιχεία στις αγορές συναλλάγματος και εμπορίου δείχνει ότι το δολάριο έχει εκτοπισθεί επισήμως από μεγάλες γεωγραφικές περιοχές της γης… Επίσης έχει πιεσθεί η χρήση του και από μια σειρά περιφερειακά ισχυρά νομίσματα όπως το δολάριο Αυστραλίας, Σιγκαπούρης, Καναδά κ.λ.π.

Αλλά αυτά δεν μπορείς να τα χαρακτηρίσεις ως νομίσματα αντι-δολαρίου, καθώς διαθέτουν ανοικτές γραμμές swap με την Fed και εξ αυτού έλκουν κυριολεκτικά την διεθνή συναλλακτική τους ικανότητα…

Στην διεθνή φιλολογία που έχει στο μεταξύ αναπτυχθεί γύρω από το θέμα του αν δηλαδή «εκτοπίζεται» το δολάριο από την θέση του «κυρίαρχου» οι απαντήσεις ακόμα …κουβαλάνε πολλά ερωτηματικά και αβεβαιότητες.

Προσωπικά έχει άποψη και αυτή είναι ότι το δολάριο δεν έχει μόνο «νομισματική» και «οικονομική» πλευρά .

Έχει και «γεωπολιτική» πλευρά που είναι ριζωμένη στον διεθνή ρόλο των ΗΠΑ, πέραν του ότι η λειτουργία του είναι «φυτεμένη» μέσα στις δομές της αγοράς χρήματος μετά την Συμφωνία του Μπρέτον Γουντς μέσα από τις οποίες διακινείται διεθνώς ένας «αμύθητος» όγκων κεφαλαίων καθημερινά. Ένας όγκος κεφαλαίων ο οποίος είναι μη συγκρίσιμος με τον όγκο των συναλλαγών για προϊόντα ενέργειας ή σιτηρών, κ.λ.π. Αλλά αυτή η διαφορά καθιστά ποιοτικά διαφορετική την σημασία της εξυπηρέτησης των συναλλαγών προϊόντων της «πραγματικής» οικονομίας από εκείνη της εξυπηρέτησης των συναλλαγών σε χρηματοοικονομικά προϊόντα…

Το ενδιαφέρον, αλλά αυτό θα το συζητήσουμε από κοντά – ελπίζω σύντομα – είναι ότι η κατάρρευση του Μπρέτον Γουντς το 1971, αντί να οδηγήσει στην κατάρρευση του ρόλου του δολαρίου, άνοιξε τον δρόμο ιδιαίτερα μετά την συμφωνία στο Plaza το 1985, στην πλήρη κυριαρχία του με την απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων και την περιβόητη παγκοσμιοποίηση.

Με άλλα λόγια νομίζω ότι παρ’ ότι η παγκοσμιοποίηση με τον Covid 19 σε πρώτη φάση και με τον πόλεμο στην Ουκρανία τώρα, έχει υποστεί σημαντικές ρήξεις και πλήγματα που έχουν προκαλέσει βαθύτατο κατακερματισμό των συναλλαγών σε πολλά επίπεδα και κάποια από αυτά βαθαίνουν επικίνδυνα στο άμεσο μέλλον, η «κυριαρχία» του δολαρίου είναι «δεμένη» με την τύχη του συστήματος συνολικά και όχι απλά με την γεωπολιτική θέση των ΗΠΑ.

Με αυτά τα ολίγα σε αφήνω και ελπίζω ότι το απόγευμα ίσως είμαι σε θέση να πιούμε καφέ μαζί…».

Γ. Αγγέλης