Μία από τις πολλές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής είναι η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως οι καύσωνες, ισχυρές βροχοπτώσεις, τα οποία με τη σειρά τους οδηγούν σε πυρκαγιές και πλημμύρες. Τις τελευταίες ημέρες η Ελλάδα και πολλές χώρες στην Ευρώπη ζουν ή έζησαν έναν πύρινο εφιάλτη.
Τον Ιούνιο, καπνός από τις μαινόμενες δασικές πυρκαγιές του Καναδά ήταν ορατός σε ολόκληρη τη δυτική Ευρώπη. Η αιθαλομίχλη ταξίδεψε στον Ατλαντικό Ωκεανό λαμβάνοντας ώθηση από τις ευνοϊκές μετεωρολογικές συνθήκες. Η εκδήλωση μιας μεγάλης πυρκαγιάς δεν αποτελεί μόνο απειλή για το περιβάλλον και το οικοσύστημα αλλά και για την ανθρώπινη υγεία. Αυτή τη στιγμή, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, η ποιότητα του αέρα έχει υποβαθμιστεί λόγω των πυρκαγιών.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Στη δίνη της κλιματικής κρίσης ο πλανήτης - Οι στόχοι της ΕΕ, τα κονδύλια και η επόμενη ημέρα
Πώς η κλιματική αλλαγή ευνοεί την ανάπτυξη πυρκαγιών
Η φωτιά απαιτεί τρία συστατικά για να ανάψει: καύσιμο, οξυγόνο και θερμότητα. Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τις προοπτικές και των τριών. Οι έντονες περίοδοι ξηρασίας, οι αυξανόμενες θερμοκρασίες και τα ερημοποιημένα εδάφη που προκαλούνται από τις μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες παράγουν άφθονα εύφλεκτα καύσιμα (το οργανικό υλικό που καταναλώνεται από τις πυρκαγιές, συμπεριλαμβανομένων των χόρτων, των θάμνων και των δέντρων). Αυτές οι συνθήκες δημιουργούν ένα ιδανικό περιβάλλον για να ευδοκιμήσει η φωτιά και θέτουν σε κίνδυνο ορισμένα οικοσυστήματα.
«Με την κλιματική αλλαγή, τα καύσιμα και τα δάση για τα οποία πραγματικά νοιαζόμαστε καταλήγουν να πλήττονται από μεγαλύτερη ξηρασία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού», επισημαίνει η Δρ. Σούζαν Πρίσαρντ, δασική οικολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον που ειδικεύεται στην οικολογία των πυρκαγιών. «Οι αυξημένοι άνεμοι (οξυγόνο) και η δραστηριότητα των κεραυνών (πηγή θερμότητας/ανάφλεξης) παίζουν επίσης τεράστιο ρόλο».
Σε ορισμένα περιβάλλοντα, τα φαινόμενα έντονων βροχοπτώσεων μπορούν να τονώσουν την ανάπτυξη των φυτών, ιδιαίτερα σε οικοσυστήματα που κυριαρχεί το γρασίδι, και να οδηγήσουν σε απόθεμα καυσίμων. Ερευνητές της NASA ανακάλυψαν πρόσφατα ότι οι υγροί χειμώνες μπορεί να οδηγήσουν σε μεγαλύτερο αριθμό μικρών πυρκαγιών την επόμενη αντιπυρική περίοδο.
Οι αλλαγές στη συχνότητα και την ένταση των πυρκαγιών συμβάλλουν επίσης σε αυτό τον φαύλο κύκλο. Καθώς μεγάλες εκτάσεις καίγονται από τη φωτιά, ο άνθρακας που είχε δεσμευτεί στα δέντρα και το έδαφος απελευθερώνεται πίσω στην ατμόσφαιρα, διαιωνίζοντας έναν καταστροφικό κύκλο.
Πώς οι πυρκαγιές επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία
Οι επιπτώσεις των σοβαρών πυρκαγιών δεν περιορίζονται σε κοινότητες στις παρυφές δασών ή στις ιστορικά επιρρεπείς σε πυρκαγιές περιοχές. Όταν οι πυρκαγιές εξαπλώνονται εκπέμπουν στην ατμόσφαιρα μονοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου και μια ποικιλία καρκινογόνων ενώσεων. Αυτές οι ενώσεις μπορούν να διανύσουν αποστάσεις εκατοντάδων χιλιομέτρων, ειδικά όταν ευνοούν οι μετεωρολογικές συνθήκες και να φθάσουν σε πυκνοκατοικημένες περιοχές.
Η έκθεση στον καπνό μπορεί να επιδεινώσει προϋπάρχουσες αναπνευστικές παθήσεις όπως το άσθμα και καρδιαγγειακά προβλήματα ενώ μπορεί να προκαλέσει ακόμη και επιπλοκές στον τοκετό. Οι πυρκαγιές επιβαρύνουν πολύ την ψυχική υγεία, προκαλώντας φόβο, άγχος και στρες σε όσους αναγκάζονται να εκκενώσουν περιοχές ή να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.
Ορισμένες ομάδες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία από άλλες, καθιστώντας τις δασικές πυρκαγιές και τις σχετικές επιπτώσεις στην υγεία τους θέμα περιβαλλοντικής δικαιοσύνης. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι μεταξύ 2017 και 2021, οι Αμερικανοί κατά μέσο όρο εκτέθηκαν σε 350% περισσότερο καπνό που δημιουργήθηκε από τις πυρκαγιές σε σχέση τα προηγούμενα χρόνια. Για κοινότητες με περισσότερα έγχρωμα άτομα και μη αγγλόφωνους, το ποσοστό προσέγγισε το 450%.
Όπως εκτιμά η επιστημονική κοινότητα, η μείωση των εκπομπών ρύπων στην ατμόσφαιρα αποτελεί ένα καλό πρώτο βήμα για τον περιορισμό των πυρκαγιών. Μεταβαίνοντας προς την καθαρή ενέργεια και κόβοντας τον κύκλο ανάδρασης για τις πυρκαγιές που εκδηλώνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής, μπορούμε να ελαχιστοποιήσουμε την περαιτέρω θέρμανση και ενδεχομένως να αναιρέσουμε ορισμένες από τις συνθήκες που επιτρέπουν την ανάπτυξη καταστροφικών δασικών πυρκαγιών. Η υποστήριξη πολιτικών που προάγουν την υπεύθυνη διαχείριση των δασών και απωθούν τις μη βιώσιμες πρακτικές όπως η αποψίλωση των δασών μπορεί να συμβάλει στην προστασία των οικοσυστημάτων που απειλούνται από πυρκαγιά, αναφέρουν οι επιστήμονες.
