Στην ελληνική αγορά εργασίας οι αναμενόμενες δημογραφικές εξελίξεις οδηγούν το εργατικό δυναμικό σε φθίνουσα πορεία, με υψηλότερη μέση ηλικία και χαμηλότερη παραγωγικότητα.
Η μείωση των γεννήσεων στην Ελλάδα εδώ και 4 δεκαετίες και η γήρανση του πληθυσμού της χώρας προβλέπεται να συνεχιστούν τις επόμενες δεκαετίες, συρρικνώνοντας το εργατικό δυναμικό χρόνο με το χρόνο.
Οι εργαζόμενοι θα είναι όλο και μεγαλύτεροι σε ηλικία, δεδομένου ότι και οι νέοι καθυστερούν να μπουν στην αγορά εργασίας λόγω σπουδών.
Και μπορεί η άνοδος της ηλικίας των εργαζόμενων να συνοδεύεται συνήθως από αυξημένη εργασιακή εμπειρία, που μπορεί να επιδρά θετικά στην
παραγωγικότητα, εν τούτοις έχει και αρνητικές επιπτώσεις. Εχει διαπιστωθεί πως τα άτομα που γνωρίζουν ότι δεν έχουν μεγάλο εργασιακό χρονικό ορίζοντα μπροστά τους δεν προσπαθούν να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους και έχουν χαμηλότερη ροπή προς καινοτομία, ενώ απουσιάζουν και συχνότερα από την εργασία τους λόγω προβλημάτων υγείας.
Ωστόσο η ένδοια που υπάρχει στην εγχώρια αγορά σε επαγγελματίες, σε συνδυασμό με την μαζική έξοδο που σηματοδότησε η πρόσφατη υγειονομική κρίση καθιστά αναγκαία την απασχόληση των νέων συνταξιούχων.
Καθώς αυξάνει ο μέσος όρος ζωής, κάποιοι δεν θέλουν να βγουν από την αγορά εργασίας, που τους δίνει επιβράβευση – υλική και ηθική. Αρκετοί μάλιστα φέρονται να προτιμούν τις θέσεις μερικής απασχόλησης ή τις ευέλικτες μορφές εργασίας, οι οποίες «ευδοκιμούν» στο πανδημικό οικονομικό τοπίο. Αλλοι πάλι θέλουν να επιστρέψουν ως επιχειρηματίες και όχι ως υπάλληλοι, αξιοποιώντας το κεφάλαιο του εφάπαξ που συγκέντρωσαν.
Οι ειδικοί εκτιμούν πως η απασχόληση μετά την σύνταξη ίσως είναι το αντίδοτο στην Μεγάλη Παραίτηση, ενώ σύμφωνα με την τελευταία μελέτη του ΙΟΒΕ, για να καλυφθούν οι ανάγκες της αγοράς εργασίας απαιτείται η θέσπιση περαιτέρω κινήτρων για την παραμονή στην εργασία όσων βρίσκονται κοντά στα ελάχιστα όρια συνταξιοδότησης.
Ωστόσο η επιστροφή στην εργασία για όσους βγήκαν πρόωρα στη σύνταξη είναι μια τάση που κερδίζει συνεχώς έδαφος τα τελευταία χρόνια, είτε για λόγους οικονομικούς, ή ακόμη και ψυχολογικούς.
Ειδικά από φέτος που ξεκαθάρισε το τοπίο ως προς την απασχόληση των συνταξιούχων, καθώς καταργήθηκαν οι περιορισμοί που ίσχυαν ως τώρα στην αξιοποίηση του χρόνου απασχόλησης τόσο για τους συνταξιοδοτηθέντες πριν από τον Μάιο του 2016, όσο και για τους συνταξιούχους με απασχόληση μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου.
Οι συνταξιούχοι που δηλώνουν την απασχόλησή τους στον ΕΦΚΑ μετά τη συνταξιοδότησή τους έχουν περικοπή κύριας και επικουρικής σύνταξης κατά 30%. Ωστόσο, ο χρόνος της απασχόλησης αξιοποιείται με προσαύξηση της σύνταξής τους.
Τι ισχύει στο εξωτερικό
Ο αριθμός των ατόμων που εργάζονται πέρα από την ηλικία συνταξιοδότησης αυξάνεται σταθερά στο εξωτερικό. Το 2017 στις ΗΠΑ το 32% των ατόμων ηλικίας 65-69 ετών ήταν ακόμη στην αγορά εργασίας, ποσοστό κατά 10% υψηλότερο από το αντίστοιχο το 1994.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το ποσοστό απασχόλησης ατόμων άνω των 65 ετών διπλασιάστηκε μεταξύ 1993 και 2018.
Μετά την πανδημία, περισσότεροι από 3 εκατομμύρια Αμερικανοί υπολογίζεται ότι συνταξιοδοτήθηκαν πρόωρα και άλλοι 250.000 στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Καθώς όμως ο πληθωρισμός τώρα καλπάζει, το κόστος ζωής έχει εκτιναχθεί στα ύψη και οι προβλέψεις για ύφεση πυκνώνουν, πολλοί εξ αυτών ακολουθούν -θέλοντας και μη- αντίστροφη πορεία.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 3,3% των Αμερικανών που είχαν συνταξιοδοτηθεί το 2021, έχουν σήμερα ήδη επανενταχθεί στην αγορά εργασίας. Πρακτικά πρόκειται για 1,7 εκατομμύρια ανθρώπους.
Πρόσφατη έρευνα του δικτύου CNBC έδειξε ότι το 68% όσων Αμερικανών συνταξιοδοτήθηκαν εν μέσω πανδημίας αφήνουν πλέον ανοιχτό το ενδεχόμενο επιστροφής στην ενεργό επαγγελματική δράση.
Στο ίδιο μήκος κύματος, στο Ηνωμένο Βασίλειο καταγράφεται σημαντική αύξηση στην απασχόληση ατόμων ηλικίας 55-64 ετών, που επέλεξαν την πρόωρη συνταξιοδότηση με ώθηση την τρέχουσα υγειονομική κρίση.
Συνολικότερα, έρευνα της εταιρείας διαχείρισης κεφαλαίων Abrdn plc καταγράφει ότι τα δύο τρίτα των Βρετανών που περνούν φέτος στη σύνταξη δεν σκοπεύουν να βγουν εντελώς εκτός της αγοράς εργασίας.
Η Μεγάλη Παραίτηση φαίνεται ότι δημιουργεί για τους συνταξιούχους ευκαιρίες επανένταξης στην αγορά εργασίας.
Μάλιστα πολλοί νεο-συνταξιούχοι με υψηλή εξειδίκευση αποτελούν σήμερα στόχο για εταιρείες, καθώς η απώλεια προσωπικού με εμπειρία συνιστά πλέον μεγάλο πρόβλημα για την εύρυθμη λειτουργία των επιχειρήσεων.
