Η περίοδος μετά τη δεκαετία του 1970, ανέδειξε ένα νέο δημογραφικό πρότυπο που χαρακτηρίζεται από τον έλεγχο των γεννήσεων και αναδεικνύει τη σημαντικότητα των ατομικών προτιμήσεων και αποφάσεων. Πολλά ζευγάρια επιλέγουν την ελεύθερη συμβίωση χωρίς την απόκτηση παιδιών. Το κίνημα «child-free» (χωρίς παιδιά), λαμβάνει παγκοσμίως ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις.
Έρευνες δείχνουν ότι όλο και περισσότεροι ενήλικες στη Δύση επιλέγουν να μην κάνουν παιδιά, καθώς η εκούσια ατεκνία δεν αντιμετωπίζεται πλέον ως κοινωνικό στίγμα αλλά σαν στάση ζωής, που είναι μάλιστα πολύ δημοφιλής στα social media.
Στις ΗΠΑ, μελέτη του Pew Research Center έδειξε ότι περίπου το 44% των ζευγαριών ηλικίας 18 έως 49 ετών δεν επιθυμούν αποκτήσουν παιδιά. Το 2018 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 37%. Στην Βρετανία, μελέτη της YouGov έδειξε ότι περισσότεροι από τους μισούς Βρετανούς 35-44 ετών που δεν έχουν κάνει παιδιά, δεν σκοπεύουν να αποκτήσουν ούτε στο μέλλον.
«Τα δύο τρίτα των κρατών διεθνώς δεν επιτυγχάνουν τα ποσοστά αναπλήρωσης του πληθυσμού μέσω των νέων γεννήσεων» δήλωσε χαρακτηριστικά η Sarah Harper, διευθύντρια στο Oxford Institute of Population Ageing του Πανεπιστήμιου της Οξφόρδης, κατά το 3ο συνέδριο του Economist για το δημογραφικό. Τόνισε μάλιστα ότι σήμερα οι γυναίκες επιλέγουν αν θα γίνουν μητέρες ή όχι, αλλά αυτό τις οδηγεί περισσότερο στο να σπουδάσουν, να εργαστούν και να γίνουν οικονομικά ανεξάρτητες και δευτερευόντως να αποφασίσουν εάν θα τεκνοποιήσουν.
«Η "υποχρέωση" για την αναπαραγωγική διαδικασία δεν υφίσταται για τις νέες γυναίκες. Βρισκόμαστε σε μία εποχή όπου ενισχύεται ο ατομικισμός και οι νέες γυναίκες λένε: θέλω ή δεν θέλω να έχω παιδιά, ή να έχω ένα ή δύο παιδιά που θα έχουν καλή ποιότητα ζωής. Δεν είναι τυχαίο ότι το ένα τρίτο των γυναικών στην Βρετανία που έχει περάσει τα 35 έτη, δεν έχει ακόμη αποκτήσει το πρώτο του παιδί».
Αναφερόμενη στο κίνημα child free, η κα Harper υποστήριξε ότι είναι όλο και περισσότεροι νέοι άνθρωποι έχουν την άποψη ότι μπορούν να επιλέξουν να μην κάνουν παιδιά, γιατί θέλουν να παραμείνουν οικονομικά ανεξάρτητοι και ενεργοί στο στίβο της εργασίας.
Η ατεκνία είναι πιο συμβατή με τη σύγχρονη κοινωνία
Η ατεκνία συνιστά μία κατάσταση που πλέον είναι πιο συμβατή με τη σύγχρονη κοινωνία, υποστηρίζει μελέτη του Dianeosis. Ένα μεμονωμένο άτομο ανεμπόδιστο από οικογενειακές υποχρεώσεις είναι ο νικητής στον αγώνα για καλύτερη καριέρα και υλική επιτυχία στη ζωή.
Αντί να προγραμματίζεται με συνέπεια από νεαρή ηλικία η ατεκνία συχνά επηρεάζεται από ένα μείγμα από αντίξοες συνθήκες και προσαρμογές σε απρόβλεπτα γεγονότα όπως στειρότητα, κακή υγεία, κακή επιλογή συντρόφου και διάλυση σχέσης. Πολλές γυναίκες και άνδρες σε αναπαραγωγική ηλικία, συνεπώς, υιοθετούν στρατηγική προσωρινής αναβολής της τεκνοποίησης. Αυξάνονται με τον τρόπο αυτό οι πιθανότητες σταδιακής προσαρμογής στον τρόπο ζωής «ελεύθεροι τέκνων-child free» και τελικά αυξάνεται η πιθανότητα να χάσουν το ενδιαφέρον να αποκτήσουν ένα παιδί.
Συνολικά, φαίνεται ότι είναι πιο κοινότυπο για άτεκνους ενήλικες να εκφράσουν την αβεβαιότητα σχετικά με τα σχέδια αναπαραγωγικής που έχουν, από ό,τι να πουν ότι τελικά έχουν επιλέξει να είναι άτεκνοι Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Ιταλία, το συνολικό ποσοστό γεννήσεων είναι χαμηλό με την ατεκνία να κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα.
Αντίθετα, άλλες χώρες, όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Ιρλανδία συνδυάζουν υψηλό ποσοστό γεννήσεων, με επίσης υψηλό ποσοστό ατεκνίας. Στην Ανατολική Ευρώπη η ατεκνία είναι σπάνια, αλλά τα ποσοστά γεννήσεων είναι χαμηλά πρωτίστως λόγω του γεγονότος ότι πολλές γυναίκες έχουν ένα παιδί.
H Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με σταθερό έλλειμμα γεννήσεων έναντι θανάτων και ο πληθυσμός της θα έχει μειωθεί από μερικές εκατοντάδες έως και 1,5 εκατ. μέχρι το 2050, σημειώνει ο καθηγητής Δημογραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Βύρων Κοτζαμάνης.
«Το μεγάλο πρόβλημα της Ελλάδας είναι η μείωση των ανθρώπων σε ηλικία εργασίας. Η χώρα θα απωλέσει σχεδόν μισό εκατομμύριο εργαζόμενους έως το 2040» ανέφερε στο συνέδριο του Economist ο Wolfgang Fengler, Διευθύνων Σύμβουλος της World Data Lab.
