Αγώνα με τις έμφυλες ανισότητες στην εργασία, για να αγγίξουν «κορυφές» που άλλοτε δεν περίμενε κανείς, δίνουν καθημερινά οι γυναίκες.
Εγκλωβισμένες σε χαμηλόβαθμες και χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας διεκδικούν μια καλύτερη επαγγελματική πορεία, τη στιγμή που βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις και στερεότυπα τις αποτρέπουν από ανδροκρατούμενους επαγγελματικούς κλάδους όπως τα STEM και τα χρηματοοικονομικά.
Παράγοντες όπως οι διακρίσεις στον εργασιακό χώρο, τα κοινωνικά στερεότυπα και η άνιση κατανομή των οικογενειακών ευθυνών συμβάλλουν στη διαιώνισή των ανισοτήτων μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων εξακολουθεί να υπάρχει, παρόλο που το δικαίωμα της ίσης αμοιβής για ίση εργασία είναι νομικά κατοχυρωμένο. Στη χώρα μας οι μέσοι μισθοί των γυναικών έναντι των ανδρών είναι κατά 15% χαμηλότεροι, ενώ η μισθολογική «ψαλίδα» ανεβαίνει στο 23% όταν πρόκειται για διοικητικές θέσεις ευθύνης.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το 2023 ο μέσος μισθός για τους άνδρες εργαζόμενους ήταν στα 1.417,283 ευρώ όταν ο μέσος μισθός των γυναικών την ίδια περίοδο ήταν 1.240,35 ευρώ (14,26% χαμηλότερα).
Το 2023 η «ψαλίδα» έκλεισε έως ένα βαθμό, όμως ο δρόμος για την μισθολογική σύγκλιση είναι μακρύς ακόμη. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2023, οι γυναίκες κερδίζουν κατά μέσο όρο 12% λιγότερα από τους άνδρες, ενώ στη ζώνη του ευρώ η διαφορά φτάνει το 12,3%.
Στο σύνολο των χωρών της ΕΕ (εκτός από την Ουγγαρία και τη Σλοβενία) το μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών - γυναικών είναι μεγαλύτερο στον ιδιωτικό τομέα από ό,τι στον δημόσιο τομέα, ενδεχομένως επειδή οι αμοιβές στον δημόσιο καθορίζονται από διαφανή μισθολογικά κλιμάκια που ισχύουν εξίσου για άνδρες και γυναίκες.
Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων αντανακλά ένα ευρύτερο φάσμα διαρθρωτικών ανισοτήτων, πέρα από την απλή ποσοτική απόσταση που καταγράφεται στις αμοιβές. Περιλαμβάνει διάφορα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην πρόσβαση στην εργασία, στην επαγγελματική εξέλιξη και στην έκφραση των αιτημάτων τους για δίκαιη αμοιβή.
Τα εμπόδια αυτά εκδηλώνονται με πολλούς τρόπους που αποκαλύπτουν τη σύνθετη λειτουργία των έμφυλων ανισοτήτων στον εργασιακό χώρο.
Γυναίκες σε θέσεις ευθύνης
Η πρόσβαση των γυναικών σε θέσεις ευθύνης δεν συντελείται με τους ίδιους όρους. Ένας άνδρας έχει περισσότερες πιθανότητες να καταλάβει μια θέση ευθύνης από μια γυναίκα με τα ίδια προσόντα και τις ίδιες ικανότητες.
Το 2024 το ποσοστό των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις στην Ευρώπη ήταν 35%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 32% σημειώνοντας μείωση 5% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Επιπλέον, το 19% των ελληνικών επιχειρήσεων δεν απασχολούν καμία γυναίκα σε ανώτερη διοικητική θέση.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, καταγράφεται μια συγκρατημένη αύξηση του ποσοστού των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις, το οποίο φτάνει το 34%, μόλις 0,5% υψηλότερα από το 2024. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό ανέρχεται στο 36%, ενώ η Νότια Αμερική πρωταγωνιστεί με το αντίστοιχο ποσοστό να αγγίζει το 37,2%.
Ενδεικτικό του φαινομένου της «γυάλινης οροφής», είναι το γεγονός ότι ενώ μόλις το 21,7% των CEO παγκοσμίως είναι γυναίκες, την ίδια στιγμή κατέχουν σχεδόν τις μισές θέσεις σε ρόλους CFO (44,6%) και HR Director (47,6%).
Επαγγέλματα γένους θηλυκού
Μεταξύ άλλων, ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στο χάσμα μεταξύ των φύλων είναι η υπερεκπροσώπηση των γυναικών σε τομείς με χαμηλότερες αμοιβές, όπως η φροντίδα, η υγεία και η εκπαίδευση. Τα επαγγέλματα σε αυτούς τους τομείς, όπου κυριαρχούν οι γυναίκες, συχνά υποτιμώνται συστηματικά, διαιωνίζοντας περαιτέρω τις εισοδηματικές ανισότητες.
Αυτή η διαρκής υποτίμηση της εργασίας σε γυναικοκρατούμενους τομείς υπογραμμίζει την ανάγκη αλλαγής στις κοινωνικές αντιλήψεις και την υιοθέτηση πολιτικών που προάγουν τη δίκαιη αναγνώριση όλων των επαγγελμάτων.
Επιπλέον οι γυναίκες, κατά μέσο όρο, εργάζονται περισσότερες ώρες την εβδομάδα από τους άνδρες, αλλά αφιερώνουν σημαντικά περισσότερο χρόνο σε μη αμειβόμενες υποχρεώσεις, όπως η φροντίδα και οι οικιακές εργασίες.
Η ανισότητα αυτή δεν επηρεάζει μόνο τις επαγγελματικές επιλογές τους, αλλά περιορίζει και τις ευκαιρίες τους για επαγγελματική εξέλιξη, καθώς και τον βαθμό αξιοποίησης των ταλέντων/γνώσεων που κατέχουν.
Για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος, η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί πρωτοβουλίες όπως η ίση κατανομή της γονικής άδειας, οι προσβάσιμες δημόσιες υπηρεσίες φροντίδας παιδιών και οι πολιτικές εταιρειών που υποστηρίζουν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας. Τα
μέτρα αυτά στοχεύουν στη μείωση του δυσανάλογου βάρους της μη αμειβόμενης εργασίας στις γυναίκες και στη δημιουργία μιας πιο ισότιμης ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.
