Την έναρξη των διαδικασιών για την υλοποίηση της νέας γενιάς κινητής τηλεφωνίας στη χώρα μας σηματοδοτεί η δημόσια διαβούλευση για τις φασματικές περιοχές του 5G, την οποία ξεκίνησε η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) στις 6 Φεβρουαρίου με ημερομηνία ολοκλήρωσης την 10η Μαρτίου 2020, χωρίς να αποκλείεται η πιθανότητα παράτασης λόγω της σοβαρότητας του θέματος.
Βάσει του έως τώρα προγραμματισμού, η διαγωνιστική διαδικασία για τις συχνότητες του 5G θα γίνει προς το τέλος του τρέχοντος έτους ωστόσο το φάσμα ενδέχεται να παραχωρηθεί χωρίς να είναι όλα τα τμήματά του άμεσα διαθέσιμα, εφόσον ορισμένα χρησιμοποιούνται ακόμα για κάλυψη διαφορετικών αναγκών. Ενδεικτικό παράδειγμα το φάσμα στα 700 MHz καταλαμβάνεται από τα τηλεοπτικά κανάλια και η μετακόμισή τους σε διαφορετικό τμήμα φάσματος ίσως απαιτήσει χρόνο. Να υπενθυμίσουμε ότι όσον αφορά στις υπόλοιπες συχνότητες που θα απαιτηθούν για την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του 5G (24.25–27.5 GHz), σύμφωνα με τα όσα δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, Αντώνης Τζωρτζακάκης στη Βουλή, θα αξιοποιηθούν αλλά θα πρέπει να αναμένουμε μεταγενέστερο διαγωνισμό. Να υπενθυμίσουμε ότι προς ώρας μόνο η Ιταλία έχει δημοπρατήσει το συγκεκριμένο τμήμα του φάσματος.
Μια δημοπρασία για όλες τις φασματικές περιοχές του 5G
Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τη δημόσια διαβούλευση, η EETT προτείνει μια δημοπρασία για όλες τις φασματικές περιοχές του 5G (700 MHz, 2 GHz, 3400 – 3800 MHz και 26 GHz).
Όσον αφορά στη διαδικασία και σύμφωνα με το κείμενο της δημόσιας διαβούλευσης προτείνεται η χορήγηση φάσματος να γίνει μέσω παράλληλων διαδικασιών και πολλαπλών γύρων, με τους συμμετέχοντες στη διαδικασία να μπορούν να υποβάλλουν προσφορά για όλες τις ζώνες που ενδιαφέρονται. Σύμφωνα με την ΕΕΤΤ, αυτό θα δώσει μεγαλύτερη ευελιξία στους παρόχους αφού θα μπορούν να μεταφέρουν το ενδιαφέρον τους από μια ζώνη σε κάποια άλλη ανάλογα με την εξέλιξη της δημοπρασίας. Με τον συνδυασμό χορήγησης των εν λόγω τμημάτων φάσματος σε μία κοινή ή παράλληλη διαδικασία άλλωστε, όπως επισημαίνει η ΕΕΤΤ, διασφαλίζεται η ρυθμιστική σταθερότητα σχετικά με τους όρους της διαγωνιστικής διαδικασίας και κατά προέκταση ο αποτελεσματικός προγραμματισμός του μεγέθους και του χρονοδιαγράμματος των επενδύσεων των παρόχων, οι οποίοι γνωρίζουν εκ των προτέρων, το διαθέσιμο προς εκμετάλλευση φάσμα.
«Σε περίπτωση που για λόγους που ξεφεύγουν από τον έλεγχο της ΕΕΤΤ, η διαδικασία δεν είναι κοινή για όλες τις ζώνες, η ΕΕΤΤ θεωρεί πως οι διαδικασίες πρέπει να είναι τουλάχιστον συνδεδεμένες, δηλαδή τα ανώτατα όρια φάσματος και οι προϋποθέσεις συμμετοχής να είναι εκ των προτέρων γνωστές για όλες τις ζώνες, ανεξαρτήτως του πότε θα διενεργηθούν αυτές», επισημαίνει σχετικά η ΕΕΤΤ.
Εκτός το «τίμημα» από τη δημόσια διαβούλευση
Από το κείμενο της παρούσας δημόσιας διαβούλευσης ωστόσο απουσιάζει το οικονομικό σκέλος αφενός γιατί ακόμα αποτελεί αντικείμενο μελέτης - η ΕΕΤΤ έχει ζητήσει τη βοήθεια της βρετανικής εταιρείας συμβούλων Coleago η οποία εξειδικεύεται σε θέματα φάσματος - κι αφετέρου αφού αποτελεί και ζήτημα εθνικής στρατηγικής. Όπως εξηγούν πηγές της αγοράς, ένα υψηλό τίμημα για τις συχνότητες θα μπορούσε να καθυστερήσει τη δημιουργία του δικτύου, η οποία ήδη δεν υπολογίζεται νωρίτερα από το τέλος του 2021 κι αυτό αν δεν υπάρξουν παρατάσεις. Ο λόγος γι' αυτή την «αργοπορία» ακόμα κι αν ο διαγωνισμός πραγματοποιηθεί στο τέλος του τρέχοντος έτους, είναι πως εκτός από τις υποδομές απαιτούνται και οι κατάλληλες εφαρμογές για το 5G.
Την άποψη για ένα «λελογισμένο τίμημα» φαίνεται να ασπάζονται τόσο ο αρμόδιος υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης, όσο και η ίδια η ΕΕΤΤ. Από τις πρώτες μέρες του στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ο κ. Πιερρακάκης είχε αναφερθεί σε «καινοτόμο διαδικασία» υπονοώντας και την επιλογή να μην επιδιωχθεί πολύ υψηλό αρχικό τίμημα στη δημοπρασία, ώστε να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις και να υποστηριχθεί η καινοτομία και η ταχεία ανάπτυξη που συνδέεται με τα δίκτυα νέας γενιάς.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ανάπτυξη των δικτύων 5G απαιτεί επίσης πολύ μεγάλες επενδύσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να φρενάρουν, αν το ορισθέν τίμημα της άδειας είναι πολύ υψηλό. Να αναφέρουμε ότι οι πάροχοι τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών σε όλον τον κόσμο αναμένεται να δαπανήσουν περίπου 1 τρισ. δολάρια μέσα στην επόμενη πενταετία μόνο για τις υποδομές των δικτύων 5G.
Η λογική αυτή (χαμηλότερο τίμημα ώστε να μπορούν να γίνουν οι απαραίτητες επενδύσεις) δεν είναι αμιγώς ελληνική, καθώς όπως φαίνεται την ασπάζεται ολόκληρη η Ευρώπη. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι στην περίπτωση της Γερμανίας το τίμημα για τις άδειες ορίστηκε στα 6,5 δισ., σχεδόν υποδεκαπλάσιο από το αντίστοιχο των αδειών 3G.
Δεδομένου του «λελογισμένου τιμήματος» τα αρχικά έσοδα για το δημόσιο δεν θα είναι μεγάλα, σύμφωνα όμως με αναλυτές κι εφόσον η ανάπτυξη των δικτύων προχωρήσει, θα υπάρξουν έσοδα από πολλαπλές πηγές, όπως για παράδειγμα η φορολόγηση των παρόχων. Σύμφωνα με την νέα εργαλειοθήκη της ΕΕ για τα 5G δίκτυα, τα έσοδα της πέμπτης γενιάς δικτύων εκτιμάται ότι θα ανέρχονται σε 225 δισ. ευρώ το 2025 παγκοσμίως.
Τι θα φέρει η 5η γενιά δικτύων
Τα δίκτυα πέμπτης γενιάς, ευρύτερα γνωστά κι ως 5G, χαρακτηρίζονται από πολλούς ως μια νέα τεχνολογική επανάσταση η οποία συντελείται 24 χρόνια μετά την επιτυχή εισαγωγή των δικτύων κινητών επικοινωνιών 2ης γενιάς, 2G, στην Ευρώπη.
Πράγματι η «πέμπτη γενιά» των δικτύων κινητών επικοινωνιών θα είναι μια από τις πιο κρίσιμες δομικές μονάδες της ψηφιακής οικονομίας και της κοινωνίας μας την επόμενη δεκαετία.
Με το 5G θα παρέχεται συνδεσιμότητα σχεδόν παντού, γρήγορη μεταφορά δεδομένων και επεξεργασία πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο, σε μεμονωμένους χρήστες και σε συνδεδεμένα αντικείμενα. Με τον τρόπο αυτό οι χρήστες θα απολαύσουν νέες εφαρμογές υψηλής ταχύτητας κι αξιοπιστίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 5G θα είναι έως είκοσι φορές ταχύτερο από το 4G, με μικρή καθυστέρηση απόκρισης δικτύου (της τάξης του 1 ms). Κατ' επέκταση θα υποστηρίζει κινητικότητα με ταχύτητα έως 500 km/h και μεγάλο αριθμό ταυτόχρονων χρήσεων υπηρεσιών και συσκευών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο (έως ένα εκατομμύριο). Για να το πούμε απλά, το πλεονέκτημά του δεν είναι οι απλώς υψηλότερες ταχύτητες σύνδεσης αλλά η εξαιρετική απόκριση (low latency) και αξιοπιστία του, η οποία θα επιτρέπει για παράδειγμα την αυτόνομη οδήγηση, καθώς και η αυξημένη χωρητικότητα του δικτύου, που θα ενθαρρύνει την ανάπτυξη του Internet of Things, υποστηρίζοντας την ίδια στιγμή αναρίθμητες εφαρμογές στους κλάδους της βιομηχανίας, της αγροτοδιατροφής, των κατασκευών, της ενέργειας κ.ά.
Το ακραία γρήγορο και σταθερό 5G και οι πολύ υψηλότερες από το 4G ταχύτητες που θα προσφέρει, θα αρκούν για να βλέπουμε ανεμπόδιστα βίντεο σε ποιότητα ανάλυσης 8Κ ή για να κατεβάσουμε μία ταινία 3D μέσα σε 30 δευτερόλεπτα, όταν με το 4G, θα χρειαζόμασταν περίπου έξι λεπτά.
Ωστόσο, τη μεγαλύτερη δυναμική στη ψηφιακή τους μεταμόρφωση μέσω της ενσωμάτωσης του 5G εμφανίζουν οι λεγόμενες «κάθετες» αγορές (Β2Β Verticals), όπως η Αυτοκινητοβιομηχανία, οι Μεταφορές και η Εφοδιαστική Αλυσίδα, η Βιομηχανία, τα Δίκτυα Υποδομών και η Υγεία. Σε αυτούς του κλάδους θα προκύψουν εντελώς νέες υπηρεσίες και λειτουργίες, όπως φορτηγά και αυτοκίνητα χωρίς οδηγό, «έξυπνα» κτήρια και πόλεις, ευφυής διαχείριση βιομηχανικών αλυσίδων παραγωγής, απομακρυσμένες ιατρικές επεμβάσεις κ.τ.λ. ή αλλιώς εξατομικευμένη ιατρική, γεωργία ακριβείας αλλά και ενεργειακά δίκτυα που μπορούν να ενσωματώσουν ενέργεια από όλες τις ανανεώσιμες πηγές. Έτσι, θα δημιουργηθούν απεριόριστες δυνατότητες σε όρους παραγωγικότητας και ο αντίκτυπος θα είναι ισχυρός για το σύνολο της οικονομίας.
Η μετάβαση της Ελλάδας και ο «σινοαμερικανικός πόλεμος»
Η μετάβαση της Ελλάδας στην 5G εποχή αναγκάζει εν μέρει τη χώρα μας να διαλέξει στρατόπεδο και στον σινο-αμερικανικό εμπορικό πόλεμο που έχει ξεσπάσει το τελευταίο διάστημα. Γι’αυτό άλλωστε και τα 5G δίκτυα βρέθηκαν στην πρωθυπουργική ατζέντα κατά τις συναντήσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη, τόσο με τον Ντόναλντ Τραμπ όσο και με τον Σι Τζινπίνγκ.
Να υπενθυμίσουμε ότι η μάχη για την ανάπτυξη των υποδομών του 5G δικτύου φουντώνει τον τελευταίο καιρό, το ίδιο και οι επιθέσεις των ΗΠΑ κατά της Huawei, της ZTE και άλλων κινέζων προμηθευτών. Μάλιστα οι Ηνωμένες Πολιτείες πιέζουν τους εταίρους τους να προχωρήσουν σε αποκλεισμό των κινεζικών εταιρειών, με βασικό επιχείρημα την ασφάλεια των δικτύων και να επιλέξουν μεταξύ των Nokia και Ericsson. Σημειωτέον ότι Huawei, ZTE, Nokia και Ericsson προμηθεύουν το 90% του εξοπλισμού των εγκαταστάσεων 5G δικτύων.
Μέχρι στιγμής η χώρα μας δεν έχει ενταχθεί σε κάποιο συγκεκριμένο «στρατόπεδο», με τον κ. Μητσοτάκη να δηλώνει αφενός ότι θα λάβουμε σοβαρά υπόψη τις αμερικανικές ανησυχίες κι αφετέρου ότι η έκθεση της χώρας σε κινεζικές επενδύσεις δεν είναι «υπερβολική» και όλες οι ευαίσθητες υποδομές (όπως τα δίκτυα νέας γενιάς) προστατεύονται επαρκώς.
Σύντομα όμως θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις, δεδομένης και της πρόσφατης εργαλειοθήκης που ενέκρινε στις 29 Ιανουαρίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η οποία καθορίζει τα επόμενα βήματα των κρατών μελών, λαμβάνοντας υπόψη τον μετριασμό των κινδύνων για την ασφάλεια. Η νέα οδηγία έχει, όπως και η προηγούμενη, συμβουλευτικό χαρακτήρα και δεν αποκλείει κανέναν πάροχο, επιβάλλει όμως αυστηρό έλεγχο από την κυβέρνηση.
Σύμφωνα με την συγκεκριμένη εργαλειοθήκη, η οποία βασίστηκε στην έκθεση αξιολόγησης επικινδυνότητας της ΕΕ, η επιτροπή ζητά να ορισθούν βασικά μέτρα έως τις 30 Απριλίου 2020 τα οποία περιορίζουν τους κινδύνους της κυβερνοασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων κι αυτών που σχετίζονται με μη τεχνικούς παράγοντες, όπως ο κίνδυνος παρεμβολής από κρατικούς παράγοντες εκτός ΕΕ ή παράγοντες που υποστηρίζονται από κράτη εκτός ΕΕ μέσω της αλυσίδας εφοδιασμού 5G.
Ειδικότερα τα κράτη μέλη συμφώνησαν:
- να ενισχύσουν τις απαιτήσεις στον τομέα της ασφάλειας,
- να αξιολογούν τα προφίλ κινδύνου των προμηθευτών,
- να εφαρμόζουν σχετικούς περιορισμούς για τους προμηθευτές που θεωρούνται υψηλού κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαίων αποκλεισμών για βασικά πάγια στοιχεία που θεωρούνται ζωτικής σημασίας και ευαίσθητα (όπως οι λειτουργίες του κεντρικού δικτύου),
- καθώς και να αναπτύξουν στρατηγικές για να εξασφαλίσουν τη διαφοροποίηση των πωλητών.
Όπως διευκρινίζεται μάλιστα «παρότι η απόφαση για τη λήψη ειδικών μέτρων ασφάλειας παραμένει αρμοδιότητα των κρατών μελών, το συλλογικό έργο που επιτελέστηκε για την εργαλειοθήκη αποδεικνύει την ακλόνητη αποφασιστικότητά τους να αντιμετωπίσουν από κοινού τις προκλήσεις ασφάλειας των δικτύων 5G. Αυτό είναι απαραίτητο για μια επιτυχημένη και αξιόπιστη ενωσιακή προσέγγιση όσον αφορά την ασφάλεια του 5G, καθώς και για να διατηρηθεί ο ανοικτός χαρακτήρας της εσωτερικής αγοράς υπό την προϋπόθεση της τήρησης των βασισμένων στον κίνδυνο απαιτήσεων της ΕΕ για την ασφάλεια».
Πέρα βέβαια από τις προαναφερθείσες αποφάσεις και τα «στρατόπεδα», η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να μεριμνήσει και για κάτι ακόμα: για τη σωστή πληροφόρηση του κοινού ώστε να μην υπάρξουν άλλες εγχώριες αντιδράσεις και διακοπές των δικτύων 5G, πιλοτικών ή μη, από φόβο «μην στειρωθεί ο ελληνικός πληθυσμός». Να θυμίσουμε ότι τέτοιου τύπου ήταν οι ισχυρισμοί των Καλαματιανών οι οποίοι απαίτησαν από τη δημοτική αρχή να τερματίσει πρόωρα το πιλοτικό πρόγραμμα 5G δικτύων που έτρεχε στην πόλη και έληγε την 31η Δεκεμβρίου 2019.
Άλλωστε, όπως διευκρινίζει και το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ο έλεγχος για τα επίπεδα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στην Ελλάδα πραγματοποιείται από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ), σύμφωνα με τα στοιχεία της οποίας, κατά τους ελέγχους εντός αστικού ιστού, όλο το προηγούμενο έτος «δεν διαπιστώθηκαν υπερβάσεις των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία, όπως αυτά ορίζονται στην ισχύουσα νομοθεσία».
Φωτογραφία: Getty Images / Ideal Image.
