Μπορεί οι περισσότεροι από εμάς να έχουν συνδέσει την εμφάνιση των ebooks με το περίφημο Kindle της Amazon, το οποίο κυκλοφόρησε το 2007, η αφετηρία όμως των ηλεκτρονικών βιβλίων έχει τις ρίζες της στο μακρινό 1971, όταν ο Michael Hart ξεκίνησε το Project Gutenberg. Παρότι βέβαια η προσπάθειά του έκανε ψηφιακά διαθέσιμους μερικούς από τους πιο γνωστούς τίτλους της παγκόσμιας λογοτεχνίας, δεν ευδοκίμησε μέχρι και τα μέσα της δεκαετία του 2000 όπου το ευρύ κοινό απέκτησε πρόσβαση σε ηλεκτρονικές συσκευές και gadgets στο μέγεθος βιβλίου, που διευκόλυναν την ανάγνωση επί της οθόνης (Sony Reader, Amazon Kindle, tablets). Έκτοτε τα e-books φάνηκε να κερδίζουν έδαφος, χωρίς όμως να καταφέρουν ποτέ να επιτύχουν το «άλμα» και τις βαθιές αλλαγές στον εκδοτικό χώρο και τις αναγνωστικές συνήθειες του κοινού που υποσχέθηκαν. Κάτι που σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς μπορεί να πετύχουν τα audiobooks, η πιο πρόσφατη εκδοχή ψηφιακών εκδόσεων, που κερδίζει έδαφος παγκοσμίως και κάνει αυτή την περίοδο τα παρθενικά της βήματα και στην χώρα μας.
Χρονιά ορόσημο το 2022 για την ελληνική αγορά των Audiobooks
Στην περίπτωση της χώρας μας, το 2022 δείχνει να είναι χρονιά ορόσημο για τα ηχητικά βιβλία. Οι παίκτες αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται, ενώ μεγάλες αλυσίδες βολιδοσκοπούν την αγορά με στόχο να μπουν δυναμικά στο παιχνίδι.
Να θυμίσουμε ότι μια από τις σοβαρότερες προσπάθειες στη χώρα μας έγινε το 2021, από την πλατφόρμα διάθεσης audiobooks, ονόματι Bookvoice. Δύο μεγάλα media agencies σε συνεργασία με 19 εκδοτικούς οίκους και με αναγνωρισμένους καλλιτέχνες που δανείζουν την φωνή τους στα βιβλία, λάνσαραν την πλατφόρμα με σύνθημα «η φωνή του βιβλίου». Μέχρι σήμερα στο Bookvoice βρίσκει κανείς κοντά στους 250 εμπορικούς τίτλους βιβλίων τους οποίους και μπορεί να αγοράσει α λα καρτ και στη συνέχεια να ακούσει μέσω της αντίστοιχης εφαρμογής, από το κινητό, το tablet του ή τον υπολογιστή του.
Στις αρχές του μήνα ωστόσο έκανε την εμφάνισή της και μια ακόμα πλατφόρμα, ονόματι Jukebooks, η οποία προσφέρει μέσω ενός συνδρομητικού μοντέλου, πρόσβαση σε πολυάριθμους τίτλους βιβλίων. Το εγχείρημα φέρει την σφραγίδα του ομίλου ANT1, περιλαμβάνει ήδη 360 audiobooks τα οποία αφηγούνται γνωστοί ηθοποιοί και εμπλουτίζεται συνεχώς. Στην περίπτωση του Jukebooks βέβαια, δεν αγοράζει κανείς μεμονωμένα ένα βιβλίο, αλλά με μια συνδρομή της τάξης των 9,99 ευρώ το μήνα έχει πρόσβαση στους τίτλους των βιβλίων που περιλαμβάνει η πλατφόρμα. Αυτή την περίοδο μάλιστα η συνδρομή διατίθεται σε τιμή γνωριμίας, προσφέροντας 15 ημέρες δωρεάν πρόσβαση και δυνατότητα ετήσιας εγγραφής με 59,90 € τον μήνα (δηλαδή 5 ευρώ μηνιαίως αν προπληρώσει κανείς για όλο τον χρόνο).
Πέρα από τους προαναφερθέντες «μεγάλους» παίκτες υπάρχουν και δύο ακόμα μικρότερου βεληνεκούς, η Auvril και η Tapetales. Η πρόσβαση στους τίτλους της Auvril μπορεί να γίνει είτε αγοράζοντας βιβλία α λα καρτ είτε επιλέγοντας ένα από τα τρία διαθέσιμα συνδρομητικά μοντέλα (Originals με 9 ευρώ, Premium με 16 ευρώ και Premium Plus με 18 ευρώ), το κάθε ένα από τα οποία περιλαμβάνει ηχητικά βιβλία από τις δύο κατηγορίες που έχει η πλατφόρμα (Auvril Originals και Auvril Premium).
Όσο για την Tapetales προσανατολίζεται μέχρι στιγμής στα παιδικά βιβλία, με δύο μοντέλα συνδρομής (Kids με 3,90 ευρώ το μήνα και μέχρι 20 ώρες ακρόασης και Kids Plus με 6,90 ευρώ το μήνα με απεριόριστη πρόσβαση σε όλους τους τίτλους παιδικών βιβλίων). Σύντομα ωστόσο θα ενεργοποιηθεί και η συνδρομή Premium η οποία θα περιλαμβάνει βιβλία όλων των ηλικιών.
Η αγορά του ηχητικού βιβλίου είναι παρθένα, αν όχι ανύπαρκτη, με το μερίδιό της να κινείται το 2021 στο 0,01% και να αυξάνει αργά και σταθερά το τρέχον έτος. Οι προοπτικές όμως αυξάνουν καθώς δημιουργούνται οι προϋποθέσεις. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι πέρα από το όμιλο του Antenna, την αγορά του ηχητικού βιβλίου βολιδοσκοπεί κι ένας ακόμα μεγάλος επιχειρηματικός όμιλος της ελληνικής αγοράς. Ο λόγος για τον όμιλο των Public, τα στελέχη του οποίου διευκρίνισαν σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου, ότι τα επόμενα βήματα του Ομίλου μπορεί να περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και την δραστηριοποίησή τους στην αγορά των Audiobooks. Σύμφωνα με τα όσα ανέφεραν, η εταιρεία ανιχνεύει ήδη τους εγχώριους παίκτες, ώστε να μπει δυναμικά στη αγορά, είτε μέσω συνεργασιών είτε δημιουργώντας το δικό της μοντέλο.
Η αγορά των e-books και των audiobooks
Οι προοπτικές ανάπτυξης της αγοράς στην Ελλάδα, δεν μπορούν ακόμα να προδιαγραφούν, σε παγκόσμιο επίπεδο όμως διαφαίνονται καλύτερες από αυτές των ebooks.
Οι λόγοι που οι οι αναγνώστες δεν εμφανίστηκαν μαζικά στο ραντεβού με το ηλεκτρονικό βιβλίο, με αποτέλεσμα η αγορά να μην μπορεί να συντηρήσει την συγκεκριμένη τεχνολογική καινοτομία και φυσικά να μην εξαλείψει το τυπωμένο βιβλίο, όπως ασπάζονταν κάποιοι από τους πρωτεργάτες της, ήταν πολυάριθμοι. Οι διαφορετικές πλατφόρμες και τα πολλαπλά φορμάτ, η ανάγκη απόκτησης μιας εξειδικευμένης συσκευής που μπορεί να αναγνωρίζει τα παραπάνω, ίσως και η αίσθηση που αποκομίζει κανείς κατά την ανάγνωση σε χαρτί ήταν μερικοί από αυτούς. Αποτέλεσμα ήταν ακόμα και σήμερα, δέκα και πλέον χρόνια μετά, τα e-books να έχουν φτάσει στις πιο προηγμένες δυτικές αγορές τους σε ένα μερίδιο της τάξης του 20% επί των συνολικών πωλήσεων βιβλίων, ενώ σε άλλες, όπως η χώρα μας να αγγίζουν μετά βίας το 1%. Παρότι μάλιστα η πανδημία και ο εγκλεισμός που την ακολούθησε έδωσε μια κάποια ώθηση, εξοικειώνοντας και τους διστακτικούς με τα ebooks - οι πωλήσεις ebooks στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 20 εκατ. αντίτυπα το 2020, στη Μεγάλη Βρετανία καταγράφηκε μια αύξηση της τάξης του 15% στους μεγάλους εκδοτικούς - η επαναφορά στα «συνηθισμένα είχε ως αποτέλεσμα την διόρθωση της αγοράς.
Οι συνισταμένες όμως δεν είναι ίδιες στην περίπτωση των audiobooks, τα οποία φαίνεται να προσεγγίζουν πολύ περισσότερο τις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου. Το επιχείρημα «ποιος έχει χρόνο να διαβάζει βιβλία», καταρρίπτεται αφού με τα audio books μπορεί κανείς να «διαβάζει» κάνοντας παράλληλα άλλα πράγματα, ενώ οδηγεί, γυμνάζεται, μαγειρεύει κλπ. Η δυνατότητα ακουστικής ανάγνωσής μέσω smartphones αποτελεί ένα ακόμα πλεονέκτημα, αν σκεφτεί κανείς την διείσδυση των έξυπνων κινητών συσκευών στον παγκόσμιο πληθυσμό αλλά και την εξάρτησή του από αυτές. Επιπλέον τα audio books έρχονται σε μια περίοδο που οι χρήστες των smartphones έχουν ήδη αγκαλιάσει την τάση των podcasts, των on demand ραδιοφωνικών παραγωγών, αλλά και την χρήση συνδρομητικών πλατφορμών μουσικής, όπως το Spotify. Τα παραπάνω σε συνδυασμό με την αύξηση των ηλικιακών ομάδων που εμπιστεύονται την τεχνολογία στην καθημερινότητά τους, είναι και οι βασικοί λόγοι που οι ειδικοί προβλέπουν ότι η εν λόγω αγορά θα έχει ραγδαία ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με τις διεθνείς προβλέψεις η παγκόσμια αγορά των Audiobooks ότι θα φτάσει τα από τα 4,15 δισ που είναι σήμερα στα 35 δισ. το 2030. Αντίστοιχα η αγορά ηχητικών βιβλίων στην Ευρώπη έχει τη δυνατότητα να αυξηθεί κατά 1,23 δισ. δολάρια μεταξύ 2021-2025, επιτυγχάνοντας ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 18%.
