Όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις παίρνει τον τελευταίο καιρό η λογοκρισία του Internet από κυβερνήσεις. Πολλές φορές μάλιστα μοιάζει με παιχνίδι γάτας και ποντικιού με το τελευταίο να στέφεται μέχρι στιγμής νικητής στους περισσότερους αγώνες. Στην προσπάθεια ορισμένων χωρών να ελέγξουν τα μηνύματα που διακινούν οι χρήστες μέσω των κοινωνικών δικτύων και του διαδικτύου γενικότερα, έχουν σημειωθεί μάλιστα και πολλά ευτράπελα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αδεξιότητας, αυτό της Ρωσίας, η οποία στα μέσα Δεκεμβρίου 2015, απαίτησε από το Facebook να αφαιρέσει μια σελίδα που προωθούσε αντικυβερνητική διαδήλωση. Το Facebook μπλόκαρε τη σελίδα για τους 10 εκατ. ρώσους χρήστες του αλλά αμέσως ξεφύτρωσαν δεκάδες όμοιες σελίδες σε όλα τα υπόλοιπα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Twitter καταφέρνοντας εντέλει να δώσουν ακόμα μεγαλύτερη δημοσιότητα στο γεγονός.
Πιο πρόσφατο παράδειγμα ελέγχου της πληροφόρησης της κοινής γνώμης, αυτό του αποτυχημένου πραξικοπήματος της Τουρκίας και του πογκρόμ διώξεων κατά ενημερωτικών μέσων που το ακολούθησε. Βέβαια στην τελευταία περίπτωση η πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν διακόπηκε αφού τα τελευταία συνέβαλαν στη διάχυση του μηνύματος του Τούρκου Προέδρου, το οποίο αποδείχτηκε καθοριστικό για την έκβαση της κατάστασης.
Οι παραπάνω περιπτώσεις φυσικά δεν είναι παρά ενδεικτικές των προσπαθειών ελέγχου του διαδικτύου και μάλιστα παρατηρείται πως πολλαπλασιάζονται καθώς ο παγκόσμιος ιστός διευρύνεται. Αφού όμως παραδοσιακά οι ανάγκες συνηθίζουν να δημιουργούν λύσεις, το Open Observatory of Network Interference (OONI), το οποίο παρακολουθεί τα δίκτυα για περιπτώσεις λογοκρισίας και στενής παρακολούθησης, κυκλοφόρησε πρόσφατα μια καινούργια εφαρμογή ακριβώς για το σκοπό αυτό. Το Ooniprobe δίνει την δυνατότητα στο χρήστη να ελέγξει τη σύνδεση του δικτύου του και τον ενημερώσει εάν έχει διακοπεί η πρόβαση σε κάποια ιστοσελίδα της χώρας του.
Το app δοκιμάστηκε σε περισσότερες από 1.200 ιστοσελίδες, συμπεριλαμβανομένων των Facebook, Twitter και WhatsApp. Μέσω της εφαρμογής ο χρήστης ορίζει τον χρόνο ελέγχου, ο οποίος προεπιλεγμένα είναι στα 90 δευτερόλεπτα και δοκιμάζει μεταξύ 10 και 20 ιστοσελίδων ανάλογα με το εύρος ζώνης. Μετά τον έλεγχο η εφαρμογή παρουσιάζει μια λίστα με ιστοσελίδες εκ των οποίων οι μπλοκαρισμένες σημειώνονται με κόκκινο ενώ οι προσβάσιμες με πράσινο.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι πάροχοι υπηρεσιών, οι οποίοι ανά περιπτώσεις ελέγχονται από την εκάστοτε κυβέρνηση δεν κατεβάζουν ολόκληρο το Ιnternet αλλά τις σελίδες εκείνες που δεν εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς. Έτσι υπάρχουν φορές που οι χρήστες του διαδικτύου δεν έχουν πρόβαση στο Facebook.com αλλά μπορούν να επισκεφτούν όλα τα διαδικτυακά ενημερωτικά μέσα της χώρας.
«Όχι μόνο θα είμαστε σε θέση να συγκεντρώσουμε περισσότερα στοιχεία αλλά θα μελλοντικά θα μπορέσουμε να πρόβλημα και το θέμα της λοκρισίας στο επίκεντρο» ανέφερε ο Αρτούρο Φιλαστό, επικεφαλής ης εφαρμογής Ooniprobe.
Για να ελέγξει την σύνδεση, η Ooniprobe μιμείται την διαδικασία ενός προγράμματος περιήγησης όταν συνδέεται σε μια ιστοσελίδα. Προσπαθεί να δημιουργήσει μια σύνδεση με τη διεύθυνση IP ενός site και να κατεβάσει την ιστοσελίδα. Η OONI συγκρίνει τη δραστηριότητα με ένα άλλο δίκτυο χωρίς περιορισμούς. Αν οι δύο διαδικασίες δεν ταιριάζουν τότε είναι πολύ πιθανό η περιοχή να έχει αποκλείσει συγκεκριμένες ιστοσελίδες από το οπτικό πεδίο των χρηστών της.
Εν ενεργεία από το 2012 στο πλαίσιο του έργου Tor, η OONI παρακολουθεί τα δίκτυα σε περισσότερες από 90 χώρες μέσω της επιφάνειας εργασίας και τους ανιχνευτές hardware και δημοσιεύει τα στοιχεία στην ιστοσελίδα της. Η οργάνωση έχει κατά το παρελθόν επιβεβαιώσει κρούσματα λογοκρισίας σε διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, της Σαουδικής Αραβίας, της Τουρκίας, της Αιθιοπίας και του Σουδάν.
Εισάγοντας την εφαρμογή για τα κινητά η OONI ευελπιστεί να φθάσει σε περισσότερους ανθρώπους που ενδέχεται να πληγούν από διάφορες «απαγορεύσεις» στο διαδίκτυο, ειδικά στις αναδυόμενες αγορές όπου τα smartphones καταγράφονται περισσότερα από τους υπολογιστές.
Αυτό αποδεικνύει και το γεγονός πως ακόμα και τις δύο προγηούμενες εβδομάδες καταγράφηκαν χώρες που βίωσαν τέτοιου είδους απαγορεύσεις. Το Ιράκ έκλεισε το διαδίκτυο, κατά την διάρκεια της διεξαγωγής των μαθητικών εξετάσεων ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξει καμία αντιγραφή ενώ οι διαμαρτυρίες και οι ταραχές στο Καμερούν οδήγησαν στο μπλοκάρισμα διαφόρων ιστοσελίδων στις αγγλόφωνες περιοχές της χώρας.
Η Ooniprobe δοκιμάζει την συνδεσιμότητα του διαδικτύου όχι απλά για να καταλάβει αν οι ιστοσελίδες έχουν μπλοκαριστεί, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο λογοκρίνονται συγκεκριμένα μέσα.
Εάν η εφαρμογή εντοπίσει ένα site στο οποίο έχει απαγορευτεί η πρόσβαση στους κατοίκους κάποιων συγκεκριμένων χωρών, θα απαριθμήσει τους τρόπους για να μπορέσει ο χρήστης να το επισκεφτεί. Για παράδειγμα η Ooniprobe θα σας συμβουλεύσει να επισκεφθείτε τις HTTPS εκδόσεις των χώρων ώστε να παρακάμψετε τις κλειδωμένες διευθύνσεις http ή να κατεβάσετε το πρόγραμμα περιήγησης Tor για ακόμα ευκολότερη πρόσβαση.
Η εφαρμογή κυκλοφόρησε πριν από μερικές ημέρες για iOS και Android.
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι το διαδίκτυο έχει πολλές φορές πέσει θύμα λογοκρισίας. Σύμφωνα με το Freedom House, ένα φιλο-δημοκρατικό think tank, τα δύο τρίτα των χρηστών internet σε όλο τον κόσμο σήμερα ζουν υπό κυβερνητική λογοκρισία. Μάλιστα, όπως τονίζει, η ελευθερία στο internet περιορίζεται για έκτη συνεχόμενη χρονιά το 2016 με τις κυβερνήσεις να επεμβαίνουν στα social media και στις εφαρμογές μηνυμάτων.
Τα ευρήματα βασίζονται στην ανάλυση δεδομένων από 65 χώρες που αντιπροσωπεύουν το 88% του παγκόσμιου online πληθυσμού. Η Κίνα καταλαμβάνει την πρώτη θέση στον περιορισμό της ελευθερίας στο internet για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά με τη Συρία και το Ιράν να την ακολουθούν, ενώ βελτιωμένη παρουσιάζεται η θέση των ΗΠΑ με το USA Freedom Act να περιορίζει την ισχύ της NSA. Από την αναφορά δε θα μπορούσε να λείπει φυσικά και η Βόρεια Κορέα.
Να σημειωθεί ότι το 2016 το WhatsApp μπλοκαρίστηκε σε 12 χώρες ως απάντηση σε δημόσιες διαδηλώσεις, περισσότερο από κάθε άλλη messaging υπηρεσία. Η εφαρμογή Telegram μπλοκαρίστηκε σε 4 χώρες εξαιτίας της δημοφιλίας της μεταξύ δικηγόρων ανθρώπινων δικαιωμάτων. Επιπλέον, 24 κυβερνήσεις μπλόκαραν ή περιόρισαν την πρόσβαση σε social media, όπως η Τουρκία στο Twitter, 9 φορές περισσότερες από πέρυσι. Η ελευθερία στην πρόσβαση του internet περιορίστηκε σε 34 από τις 65 χώρες, κυρίως στις Ουγκάντα, Μπανγκλαντές, Καμπότζη, Εκουαδόρ και Λιβύη. Βραζιλία και Τουρκία χαρακτηρίστηκαν ως «μερικώς ελεύθερη» και «ανελεύθερη» χώρα αντίστοιχα, μετά από παρεμβάσεις που έκαναν το γύρο του κόσμου.
Τέλος, αύξηση της λογοκρισίας παρατηρήθηκε σε online ψηφίσματα, καλέσματα για διαμαρτυρία και υλικό σχετικό με την ελευθερία των φύλων, ενώ στόχο αποτέλεσαν και οι σατιρικές εικόνες ηγετών. Στην Αίγυπτο, 22χρονος καταδικάστηκε σε τρία χρόνια φυλάκιση για μια εικόνα του Προέδρου όπου μετά από επεξεργασία της στο photoshop παρουσιαζόταν με αφτιά του Mickey Mouse, ενώ στη γειτονική Τουρκία μια αντίστοιχη εικόνα του Ερντογάν δίπλα στο Gollum του Lord of the Rings επέσυρε ένα έτος φυλάκιση στο δημιουργό της...
