To ισχυρό brand name που έχτισε η χώρα μας κατά το πρώτο έτος της πανδημίας, η στρατηγική της να δηλώσει έγκαιρα το παρόν στους δυνητικούς ταξιδιώτες αλλά και η κατεξοχήν προτίμηση των τουριστών για το «καλοκαίρι αλλά ελληνικά», είναι οι βασικοί λόγοι που εμπνέουν αισιοδοξία για μια «επιτυχημένη» σεζόν, τηρουμένων φυσικά των αναλογιών που δημιουργεί ο κορονοϊός. Η επανεκκίνηση της τουριστικής βιομηχανίας έχει ως στόχο την επίτευξη του 50% της ταξιδιωτικής κίνησης του 2019 ώστε να πάρει η χώρα και την απαραίτητη δημοσιονομική «ανάσα». Πέρα όμως από τις υγειονομικές εξελίξεις, έναν ακόμα άγνωστο χ στην δύσκολη φετινή εξίσωση προσθέτουν και οι έτεροι διεκδικητές της μειωμένης τουριστικής πίτας, οι οποίοι φαίνεται να πληθαίνουν.
Ο τουριστικός κλάδος ζεσταίνει τις μηχανές για την φετινή σεζόν
Το ελληνικό ορόσημο της 14ης Μαΐου έχει διαφημιστεί ήδη από τον προηγούμενο μήνα, κατά την συμμετοχή του Έλληνα υπουργού Τουρισμού, κ. Χάρη Θεοχάρη στην Διεθνή Τουριστική Έκθεση, ITB του Βερολίνου. Των ανακοινώσεων ακολούθησε σειρά επισκέψεων του ελληνικού τουριστικού επιτελείου σε ξένες χώρες για την επίτευξη διμερών συμφωνιών, χώρες που είτε είχαν το προβάδισμα στους εμβολιασμούς όπως η Αγγλία και το Ισραήλ είτε μεγάλο μέρος των κατοίκων τους έχει εκφράσει την επιθυμία να επισκεφτεί την Ελλάδα φέτος.
Οι συμφωνίες επιτεύχθηκαν και η χώρα αποφάσισε να ανοίξει τα σύνορά της για συγκεκριμένο αριθμό χωρών, με την ελπίδα να διορθώσει άμεσα τις όποιες αστοχίες και η έγκαιρη τοποθέτησή της στο τουριστικό γίγνεσθαι να αποφέρει καρπούς.
Αρχής γενομένης από σήμερα μάλιστα, οι ταξιδιώτες που μπορούν να επισκεφτούν την χώρα μας με την προϋπόθεση του εμβολιασμού ή του αρνητικού PCR τεστ 72 ώρες πριν ταξιδέψουν έχουν αυξηθεί. Χωρίς την υποχρέωση της 7ήμερης καραντίνας μπορούν να ταξιδέψουν πλέον στην Ελλάδα οι επιβάτες (μόνιμοι κάτοικοι) των χωρών της Ε.Ε, της Συνθήκης Σένγκεν, του Ην. Βασιλείου, των ΗΠΑ, των ΗΑΕ, της Σερβίας, του Ισραήλ, της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας, της Νότιας Κορέας, της Ταϋλάνδης, της Ρουάντα, της Ρωσίας και της Σιγκαπούρης.
Το πιλοτικό άνοιγμα των συνόρων βέβαια συνοδεύεται από αυξημένο αριθμό κρουσμάτων ημερησίως και άκρως πιεσμένα συστήματα υγείας, γεγονός που κρατά τις κρατήσεις σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, τουλάχιστον για την πρώτη περίοδο.
Τις ελπίδες αναπτερώνουν οι πολυάριθμες έρευνες τοποθετούν την Ελλάδα στις κορυφαίες θέσεις της λίστας των προτιμητέων προορισμών, στις οποίες όμως προστίθενται και νέοι ανταγωνιστές μετά από το ντόμινο αλλαγών που έχει υποστεί η τουριστική βιομηχανία. Κάπως έτσι την ήδη μειωμένη τουριστική πίτα δεν αναμένεται να διεκδικήσουν αποκλειστικά οι χώρες της Μεσογείου αλλά και αυτές των Βαλκανίων, με την Κροατία να αποτελεί το πιο ηχηρό παράδειγμα. Ο λόγος είναι αφενός τα χαμηλά ποσοστά θνησιμότητας εξαιτίας της νόσου αλλά και η δυνατότητα πρόσβασης σε αυτή οδικώς, γεγονός που προσθέτει πόντους ασφάλειας στους ταξιδιώτες.
Πού βρίσκεται όμως η χώρα μας σε σχέση με τον ανταγωνισμό και πού έχουν τοποθετήσει τον πήχη οι βασικοί «αντίπαλοί» μας;
Να θυμίσουμε ότι σύμφωνα με μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ, προ κορονοϊού σε διεθνές επίπεδο, βασική ανταγωνίστρια χώρα στον τουρισμό για την Ελλάδα, ήταν η Ισπανία με το 34% των χρηστών που αναζητούσαν πληροφορίες για έναν ελληνικό προορισμό να εξετάζουν ως εναλλακτικές επιλογές ισπανικούς προορισμούς. Στη δεύτερη θέση μεταξύ των ανταγωνιστών της Ελλάδας, βρισκόταν η Ιταλία, καθώς το 19% των χρηστών που αναζητούσαν πληροφορίες για έναν ελληνικό προορισμό, εξέταζαν ως εναλλακτικές λύσεις ιταλικούς προορισμούς και στην τρίτη θέση βρισκόταν η Πορτογαλία. Χαμηλό βαθμό ανταγωνιστικότητας σε σχέση με την Ελλάδα, εμφάνιζε στην ίδια μελέτη η Τουρκία, καθώς μόνο το 4% των χρηστών που έψαξε για έναν ελληνικό προορισμό αναζητούσε ως εναλλακτική λύση για τις διακοπές του προορισμούς στην Τουρκία, κάτι που φαίνεται να διαφοροποιήθηκε λόγω συνθηκών.
40 εκατ. τουρίστες αναμένει η Ισπανία
Ένας από τους παραδοσιακούς αντιπάλους μας στην τουριστική κούρσα είναι η Ισπανία, η οποία εξαιτίας του κορονοϊού τον Φεβρουάριο του 2021 κατέγραψε πτώση στις αφίξεις κατά -93,6%. Ειδικότερα, τον δεύτερο μήνα του τρέχοντος έτους έφτασαν στη χώρα μόλις 283,4 χιλιάδες επισκέπτες, το χαμηλότερο ποσοστό από το 1995.
Στην περίπτωση της Ισπανίας το 2019 ο τουριστικός κλάδος συνεισέφερε το 14,1% του εγχώριου ΑΕΠ ενώ το 2020 το ποσοστό αυτό έπεσε στο 5,9%, (-62,7%). Ο αριθμός των ξένων τουριστών που επισκέφθηκαν τη χώρα το 2020 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά μειώθηκε πάνω από 80% και διαμορφώθηκε περίπου στα 19 εκατ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι την Ισπανία τροφοδοτούν παραδοσιακά παρόμοιες αγορές με την Ελλάδα, δηλαδή Γαλλία, Γερμανία, Πορτογαλία, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο. Η πτώση δε στις αφίξεις των χωρών αυτών έφτασε στην περίπτωση της Γαλλίας το -87,4% , της Γερμανίας το -93,1%, της Πορτογαλίας το -89,1% της Ιταλίας το -92,4% και του Ηνωμένου Βασιλείου το -98,4%, σύμφωνα με τα στοιχεία του στατιστικού Ινστιτούτου (INF).
Οι προορισμοί που επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν η Καταλονία με την πτώση να αγγίζει το 94,4%, η Μαδρίτη με την πτώση να φτάνει το 93,9% και η Ανδαλουσία που κινήθηκε πτωτικά κατά 95,4%.
Τα αρνητικά ρεκόρ συνεχίστηκαν και την τρέχουσα χρονιά για τον κλάδο που εισφέρει το 12% του ΑΕΠ της χώρας. Τους δύο πρώτους μήνες του 2021 έφτασαν στην Ισπανία 718.613 επισκέπτες σε σχέση με τα 8,6 εκατ. που είχαν φτάσει την ίδια περίοδο πέρυσι, όπου ο κορονοϊός δεν είχε εξαπλωθεί στην Ευρώπη.
Οι προσδοκίες για φέτος ωστόσο στρέφονται, σύμφωνα με τον υπουργό τουρισμού της Ισπανίας, στα 40 εκατ. τουρίστες.
Σημειωτέον ότι η Ισπανία αποτελεί την δεύτερη χώρα παγκοσμίως με την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, μετά την Γαλλία, και τα τελευταία επτά έτη προτού ξεσπάσει ο κορονοϊός, κατέρριπτε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Το 2019 μάλιστα στη χώρα των 46,94 εκατ. κατοίκων ο αριθμός των ξένων επισκεπτών έφτασε το ιστορικό υψηλό των 83,7 εκατ.
Στην ανάκτηση του 45% της τουριστικής κίνησης του 2019 στοχεύει η Ιταλία
Η γειτονική χώρα βίωσε μια τουριστική άνθιση από το 2015 έως το 2019 με τον αριθμό των διεθνών ταξιδιωτών να αυξάνει συνεχώς – από 81,6 εκατ. τουρίστες το 2015 σε σχεδόν 96 εκατ. τουρίστες το 2019.
Το 2020 βέβαια η ανοδική πορεία ανακόπηκε με τους ξένους τουρίστες που έφτασαν στη χώρα να μειώνονται κατά 70% και πλέον και τον εγχώριο τουρισμό να πέφτει κατά 50%, σύμφωνα με τον επικεφαλής της επιτροπής Τουρισμού της Ιταλικής κυβέρνησης (ENIT). Σημειωτέον ότι στη γειτονική χώρα ο εσωτερικός τουρισμός αντιστοιχεί κοντά στο 50% της συνολικής ταξιδιωτικής κίνησης.
Κάπως έτσι η Ιταλία έχασε το 2020 περίπου 120,6 δισ. από τους τουρίστες που δεν επισκέφτηκαν τη χώρα λόγω πανδημίας σύμφωνα με το World Travel & Tourism Council. Η πτώση στα τουριστικά έσοδα έφτασε στην περίπτωση των ξένων επισκεπτών το 62% ενώ πτώση της τάξης του 49,6% καταγράφηκε και στα έσοδα από εγχώριους τουρίστες εξαιτίας του περιορισμού των μετακινήσεων που ίσχυσαν όλη την προηγούμενη χρονιά.
Για το 2021 η ιταλική κυβέρνηση αναμένει ότι η ταξιδιωτική κίνηση από το εξωτερικό θα φτάσει περίπου στο 45% του 2019.
Οι ενδείξεις μέχρι σήμερα βέβαια δεν είναι ενθαρρυντικές. Οι τουριστικές αφίξεις στη χώρα των 60,36 εκατ. κατοίκων κινούνται πτωτικά για τρίτο συνεχόμενο τρίμηνο θέτοντας σε κίνδυνο εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση δρομολογεί ενισχύσεις ύψους 1,7 δισ. ευρώ στην στήριξη των τουριστικών επιχειρήσεων και στους εργαζόμενους του κλάδου που είδαν το εισόδημά τους έως και να μηδενίζεται εξαιτίας της πανδημίας.
Τα βλέμματα στρέφονται και στην Ιταλία στην επίσημη έναρξη της τουριστικής σεζόν η οποία σύμφωνα με πρόσφατες ανακοινώσεις της Ιταλικής κυβέρνησης θα ξεκινήσει για τους εγχώριους ταξιδιώτες μέσα στις επόμενες ημέρες, τουλάχιστον για τις περιφερειακές ζώνες που δεν βρίσκονται σε κόκκινο. Για τους διεθνείς επισκέπτες δεν υπάρχει επίσημη ανακοίνωση, με τους αρμόδιους να αναφέρουν ότι η χώρα κάνει προσπάθειες για να ανοίξει τα σύνορά της χωρίς καραντίνα στα μέσα Μαΐου όπως και η Ελλάδα, ώστε να σώσει τον κλάδο που το 2019 εισέφερε περίπου το 13% του ΑΕΠ.
Δυναμικό come back από την Τουρκία
Παρότι η Τουρκία σύμφωνα με την έρευνα του INSETE που αναφέραμε παραπάνω δεν απειλούσε άμεσα την Ελλάδα το 2018, τις επόμενες χρονιές και ειδικά το καλοκαίρι της υγειονομικής κρίσης όρθωσε το τουριστικό ανάστημά της. Τα φθηνά καταλύματα και η υποτίμηση της τουρκικής λίρας έπαιξαν καθοριστικό ρόλο σε αυτό κάτι που εκτιμάται ότι θα συμβεί και φέτος.
Σύμφωνα με τις ισχύουσες προβλέψεις η γειτονική χώρα ευελπιστεί να αυξήσει τα τουριστικά της έσοδά της κατά 30% σε σχέση με το 2020.
Να υπενθυμίσουμε ότι στην περίπτωση της Τουρκίας τα έσοδα από τον τουρισμό το 2020 έπεσαν 65,1% φτάνοντας τα 12,05 δισ. δολάρια, από τα 34,5 δισ. το 2019, ενώ ο αριθμός των ξένων επισκεπτών έπεσε κατά 69,5% - το 2019 επισκέφτηκαν την Τουρκία 51,9 εκατ. επισκέπτες σε σχέση με τους 15,8 του 2020.
Στην χώρα των 82 εκατ. κατοίκων ο τουρισμός εισέφερε το 2019 το 11,3% του εγχώριου ΑΕΠ.
Συγκρατημένα αισιόδοξη η Πορτογαλία
Στα επίπεδα της δεκαετίας του 1980 έχει πέσει ο τουρισμός στην περίπτωση της Πορτογαλίας εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης. Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία μόλις 4 εκατ. επισκέπτες διέμειναν στα ξενοδοχεία της χώρα το 2020 από τα 16,4 εκατ. επισκεπτών του 2019, μια πτώση δηλαδή της τάξης του 76%.
Οι διανυκτερεύσεις των διεθνών ταξιδιωτών μειώθηκαν κατά 75% φτάνοντας τα 12,3 εκατ., το χαμηλότερο ποσοστό από το 1984 κι έπειτα.
Στις βασικές αγορές που τροφοδότησαν τον τουρισμό της Πορτογαλίας το 2019 και κατέγραψαν μεγάλη πτώση το 2020 συγκαταλέγεται η Μεγάλη Βρετανία, η Ισπανία, η Γαλλία και η Γερμανία. Στην περίπτωση των Βρετανών τουριστών μάλιστα η πτώση έφτασε την προηγούμενη χρονιά το 78%. Μαζική ήταν και η πτώση επισκεπτών από την Κίνα και την Αμερική, σε ποσοστό 82% και 87% αντίστοιχα.
Τα ξενοδοχειακά έσοδα έπεσαν ωστόσο 66%, σωζόμενα μερικώς από τον εσωτερικό τουρισμό.
Να σημειωθεί ότι ο τουρισμός εισφέρει στη χώρα των 10 εκατ. κατοίκων περίπου το 19,8% του ΑΕΠ.
Παρότι η Πορτογαλία βιώνει ένα τρίτο κύμα πανδημίας το οποίο τους προηγούμενους μήνες έδωσε μερικά νέα αρνητικά υγειονομικά ρεκόρ στη χώρα, σχεδιάζει να ανοίξει τα σύνορά της για τους τουρίστες στις αρχές Μαΐου, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε πρόσφατα στο BBC η αρμόδια για τον Τουρισμό υπουργός.
Η νέα αντίπαλος, Κροατία
Όσο για την Κροατία που προστέθηκε πρόσφατα στους ανταγωνιστές διεκδικώντας τουρίστες των Βαλκανικών χωρών, στους οποίους προσβλέπει πλέον και η χώρα μας, να σημειωθεί ότι προ κορονοϊού βίωνε αντίστοιχη τουριστική άνθιση με τις προαναφερθείσες χώρες.
Πριν την πανδημία ο τουριστικός κλάδος εισέφερε περί το 20% του ΑΕΠ της χώρας ενώ η συνεχώς αυξανόμενη τουριστική κίνηση έδωσε μεγάλη ώθηση σε τουριστικές επενδύσεις και καταλύματα την τελευταία δεκαετία - η δυναμικότητα των καταλυμάτων σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2012-2019.
Η πανδημία βέβαια και το κλείσιμο των συνόρων που την ακολούθησε ανέκοψε και εδώ την ανοδική πορεία. Τον Απρίλιο του 2020 οι αφίξεις έπεσαν κατά 99% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2019. Ωστόσο ακόμα και τον δυνατό μήνα του Αυγούστου δεν ξεπέρασαν τα 2,5 εκατ. πριν αρχίσουν να φθίνουν εκ νέου από το Φθινόπωρο.
Στο σύνολο της προηγούμενης χρονιάς οι τουριστικές αφίξεις κυμάνθηκαν στα 7,8 εκατ. το 37% δηλαδή των αφίξεων του 2019 ενώ οι διανυκτερεύσεις έφτασαν τα 54,4 εκατ., το 50% των διανυκτερεύσεων του 2019. Από αυτές, οι 43,1 εκατ. διανυκτερεύσεις αφορούσαν ξένους τουρίστες ενώ οι 11,3 εκατ. εγχώριους ταξιδιώτες.
Η χώρα ετοιμάζεται ήδη για τους καλοκαιρινούς ταξιδιώτες λανσάροντας από τον Φεβρουάριο την καμπάνια «Stay Safe in Croatia», ωστόσο ο αρμόδιος υπουργός αποφεύγει τις προβλέψεις, δηλώνοντας απλά αισιόδοξος για αποτελέσματα καλύτερα της περσινής χρονιάς. «Από το 5% οικονομικής ανάπτυξης που αναμένει η χώρα σημαντικό μερίδιο θα προσφέρει ο τουρισμός» δήλωσε πρόσφατα.
Σημειωτέον ότι η Κροατία το 2019 η Κροατία είχε καταγράψει 20,7 εκατ. αφίξεις ενώ κατά 9% αυξήθηκε και ο εσωτερικός τουρισμός. Οι περισσότεροι τουρίστες της ωστόσο ήρθαν εκείνη τη χρονιά από την Γερμανία την Σλοβενία και την Αυστρία.
Θα χρειαστούν χρόνια για τα ρεκόρ των προηγούμενων ετών
Παρά τις όποιες προσδοκίες για ανάκαμψη την φετινή χρονιά τα εντυπωσιακά νούμερα του παρελθόντος θα αργήσουν μερικά χρόνια όπως μαρτυρούν διάφορες έρευνες που έχουν παρουσιαστεί μέχρι στιγμής.
Ειδικότερα, και σύμφωνα με τα πρόσφατη έρευνα της Eurobank, ο τουρισμός θα χρειαστεί από 2,5 έως 4 χρόνια για να επιστρέψει στα επίπεδα του 2019.
Σύμφωνα δε με τον Παγκόσμιο Οργανισμού Τουρισμού (UWTO) τα σενάρια για to 2021 είναι δύο. Στο πρώτο η ανάκαμψη ξεκινά από τον Ιούλιο και επιτυγχάνει να αυξήσει κατά 66% τις διεθνείς αφίξεις σε σύγκριση με τα ιστορικά χαμηλά επίπεδα του 2020. Σε αυτήν την περίπτωση, οι αφίξεις θα ήταν ακόμη 55% κάτω από τα επίπεδα που καταγράφηκαν το 2019.
Στο δεύτερο, το δυσμενές, η πιθανή ανάκαμψη τοποθετείται χρονικά τον Σεπτέμβριο, γεγονός που θα οδηγήσει σε αύξηση 22% στις αφίξεις σε σύγκριση με πέρυσι. Ωστόσο, αυτό το ποσοστό θα είχε ως αποτέλεσμα οι αφίξεις να είναι κατά 67% λιγότερες σε σχέση με τα επίπεδα του 2019.
