Αυξητική εκτιμάται ότι είναι η τάση των καρκίνων του ανώτερου πεπτικού, με δυσμενή πρόγνωση στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Στην Ελλάδα, καταγράφονται ετησίως περισσότερες από 3.000 διαγνώσεις καρκίνων του οισοφάγου και του στομάχου, με περίπου 280 και 2.800 νέες περιπτώσεις, αντίστοιχα.
Λόγω της επιθετικότητας και της μεταστατικής δυναμικής τους αλλά και της καθυστερημένης διάγνωσης σε πολλές περιπτώσεις, η πρόγνωση είναι φτωχή, με την πενταετή επιβίωση για τον καρκίνο του οισοφάγου να φτάνει μόλις το 10-30% στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και την συνολική επιβίωση να ξεπερνά μετά βίας τους 12 μήνες για τον μεταστατικό καρκίνο του στομάχου.
Οι ασθενείς έχουν συνήθως ιστορικό χρήσης ή κατάχρησης καπνού και αλκοόλ, κεντρικού τύπου παχυσαρκία και άλλα προβλήματα υγείας όπως η χρόνια γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ο οισοφάγος Barrett, ενώ συχνά αντιμετωπίζουν και κοινωνικά/οικογενειακά προβλήματα. Ο δυτικός τρόπος ζωής εν γένει, από το στρες μέχρι την κατανάλωση λιπαρών γευμάτων, παίζει επίσης ρόλο στην ανάπτυξη των συγκεκριμένων καρκίνων.
Η διαχείριση της παλινδρόμησης και του οισοφάγου Barrett -εφόσον έχουν διαγνωστεί- αποτελεί βασικό κομμάτι της πρόληψης. Ακολουθεί ο υγιεινέστερος τρόπος ζωής, δηλαδή η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, η αποφυγή αλκοόλ και καπνού κ.ο.κ.
Σημαντικές είναι, όμως, οι εξελίξεις αναφορικά με τη θεραπεία, με την Ανοσο-ογκολογία να αλλάζει τα δεδομένα. Το μελλοντικό θεραπευτικό τοπίο των καρκίνων του ανώτερου πεπτικού, όπως αυτό διαμορφώνεται από την ιδιαιτερότητα της επιδημιολογικής τους εικόνας και τη σοβαρότητά τους, καθώς και η συμβολή των καινοτόμων ανοσο-ογκολογικών θεραπειών στη βελτίωση της πρόγνωσης για τους ασθενείς με προχωρημένη ή μεταστατική νόσο, αποτέλεσαν τη βασική θεματολογία της Συνέντευξης Τύπου που διοργάνωσε η βιοφαρμακευτική εταιρεία Bristol Myers Squibb την Πέμπτη, 31 Μαρτίου.
Ανάγκη για διεπιστημονική αντιμετώπιση
Τη σημασία της επιστημονικής συνεργασίας όσον αφορά στη διάγνωση και την αντιμετώπιση των καρκίνων του οισοφάγου και του στομάχου υπογράμμισε ο Παθολόγος-Ογκολόγος, Επιστημονικός Υπεύθυνος της Ογκολογικής Μονάδας της Βιοκλινικής Θεσσαλονίκης, Ιωάννης Μπουκοβίνας. Επιχειρώντας να καθορίσει το πλαίσιο της διαδικασίας διάγνωσης και σταδιοποίησης της νόσου, η παρέμβαση του κ. Μπουκοβίνα ανέδειξε την απόλυτη ανάγκη της διεπιστημονικής προσέγγισης στην αντιμετώπιση ασθενών με ανεγχείρητο ή μεταστατικό καρκίνο του οισοφάγου, περιγράφοντας έναν πρώτο κύκλο ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων (ακτινολόγος, γαστρεντερολόγος, παθολογοανατόμος, χειρουργός κ.ά. ), ενώ ένας δεύτερος κύκλος ειδικών, που περιλαμβάνει από κλινικούς γενετιστές και φυσιοθεραπευτές έως κοινωνικούς λειτουργούς και νοσηλευτές, συνεπικουρεί τους πρώτους σε αυτή την άκρως απαιτητική διαδικασία.
Τα οφέλη της ανοσοθεραπείας
Από την πλευρά του ο κ. Μιχάλης Καραμούζης, Παθολόγος-Ογκολόγος και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Εργαστήριο Βιολογικής Χημείας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, προχώρησε σε μια συνοπτική παρουσίαση των θεραπευτικών επιλογών όσον αφορά στους συγκεκριμένους τύπους καρκίνου βάσει της ιστολογικής τους ταξινόμησης. Συνέχισε με την παράθεση δεδομένων σχετικά με τους διάφορους μοριακούς υπότυπους αυτών των τύπων καρκίνου και κατέληξε στον προσδιορισμό του θεραπευτικού στόχου, που δεν είναι άλλος από την εξατομικευμένη θεραπεία. Συγκρίνοντας τη χημειοθεραπεία με την ανοσοθεραπεία με αναστολείς σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος (παράγοντες anti-PD-1), κατέδειξε τα αδιαμφισβήτητα οφέλη της ανοσοθεραπείας και συγκεκριμένα τη μειωμένη τοξικότητα, την εντυπωσιακή απόκριση με χαρακτηριστική διάρκεια και τη μακροχρόνια επιβίωση, μεταξύ άλλων.
Οι σύγχρονες και μελλοντικές πτυχες της θεραπευτικής αξίας της Ανοσο-ογκολογίας όσον αφορά στους καρκίνους του ανώτερου πεπτικού αναδείχθηκαν κατά την ομιλία του κ. Ιωάννη Σουγκλάκου, Παθολόγου-Ογκολόγου και Αναπληρωτή Καθηγητή Παθολογικής Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ο κ. Σουγκλάκος, αναφερόμενος ειδικά στον καρκίνο του οισοφάγου, σκιαγράφησε το ταξίδι του ασθενούς υπογραμμίζοντας το αίσθημα μοναξιάς και έλλειψης ελπίδας που συνήθως καταγράφεται, λόγω της μεγάλης επιθετικότητας και των υψηλών ποσοστών θνησιμότητας της νόσου.
Στον αντίποδα, ωστόσο, τοποθετούνται τα αποτελέσματα κλινικών μελετών καινοτόμων ανοσοθεραπευτικών φαρμάκων. Συγκεκριμένα, ο κ. Σουγκλάκος παρέθεσε στοιχεία που καταδεικνύουν τη στατιστικά και κλινικά σημαντική βελτίωση στην ελεύθερη νόσου επιβίωση στην περίπτωση εγχειρήσιμων καρκίνων του ανώτερου πεπτικού με τη χρήση ανοσοθεραπείας έπειτα από προεγχειρητική χημειο-ακτινοθεραπεία. Ένα επιπλέον σημαντικό εύρημα είναι η κλινικά σημαντική βελτίωση στη συνολική επιβίωση των ασθενών που εξασφαλίζει η συνδυαστική αγωγή ανοσοθεραπείας και χημειοθεραπείας έναντι της χημειοθεραπείας μόνο, ρίχνοντας περαιτέρω φως στη δυνατότητα των καινοτόμων ανοσοθεραπειών να ανατρέψουν την καθιερωμένη θεραπευτική πρακτική στον καρκίνο του στομάχου και του οισοφάγου.
