H εναρμόνιση της Ευρωπαϊκής με την Εθνική Πολιτική για την αντιμετώπιση του Καρκίνου τέθηκε στο «μικροσκόπιο», στο πλαίσιο του Πανελληνίου Συνεδρίου για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές Υγείας 2022, με εκπροσώπηση των κύριων ενδιαφερομένων: Υπουργείου Υγείας, ΕΟΠΕ, ιατρών και ασθενών.
Η Γενική Γραμματέας Δημόσιας Υγείας κ. Ειρήνη Αγαπηδάκη παρουσίασε την τρέχουσα κυβερνητική προσπάθεια για την κατάρτιση ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Καρκίνο, αναφέροντας αρχικά ότι μια τέτοια προσπάθεια θα πρέπει αναγκαστικά να περιλαμβάνει δύο πυλώνες: τον στρατηγικό σχεδιασμό και τον επιχειρησιακό σχεδιασμό. Προκειμένου να μην εξελιχθεί ο στρατηγικός σχεδιασμός σε απλό ευχολόγιο, η κ. Αγαπηδάκη δήλωσε ότι η κυβέρνηση έχει ξεκινήσει την προσπάθεια «ανάποδα», εξετάζοντας πρώτα τις επιχειρησιακές δυνατότητες και στη συνέχεια ενοποιώντας τις στρατηγικές προτεραιότητες και αναπροσαρμόζοντάς τις μετά την πανδημία.
Διευκρινίζοντας ότι η διαδικασία αυτή είναι δυναμική και απαιτεί συνεχή προσαρμογή, η κ. Αγαπηδάκη παρουσίασε τα τρία μέρη του σχεδίου για τα οποία απαιτούνται οριζόντιες αλλαγές σε θέματα διακυβέρνησης, οργάνωσης, συντονισμού, αξιολόγησης και χρηματοδότησης του ΕΣΥ. Απαιτείται επομένως μια διαρκής αξιολόγηση, ενημέρωση και αναθεώρηση των πολιτικών προγραμμάτων σε ό,τι αφορά τους υλικούς και ανθρώπινους πόρους, ενώ εξαιρετικά σημαντική είναι όχι μόνο η συλλογή αλλά και η διαλειτουργικότητα των δεδομένων υγείας, όπως τόνισε. Κλείνοντας, επισήμανε τη διαρκή άφιξη νέων και ακριβών θεραπειών και μέσων πρόληψης τα τελευταία χρόνια, η οποία επιδεινώνει τις κοινωνικές ανισότητες στον χώρο της δημόσιας υγείας και δημιουργεί μια κρίσιμη καμπή στη σύνδεση του εθνικού σχεδίου με το ευρωπαϊκό. Αν δεν υπάρξει ένας καινούριος μηχανισμός προμήθειας των νέων, καινοτόμων θεραπειών θα καταλήξουμε να έχουμε μια ανακατανομή των ανισοτήτων ανάμεσα στα κράτη-μέλη.
Ογκολογικές θεραπείες και ψηφιακός μετασχηματισμός
Η κυρία Ζένια Σαριδάκη-Ζώρα στην τοποθέτησή της επέμεινε ιδιαίτερα στο θέμα της ρύπανσης του περιβάλλοντος, καθώς τον Σεπτέμβριο του 2022 παρουσιάστηκε μελέτη που απέδειξε την αιτιολογική συσχέτιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης με την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα σε μη καπνιστές. Στη συνέχεια τόνισε ότι οι δράσεις της ΕΟΠΕ περιλαμβάνουν επίσης την επικαιροποίηση των ενδείξεων για τη χρήση του PET/CT, καθώς και μικρές αλλά σημαντικές βελτιωτικές κινήσεις σχετικά με τα ογκολογικά φάρμακα. Σήμερα στην Ελλάδα, οποιοσδήποτε ασφαλισμένος μπορεί να λάβει καινοτόμα πανάκριβα φάρμακα εντός ένδειξης, αλλά ακόμη και εκτός ένδειξης με ειδικές διαδικασίες προέγκρισης.
Η κυρία Σαριδάκη- Ζώρα ανέφερε επίσης ότι η ΕΟΠΕ συνεργάζεται με το Υπουργείο Υγείας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Ογκολογικού Ασθενούς (ΗΦΟΑ) έχει ήδη ξεκινήσει και διατίθεται δωρεάν σε όλους τους ογκολόγους που θέλουν να τον χρησιμοποιήσουν, ενώ θα αποτελέσει ενδεχομένως τη βάση για το Μητρώο Καρκίνου. Απόλυτη προτεραιότητα έχει δοθεί επίσης στην επικαιροποίηση της κάλυψης των βιοδεικτών, οι οποίοι είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη σωστή ογκολογική θεραπεία και δεν μπορεί να μην είναι ενταγμένοι στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση σε μια λογική εξατομικευμένης θεραπείας και ίσης πρόσβασης όλων σε όλα.
Τέλος υπογράμμισε ότι η ΕΟΠΕ στηρίζει την εκπαίδευση νέων ογκολόγων μέσω του θεσμού της «Ελληνικής Ακαδημίας Ογκολογίας» (ΕΑΚΟ/ΕΟΠΕ), παρέχει υποτροφίες και ερευνητικά προγράμματα σε νεότερους και παλαιότερους συναδέλφους ογκολόγους ενώ πραγματοποιεί συνεχώς ενημερώσεις και δράσεις για καίρια ογκολογικά θέματα.
Η σημασία των βιοδεικτών
Εκπροσωπώντας την Ελληνική Εταιρεία Παθολογικής Ανατομικής, η κυρία Αφροδίτη Νόννη παρουσίασε τις θέσεις των παθολογοανατόμων για το εθνικό σχέδιο δράσης για τον καρκίνο, μιας ειδικότητας που, όπως είπε, δεν είναι ευρέως γνωστή στο κοινό, αλλά παίζει κομβικό ρόλο στη διάγνωση και θεραπεία των ασθενών με καρκίνο. Η κυρία Νόννη, επισήμανε τη σπουδαιότητα του ρόλου του παθολογοανατόμου και τη σημασία των βιοδεικτών, στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με στοχευμένα φάρμακα. Όπως τόνισε, η πρόοδος της έρευνας και της τεχνολογίας μάς έχει φέρει στην εποχή της εξατομικευμένης θεραπείας. Και συνέχισε λέγοντας ότι δυστυχώς, στην Ελλάδα σήμερα τα εργαστήρια παθολογικής ανατομικής έχουν περιέλθει σε οριακή κατάσταση λειτουργίας, λόγω της υποστελέχωσής τους σε ειδικευμένους γιατρούς, με αποτέλεσμα σε πολλά νοσοκομεία οι ιστολογικές διαγνώσεις να καθυστερούν σημαντικά ενώ ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα αποτελεί και ο μικρός αριθμός των ειδικευόμενων στην παθολογική ανατομική, γεγονός το οποίο θα εντείνει την έλλειψη ειδικευμένων γιατρών τα επόμενα χρόνια. Στη σημερινή εποχή της ιατρικής ακριβείας, απαιτείται αξιόπιστος έλεγχος των βιοδεικτών στο συντομότερο δυνατό χρόνο.
Συμπερασματικά σύμφωνα με την κυρία Νόννη, για να γίνουν ουσιαστικά βήματα για την εναρμόνισή μας με την ευρωπαϊκή πρακτική, θα πρέπει: α) να γίνουν ενέργειες για την ενίσχυση της ειδικότητας με παροχή κινήτρων, β) να προωθηθεί η πιστοποίηση και διαπίστευση των εργαστηρίων για τη διασφάλιση σωστών και αναπαραγώγιμων αποτελεσμάτων, γ) να καθιερωθεί η αποζημίωση των προβλεπτικών βιοδεικτών ταυτόχρονα με την έγκριση και αποζημίωση μιας καινοτόμου στοχευμένης θεραπείας, δ) να αναπτυχθούν επιλεγμένα κέντρα μοριακής παθολογικής ανατομικής, με συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων επιστημόνων και με γεωγραφική κατανομή ώστε να καλυφθεί όλη η επικράτεια, ε) να θεσπιστεί η αποζημίωση των ειδικών μοριακών εξετάσεων και στ) να θεσπιστεί η εξειδίκευση της μοριακής παθολογικής ανατομικής με τη μορφή έμμισθης εκπαίδευσης, διάρκειας 2 ετών μετά το πέρας της ειδικότητας.
Η οπτική των ασθενών
Τέλος, η κυρία Παρασκευή Μιχαλοπούλου παρουσίασε στην τοποθέτησή της την οπτική των ασθενών πάνω στο πολύ σημαντικό θέμα του εθνικού σχεδίου δράσης για τον καρκίνο. Αρχικά, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι ο καρκίνος προκαλεί τον 1 στους 6 θανάτους παγκοσμίως, ενώ στην Ευρώπη αποτελεί τη δεύτερη κύρια αιτία θνησιμότητας και ευθύνεται για το 26% όλων των θανάτων, ενώ 1 στους 4 ανθρώπους θα λάβει διάγνωση καρκίνου κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Βιώνουμε, λοιπόν, μια πανδημία καρκίνου, η οποία εξελίσσεται ραγδαία και η αναγνώρισή του ως προτεραιότητας στην Ευρώπη ήταν αναγκαιότητα και το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση του Καρκίνου είναι μια σωτήρια στρατηγική, την οποία θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ως οδηγό και να την αξιοποιήσουμε στη χώρα μας. Ως εκ τούτου, απαιτείται να προχωρήσουμε σε κατάρτιση ενός εθνικού σχεδίου δράσης για τον καρκίνο και στον ορισμό μιας επιτροπής εμπειρογνωμόνων για τον σκοπό αυτό, η οποία θα θέσει προτεραιότητες με καθορισμένο χρονοδιάγραμμα. Κάτι αντίστοιχο θα πρέπει να γίνει και στο Υπουργείο Υγείας, στο οποίο αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει μια διεύθυνση που να ασχολείται αποκλειστικά με τον καρκίνο.
Η κ. Μιχαλοπούλου χαιρέτησε το νομοσχέδιο για την ανακουφιστική φροντίδα, ενώ τόνισε ότι στην εποχή της εξατομικευμένης φροντίδας είναι πολύ σημαντικό να αναγνωριστούν ειδικότητες γιατρών που είναι πάρα πολύ σημαντικές, όπως η χειρουργική ογκολογική, η χειρουργική μαστού και πάρα πολλές άλλες ειδικότητες.
