Γράφει ο Θεόδωρος Τρύφων*
Η ελληνική οικονομία εξερχόμενη από μία υπερδεκαετή οικονομική κρίση, βρέθηκε αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις της πανδημικής κρίσης και του πολέμου στην Ουκρανία. Οι συνθήκες αυτές ενέτειναν τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες, οδήγησαν στην δραματική αύξηση του κόστους της ενέργειας και στην εμφάνιση υψηλού πληθωρισμού.
Σε αυτό το περιβάλλον συνεχών προκλήσεων, η ελληνική οικονομία καλείται να πετύχει σταθερούς και βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης. Αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου, της στήριξης της ελληνικής βιομηχανίας και της ανάπτυξης των κλάδων που εμφανίζουν επενδυτική δυναμική και δημιουργούν οικονομική προστιθέμενη αξία. Η κατεύθυνση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης σε κλάδους της οικονομίας που εμφανίζουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά αποτελεί μονόδρομο. Σε αυτό το πλαίσιο, οι επενδύσεις της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας αποκτούν ιδιαίτερη αξία για την εθνική οικονομία και κοινωνία.
Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία αποτελεί έναν κατεξοχήν αναπτυξιακό κλάδο της οικονομίας, με ιδιαιτέρως έντονη επενδυτική δυναμική. Εξάγει ποιοτικά φάρμακα πρώτης γραμμής σε πάνω από 140 χώρες, ενώ την ίδια στιγμή υλοποιεί ένα δυναμικό επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 1,2 δισ. ευρώ, που αναμένεται να ολοκληρωθεί σε βάθος τετραετίας.
Το πρόγραμμα προβλέπει την αναβάθμιση των υφιστάμενων αλλά και την κατασκευή νέων παραγωγικών και ερευνητικών υποδομών. Οι επενδύσεις αυτές έχουν μοναδική πολλαπλασιαστική αξία στα δημόσια έσοδα, στο ΑΕΠ της χώρας και οδηγούν στη δημιουργία νέων και καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ (2021):
• Η ανταποδοτικότητα της δημιουργίας νέων παραγωγικών μονάδων επένδυσης εκτιμάται στο 86% του ποσού της επένδυσης,
• Η αύξηση των εσόδων του Δημοσίου αντιστοιχεί στο 22,5% της επενδυτικής δαπάνης.
• Η συνολική πολλαπλασιαστική συμβολή της λειτουργίας των νέων μονάδων στο ΑΕΠ να αντιστοιχεί στο 130% της επενδυτικής δαπάνης.
Εκτός όμως από τις σημαντικές επιδράσεις στην οικονομία, οι επενδύσεις της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας έχουν έντονο κοινωνικό πρόσημο:
• διασφαλίζουν την επάρκεια φαρμάκων στην εγχώρια αγορά,
• θωρακίζουν το σύστημα υγείας και φαρμακευτικής φροντίδας προκειμένου να είναι σε θέση να αντιμετωπίζει έκτακτες κρίσεις,
• βελτιώνουν την πρόσβαση των ασθενών σε ακόμη περισσότερες θεραπείες.
• εμπλουτίζουν τις θεραπευτικές επιλογές των γιατρών.
Η ολοκλήρωση του επενδυτικού προγράμματος των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών θα επιτρέψει την μετατροπή της χώρας μας σε κόμβο φαρμακευτικής έρευνας και παραγωγής για την ΝΑ Ευρώπη.
Η αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων
Η ολοκλήρωση του επενδυτικού προγράμματος της φαρμακοβιομηχανίας και η ανάπτυξη της εγχώριας βιομηχανίας φαρμάκου προϋποθέτει την υιοθέτηση σύγχρονων και καινοτόμων μεταρρυθμίσεων στη φαρμακευτική πολιτική, στο πλαίσιο και των κατευθύνσεων της νέας Ευρωπαϊκής Φαρμακευτικής Στρατηγικής, η οποία στοχεύει στη διασφάλιση της επάρκειας και τη θωράκιση των συστημάτων υγείας των κρατών-μελών της Ε.Ε.
Οι βασικοί άξονες της Ευρωπαϊκής Φαρμακευτικής Στρατηγικής αφορούν:
• στην παροχή κινήτρων για τον επαναπατρισμό της φαρμακευτικής παραγωγής επί ευρωπαϊκού εδάφους,
• στην προώθηση της βιοϊατρικής έρευνας.
• στην ενίσχυση των περιφερειακών ευρωπαϊκών εφοδιαστικών αλυσίδων.
Το πλέον επιτακτικό πρόβλημα αφορά στο ζήτημα της υποχρηματοδότησης της φαρμακευτικής δαπάνης. Είναι δεδομένο ότι οι προϋπολογισμοί της φαρμακευτικής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ και των νοσοκομείων, βρίσκονται καθηλωμένοι σε πολύ χαμηλά επίπεδα την τελευταία πενταετία. Στο ίδιο διάστημα:
• οι ανάγκες των ασφαλισμένων ασθενών έχουν αυξηθεί κατά 35%,
• το σωρευτικό κόστος των νέων θεραπειών υπερβαίνει το 1 δισ. ευρώ την τελευταία πενταετία.
Η ανισορροπία αυτή έχει οδηγήσει όλες τις φαρμακοβιομηχανίες, και κυρίως τις ελληνικές που διαθέτουν οικονομικά φάρμακα, να επιβαρύνονται με τεράστια ποσά επιστροφών τα τελευταία χρόνια.
Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η διατήρηση της υποχρηματοδότησης της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, πρωτίστως δημιουργεί προβλήματα στην απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στις θεραπείες. Ταυτόχρονα όμως, οι τεράστιες υποχρεωτικές επιστροφές υπονομεύουν τη βιωσιμότητα και θέτουν εμπόδια στην υλοποίηση των επενδύσεων της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας. Αξίζει να αναφερθεί πως οι άμεσες και έμμεσες επιβαρύνσεις οδηγούν στην αφαίμαξη του 70% του κύκλου εργασιών της εγχώριας βιομηχανίας φαρμάκου. Αυτή η υπέρμετρη επιβάρυνση στερεί πολύτιμα επενδυτικά κεφάλαια, τα οποία δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και έχουν μοναδική πολλαπλασιαστική αξία για την κοινωνία και την εθνική οικονομία.
Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να επισημανθεί ότι το μέτρο του συμψηφισμού μέρους του clawback με επενδύσεις του κλάδου κρίνεται απολύτως επιτυχές καθώς επέτρεψε την απελευθέρωση σημαντικής επενδυτικής δυναμικής από ελληνικές και ξένες φαρμακοβιομηχανίες. Ωστόσο αυτό από μόνο του δεν είναι αρκετό. Οι επενδύσεις προϋποθέτουν την βιωσιμότητα του συστήματος φαρμακευτικής φροντίδας, αναγκαία συνθήκη η οποία με τη σειρά της απαιτεί επαρκή χρηματοδότηση και συνθήκες προβλεψιμότητας με σταθερούς όρους και κανόνες.
Είναι σαφές ότι οι σημαντικότερες προκλήσεις στον κλάδο το φαρμάκου για το προσεχές διάστημα, συνοψίζονται:
• στην ενίσχυση της χρηματοδότησης της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης και στον εξορθολογισμό των υποχρεωτικών επιστροφών,
• στην υλοποίηση των έργων ψηφιοποίησης του συστήματος υγείας και φαρμακευτικής φροντίδας, γεγονός που θα επιτρέψει την αποτελεσματική παρακολούθηση της κατανάλωσης και τον έλεγχο της δαπάνης, στο πλαίσιο του στόχου για την διασφάλιση της πρόσβαση των ασθενών σε όλες τις αναγκαίες θεραπείες.
Τα αποτελέσματα των παραπάνω εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων αφορούν :
• στη βελτίωση της κάλυψης των αναγκών των ασθενών σε φάρμακα πρώτης γραμμής
• στη διασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες.
• στην κάλυψη του επενδυτικού κενού της προηγούμενης δεκαετίας κι στην απελευθέρωση του αναπτυξιακού δυναμικού της εγχώριας βιομηχανίας φαρμάκου
• στη δημιουργία σημαντικής προστιθέμενης αξίας για την ελληνική οικονομία και κοινωνία
Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να αναφερθεί το πρόσφατο παράδειγμα των ΗΠΑ με την παροχή μοναδικών επενδυτικών κινήτρων και φοροαπαλλαγών για τον επαναπατρισμό της παραγωγής φαρμάκων. Η Ε.Ε. μπορεί να αντλήσει πολύτιμα συμπεράσματα από την προσέγγιση αυτή, η οποία δείχνει το δρόμο για την διαμόρφωση της ευρωπαϊκής φαρμακευτικής πολιτικής για τα επόμενα χρόνια.
* Ο Θεόδωρος Τρύφων είναι Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ)
