Το μοναδικό κλάδο της μεταποίησης στη χώρα που έχει διπλασιάσει την παραγωγικότητά του μέσα σε 5 χρόνια, αποτελεί η φαρμακοβιομηχανία, επιβεβαιώνοντας ότι πρόκειται για έναν από τους δυναμικότερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, παρά τις υπέρογκες επιστροφές με τις οποίες επιβαρύνεται τα τελευταία χρόνια.
- Διαβάστε ακόμα: Άγρια κόντρα με «φόντο» τις ελλείψεις φαρμάκων – Από 15 Νοεμβρίου η εφαρμογή για κινητά
Αγγίζοντας τα €1,9 δισ., η εγχώρια παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων, σε αξία (ex-factory), ήταν αυξημένη το 2022 κατά 16,1%, σε σύγκριση με το 2021, ενώ διπλασιάστηκε σε σχέση με το μέσο όρο της περιόδου 2009-2017, ο οποίος διαμορφώθηκε στα €906 εκατ.
Τα παραπάνω αναφέρθηκαν κατά την παρουσίαση της έκδοσης «Η φαρμακευτική αγορά στην Ελλάδα: Γεγονότα και Στοιχεία 2022», καθώς και των βασικών συμπερασμάτων της ειδικής μελέτης «Η συμβολή του κλάδου φαρμάκου στην ελληνική οικονομία», που υλοποίησαν το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), με τη συνεργασία του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ).
Όπως προκύπτει, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής φαρμακευτικών προϊόντων αυξήθηκε το 2022, με σημαντική ενίσχυση στο τέταρτο τρίμηνο του έτους, ενώ συνέχισε την αυξητική του πορεία στις αρχές του 2023. Ο κύκλος εργασιών της παραγωγής φαρμακευτικών προϊόντων, επίσης καταγράφει συνεχή ανοδική πορεία και το 2022 αλλά και στις αρχές του 2023.
Η προστιθέμενη αξία του κλάδου παραγωγής φαρμακευτικών προϊόντων διαμορφώθηκε στα €1,45 δισεκ. το 2021 σε σταθερές τιμές (2015=100,0), αποτελώντας το 6,4% της συνολικής προστιθέμενης αξίας της μεταποίησης σε όρους εθνικών λογαριασμών, παρουσιάζοντας αυξητική τάση από το 2017.
Η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ διεθνών και εγχώριων εργοστασίων αποτελεί βασικό πυλώνα της φαρμακευτικής δραστηριότητας στην χώρα. Συγκεκριμένα, το 34% των φαρμάκων παράγεται σε εγχώρια εργοστάσια (28 ελληνικής ιδιοκτησίας και 1 ξένης ιδιοκτησίας )και σε πιστοποιημένες εγκαταστάσεις παραγωγής με εξειδικευμένο προσωπικό, ενώ με κατάλληλα κίνητρα, η εγχώρια παραγωγή διεθνών φαρμάκων, η οποία διαμορφώνεται στο 13%, μπορεί να αυξηθεί.
Σημαντικός είναι ο ρόλος του φαρμακευτικού κλάδου και στο συνολικό εξωτερικό εμπόριο, καθώς οι εξαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων ανήλθαν το 2022 σε 2,6 δισ. Αντιστοιχούν στο 4,7% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών όλων των αγαθών για το 2022, με κυριότερους εξαγωγικούς προορισμούς τη Γερμανία, τη Γαλλία και το Ην. Βασίλειο.
Εντούτοις, το 2022, οι εξαγωγές του κλάδου υποχώρησαν περίπου στα €2,6 δισεκ., έναντι των €2,9 δισεκ. το 2021, με αποτέλεσμα το έλλειμμα να διαμορφωθεί στα €1,8 δισ. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η μείωση αυτή μπορεί να αποδοθεί αφενός στην «οικονομία» φαρμάκων για εγχώρια κατανάλωση λόγω των ελλείψεων αλλά και στις απαγορεύσεις των παράλληλων εξαγωγών.
Σε επίπεδο Έρευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α) ο κλάδος καταλαμβάνει το 8% της συνολικής δαπάνης για Ε&Α στην Ελλάδα (2020). Η δαπάνη της φαρμακευτικής βιομηχανίας για Ε&Α που άγγιξε τα €95 εκατ. από €76 εκατ. το 2019
και €51 εκατ. το 2017. Την περίοδο 2002-2022 διενεργήθηκαν 3.830 κλινικές μελέτες ανεξαρτήτου φάσης ή σταδίου (2.250 ολοκληρωμένες). Σημειώνεται, ωστόσο, ότι λόγω του αφιλόξενου περιβάλλοντος, η χώρα καταλαμβάνει μία από τις τελευταίες θέσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο πεδίο των κλινικών μελετών, απορροφώντας περί τα €100 εκατ. από τα €44 δισ. που διατίθενται ετησίως στην Ευρώπη.
Το αποτύπωμα του κλάδου
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ για το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου του φαρμάκου στην ελληνική οικονομία, η συνολική συνεισφορά του σε όρους ΑΕΠ εκτιμάται σε €6,2 δισ. (3,4% του ΑΕΠ) το 2021. Έτσι, για κάθε €1 προστιθέμενης αξίας των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του φαρμάκου, δημιουργούνται συνολικά €2,3 στην ελληνική οικονομία. Σε όρους απασχόλησης, η συνολική συνεισφορά εκτιμάται σε 108 χιλ. θέσεις εργασίας (ή 2,8% της συνολικής απασχόλησης). Δηλαδή, κάθε θέση εργασίας στον κλάδο του φαρμάκου υποστηρίζει 3,4 θέσεις πλήρους απασχόλησης συνολικά στην οικονομία. Τέλος, η επίδραση στα φορολογικά έσοδα από τη δραστηριότητά του εκτιμάται περίπου στα €1,7 δισ.
Αρνητικό ρεκόρ επιστροφών
Το αποτύπωμα του κλάδου στην ελληνική οικονομία είναι ισχυρό, παρά τις υπέρογκες επιστροφές που επιβαρύνεται τα τελευταία χρόνια (clawback, rebates), λόγω της υποχρηματοδότησης της φαρμακευτικής δαπάνης. Το 2021 η δημόσια χρηματοδότηση για το φάρμακο ανήλθε στα €2,6 δισ., διατηρώντας τα ίδια επίπεδα με την περασμένη χρονιά, ενώ αναμένεται οριακή αύξηση στα €2,7 δισ. για το 2022. Αντίθετα το ύψος των υποχρεωτικών επιστροφών που κλήθηκε να καταβάλει η φαρμακοβιομηχανία το 2021 ανήλθε στα €2,4 δισ, έναντι €2,0 δισ. το 2020. Σύμφωνα με υπολογισμούς, για το 2022 και για πρώτη φορά στα χρονικά εκτιμάται ότι το σύνολο των υποχρεωτικών επιστροφών της φαρμακοβιομηχανίας θα ξεπεράσει τη δημόσια χρηματοδότηση για το φάρμακο. Ειδικότερα, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί γύρω στο 46% έναντι του 6% το 2012.
«Ο κλάδος του φαρμάκου είναι ένας κλάδος στρατηγικής σημασίας για τη χώρα μας με ισχυρό οικονομικό αποτύπωμα. Ο εξορθολογισμός της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, η βελτίωση της απόδοσης των επενδύσεων, η μείωση των καθυστερήσεων στην είσοδο νέων φαρμάκων στη χώρα και η ψηφιοποίηση του συστήματος υγείας πρέπει να αποτελούν άμεσες προτεραιότητες της Κυβέρνησης. Ο κλάδος μας διαχρονικά στηρίζει το Σύστημα Υγείας και του ασθενείς. Σε περιόδους δύσκολες, σταθήκαμε συνοδοιπόρος της Πολιτείας διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακά τους και έτσι θα συνεχίσουμε. Χρειάζεται, ωστόσο, η διαμόρφωσή μιας βιώσιμης εθνικής φαρμακευτική πολιτικής, με επίκεντρο τον ασθενή, τη Δημόσια Υγεία και την απασχόληση», ανέφερε ο Πρόεδρος του ΣΦΕΕ, κ. Ολύμπιος Παπαδημητρίου.
Ο αναπληρωτής καθηγητής ΕΜΠ, Επιστημονικός Σύμβουλος ΙΟΒΕ, κ. Άγγελος Τσακανίκας σημείωσε πως: «Ο κλάδος του φαρμάκου αποτελεί έναν από τους δυναμικότερους κλάδους στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, με ιδιαίτερη βαρύτητα σε οικονομικούς αλλά και κοινωνικούς όρους. Οι προοπτικές του είναι υποσχόμενες σε ένα διεθνές περιβάλλον που αναζητά πλέον νέες παραγωγικές μονάδες στο ευρωπαϊκό έδαφος. Ο επαναπροσδιορισμός των παγκόσμιων αλυσίδων αξίας είναι μια ευκαιρία για τη εγχώρια παραγωγή και επομένως η απελευθέρωση περισσότερων επενδυτικών πόρων και κεφαλαίων είναι βασική προϋπόθεση για την αξιοποίησή της».
