Η GENESIS Pharma είναι μία ελληνική εταιρεία που εστιάζει στις καινοτόμες θεραπείες εδώ και περίπου 30 χρόνια. Στο «ασφυκτικό» περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί στον τομέα του φαρμάκου στη χώρα μας, παίρνει «οξυγόνο» από τις διεθνείς συνεργασίες της, οι οποίες συνεχώς διευρύνονται. Παράλληλα, παραμένει προσηλωμένη στην εγχώρια αγορά, με την ελπίδα ότι σύντομα οι συνθήκες θα βελτιωθούν.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Insider, ο Γενικός Διευθυντής της GENESIS Pharma Ελλάδας, Κύπρου, Μάλτας, Κυριάκος Μπερμπεριάν, αναφέρεται στα οφέλη της καινοτομίας για τους ασθενείς και το σύστημα υγείας αλλά και στη στρατηγική επέκταση της εταιρείας στην Ευρώπη, αποκαλύπτοντας τον στόχο για τα επόμενα χρόνια. Μιλάει για τους κινδύνους που ενέχει η κατάσταση που επικρατεί στην αγορά λόγω των υψηλών υποχρεωτικών επιστροφών, τόσο για την πρόσβαση των ασθενών στις αναγκαίες θεραπείες όσο και για το επιχειρείν στον κλάδο.
Ο κ. Μπερμπεριαν, ο οποίος σημειωτέον είναι και μέλος ΔΣ του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), τονίζει ότι μία ενδεχόμενη απόσυρση ή η μη έλευση νέων καινοτόμων φαρμάκων στη χώρα οδηγεί νομοτελειακά στην αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης, προσθέτοντας παράλληλα μεγάλη γραφειοκρατική ταλαιπωρία στους γιατρούς και τους ασθενείς.
Στο πλαίσιο αυτό, υπογραμμίζει ότι η επικρατούσα κατάσταση επιβάλλει, πρωτίστως, την κεντρική απόφαση για μια σοβαρή επένδυση στο φάρμακο, αναγνωρίζοντας καταρχάς την αξία που προσφέρει στην υγεία των πολιτών αλλά και τη συμβολή του φαρμακευτικού κλάδου στην υγεία, την οικονομία και την κοινωνία.
-Κύριε Μπερμπεριάν, η GENESIS Pharma εστιάζει στις καινοτόμες θεραπευτικές λύσεις. Τι σημαίνει στην πράξη η καινοτομία για τους ασθενείς και τι για το σύστημα υγείας;
«Η δραστηριότητά μας είναι αμιγώς εστιασμένη σε καινοτόμες θεραπείες σχεδόν τρεις δεκαετίες τώρα. Όλα αυτά τα χρόνια, παρακολουθούμε στενά την επιστημονική εξέλιξη που συντελείται σε απαιτητικούς θεραπευτικούς τομείς, όπως η Νευρολογία, η Ογκολογία, η Αιματολογία και οι σπάνιες γενετικές παθήσεις. Βλέπουμε ασθένειες που στο παρελθόν θεωρούνταν πολύ δύσκολες ή και απειλητικές, να μετατρέπονται σε χρόνιες διαχειρίσιμες παθήσεις, όπως η πολλαπλή σκλήρυνση, δύσκολες μορφές καρκίνου κ.ά.
Η καινοτόμος φαρμακευτική έρευνα εστιάζει κατά κύριο λόγο σε σοβαρές και σπάνιες παθήσεις, όπου υπάρχουν ακάλυπτες θεραπευτικές ανάγκες ή και μηδενικές θεραπευτικές επιλογές. Αναπτύσσει θεραπείες που προσφέρουν πιο στοχευμένη αντιμετώπιση, μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, καλύτερο προφίλ ασφάλειας, πιο εύκολη χορήγηση. Στην πράξη, για τους ασθενείς αυτό μεταφράζεται σε μια πιο λειτουργική καθημερινότητα, καλύτερη ποιότητα ζωής και σε πολλές περιπτώσεις σημαντική αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης. Για το σύστημα υγείας, σε πιο αποδοτική διαχείριση πολλών σοβαρών και χρόνιων νοσημάτων, με μειωμένες ανάγκες για νοσηλείες, περιορισμό των επιπλοκών, καλύτερο έλεγχο των συννοσηροτήτων και επομένως λιγότερο συνολικό φορτίο και κόστος».
-Την τελευταία δεκαετία η εταιρεία έχει εντατικοποιήσει τη στρατηγική της επέκταση σε αγορές της Ευρώπης. Σε πόσες χώρες δραστηριοποιείται σήμερα και ποιος είναι ο στρατηγικός της σχεδιασμός για το μέλλον;
«Επενδύσαμε στην παρουσία μας σε άλλες αγορές αμέσως μετά την ίδρυση της εταιρείας μας στην Ελλάδα το 1997, με πρώτη την Κύπρο και αργότερα τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Την τελευταία δεκαετία εντατικοποιήσαμε την προσπάθειά μας, επενδύοντας σταδιακά στις περισσότερες αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και πλέον έχουμε επεκτείνει την παρουσία μας στην Κεντρική και Βορειοανατολική Ευρώπη, έχοντας δικαιώματα για διάθεση θεραπειών σε ένα τόξο που εκτείνεται από την Κύπρο, την Ελλάδα και τη Μάλτα ως το νοτιότερο άκρο, έως τις χώρες της Βαλτικής στο βόρειο άκρο. Συνολικά, εκτός από τη χώρα μας, η δραστηριότητά μας καλύπτει σήμερα δεκαεννέα αγορές.
Η εδραίωση και ενίσχυση της ευρωπαϊκής μας πορείας αποτελεί για εμάς έναν πολύ σημαντικό στόχο για τα επόμενα χρόνια, καθώς το περιβάλλον σε πολλές από τις ξένες αγορές είναι πιο υποστηρικτικό προς τη φαρμακευτική καινοτομία. Αξιολογούμε, επίσης, διαρκώς ευκαιρίες για νέες διεθνείς συνεργασίες και νέες θεραπείες, ώστε να διευρύνουμε σταθερά το δίκτυο των διεθνών συνεργατών μας και το χαρτοφυλάκιό μας. Ήδη την τρέχουσα χρονιά ανακοινώσαμε τρεις νέες σημαντικές συνεργασίες. Την ίδια στιγμή, δίνουμε έναν πραγματικά δύσκολο αγώνα για να υποστηρίξουμε τη δραστηριότητά μας στην Ελλάδα και να διατηρήσουμε την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στις θεραπείες που αντιπροσωπεύουμε. Αυτό είναι σήμερα και το πιο μεγάλο στοίχημά μας, που προσπαθούμε να κερδίσουμε με όλες μας τις δυνάμεις».
-Πρόσφατα οι φαρμακευτικές εταιρείες έλαβαν τα σημειώματα για το clawback 1ου εξαμήνου 2023 των νοσοκομειακών φαρμάκων, με τα μεγέθη να διαμορφώνονται σε δυσθεώρητα επίπεδα. Τι κινδύνους ενέχει αυτή η κατάσταση για τις επιχειρήσεις και για τους ασθενείς;
«Τα σημειώματα στα οποία αναφέρεστε ξεπέρασαν και τις πιο αρνητικές προβλέψεις μας, με ένα ύψος υποχρεωτικών επιστροφών στα νοσοκομειακά φάρμακα 83%. Συνυπολογίστε, επίσης, πως οι υποχρεωτικές επιστροφές και για την εξωνοσοκομειακή δαπάνη (ΕΟΠΥΥ) βρίσκονται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, της τάξης του 65%. Η κατάσταση που διαμορφώνεται ενέχει σοβαρούς και υπαρκτούς κινδύνους.
Σήμερα, οι φαρμακευτικές εταιρείες καλύπτουν πάνω από 8 στα 10 νοσοκομειακά φάρμακα που αφορούν όλα σε πολύ σοβαρές και σπάνιες παθήσεις και πάνω από 6 στα 10 φάρμακα που διακινούνται μέσω ΕΟΠΥΥ για παθήσεις που αφορούν χιλιάδες συμπολίτες μας. Αυτή η συνθήκη καθιστά την κυκλοφορία νέων φαρμάκων, ιδιαίτερα των νοσοκομειακών, στη χώρα πλήρως μη βιώσιμη, αλλά το κυριότερο θέτει σε πραγματικό κίνδυνο την πρόσβαση των ασθενών σε υπάρχουσες θεραπείες που είναι αναγκαίες και πολύτιμες.
Όσο για τις επιχειρήσεις του κλάδου μας, αν δεν βελτιωθεί άμεσα και ουσιαστικά το εξωφρενικό αυτό ποσοστό επιστροφών, υπάρχει πραγματικός κίνδυνος αποεπένδυσης σε όλα τα επίπεδα δραστηριότητάς μας. Ο κλάδος μας έχει μια ουσιαστική συνολική συνεισφορά στο σύστημα υγείας και την εθνική οικονομία, με επενδύσεις στην έρευνα και την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας, με συμβολή στην άμεση και έμμεση απασχόληση εργαζομένων και την απορρόφηση δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης, αλλά και με σημαντικό κοινωνικό έργο στον τομέα της υγείας και όχι μόνο.
Μην ξεχνάτε, τέλος, πως η σημερινή κατάσταση αποτελεί την κορύφωση μιας δωδεκαετίας κατά την οποία ο κλάδος μας συνεισφέρει ένα διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό υποχρεωτικών επιστροφών, λόγω της καθήλωσης του δημόσιου φαρμακευτικού προϋπολογισμού και μάλιστα με παντελή έλλειψη προβλεψιμότητας και σταθερότητας, εξαιτίας των τεράστιων καθυστερήσεων του υπολογισμού των επιστροφών. Οι αντοχές έχουν πραγματικά εξαντληθεί».
-Πώς θα επηρεάσει τους ασθενείς αλλά και τη φαρμακευτική δαπάνη η αποχώρηση φαρμάκων από την ελληνική αγορά και η μη έλευση νέων;
«Πριν απαντήσω ευθέως στο ερώτημά σας, θα ήθελα να εκφράσω την ελπίδα μου πως θα υπάρξουν διορθωτικές κινήσεις για τις νοσοκομειακές επιστροφές αλλά και η αποφασιστικότητα ώστε να δρομολογηθούν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις εξυγίανσης της φαρμακευτικής πολιτικής, ώστε να μην φτάσουμε στο σημείο οι ασθενείς να μην έχουν πρόσβαση σε φάρμακα που είναι απαραίτητα. Χρειάζεται, όμως, άμεση ενίσχυση της φαρμακευτικής δαπάνης. Τα καινοτόμα φάρμακα, και δη τα νοσοκομειακά, για τα οποία ο κίνδυνος στον οποίο αναφέρεστε είναι πιο ορατός, αφορούν σοβαρές ασθένειες και είναι στην πλειονότητά τους αναντικατάστατα. Στη χώρα μας τιμολογούνται βάσει των δυο χαμηλότερων τιμών στην Ευρωζώνη, με τιμές που δεν αυξάνονται, αντίθετα μειώνονται μέσα στα χρόνια. Η ενδεχόμενη απόσυρσή τους θα έκανε σε πολλές περιπτώσεις αναγκαία την εισαγωγή τους μέσω ΙΦΕΤ σε ευρωπαϊκές τιμές που είναι υψηλότερες. Η απόσυρση ή μη έλευση νέων καινοτόμων φαρμάκων οδηγεί νομοτελειακά στην αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης, προσθέτοντας και μεγάλη γραφειοκρατική ταλαιπωρία σε γιατρούς και ασθενείς. Δεν λύνει κανένα πρόβλημα, αλλά το διογκώνει.»
-Η GENESIS Pharma είναι μια εταιρεία που το χαρτοφυλάκιό της αποτελείται από νοσοκομειακά φάρμακα σε μεγάλο ποσοστό. Πώς επιβιώνει στην αγορά υπό αυτές τις συνθήκες;
«Το χαρτοφυλάκιό μας αποτελείται από φάρμακα που διανέμονται κυρίως μέσω νοσοκομείων και ΕΟΠΥΥ, με τα νοσοκομειακά να αποτελούν το 1/3 των συνολικών πωλήσεων. Οι υποχρεωτικές επιστροφές και στα δύο αυτά κανάλια διαμορφώνουν μια συνθήκη εξοντωτική, χωρίς καμία δόση υπερβολής. Συνυπολογίστε πως η εταιρεία μας είναι μια ελληνική εταιρεία που αντιπροσωπεύει στη χώρα δεκατρείς διαφορετικές διεθνείς φαρμακευτικές εταιρείες. Η διαχείριση της κατάστασης είναι τρομερά δύσκολη και ο αγώνας μας αμφίρροπος. Στηριζόμαστε στην εμπειρία μας και στην εμπιστοσύνη που έχουμε καταφέρει να κερδίσουμε από τους διεθνείς μας συνεργάτες και τους ανθρώπους μας, δουλεύουμε πολλά διαφορετικά σενάρια και προσπαθούμε να προασπίσουμε το χαρτοφυλάκιό μας, που αποτελείται κυρίως από αναντικατάστατα φάρμακα. Και βέβαια παραμένουμε προσηλωμένοι στη χώρα μας με την ελπίδα ότι σύντομα θα αλλάξουν τα πράγματα».
-Το νοσοκομείο θεωρείται το πλέον ελεγχόμενο περιβάλλον. Παρόλα αυτά, οι επιβαρύνσεις είναι υπέρογκες. Πού αποδίδετε το φαινόμενο αυτό;
«Ακριβώς επειδή το νοσοκομειακό περιβάλλον είναι ελεγχόμενο και οι ανάγκες των ασθενών συγκεκριμένες και ανελαστικές, το πρόβλημα είναι εστιασμένο ξεκάθαρα στη σοβαρή ανεπάρκεια του προϋπολογισμού που βρίσκεται καθηλωμένος στα επίπεδα της μνημονιακής εποχής».
-Ο Υπουργός Υγείας ανακοίνωσε μέτρα για την ελάφρυνση των επιχειρήσεων που διακινούν νοσοκομειακά φάρμακα. Πώς εκτιμάτε ότι θα «αποτυπωθούν» στις επιστροφές;
«Δυστυχώς το ύψος των επιστροφών του 2023 είναι τόσο μεγάλο, που είναι αδύνατο να διορθωθεί με μια ελάχιστη ένεση στον προϋπολογισμό της τάξης των 20 εκατ. ευρώ, την προσθήκη του αποθεματικού των κλειστών προϋπολογισμών και την προσαρμογή των απαλλαγών από το clawback για τα σκευάσματα κάτω των τριάντα ευρώ. Στην καλύτερη περίπτωση, τα μέτρα αυτά θα μειώσουν το ύψος των επιστροφών ελάχιστα κάτω από το 80%. Μιλάμε για μια σταγόνα στον ωκεανό, που δεν αλλάζει το γεγονός ότι οι δυσθεώρητες αυτές επιστροφές είναι μη βιώσιμες.
Σε αυτό το σημείο να τονίσω πως είναι απαραίτητο οι εταιρείες να λάβουν σημειώματα για τις επιστροφές του 2024 που θα δείχνουν σημαντική αποκλιμάκωση, τουλάχιστον στα επίπεδα του 2022. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αποφύγουμε φαινόμενα απόσυρσης φαρμάκων και να περάσουμε το μήνυμα στις εταιρείες του εξωτερικού πως το 2023 ήταν η χειρότερη χρονιά και από εδώ και πέρα τα πράγματα θα βελτιωθούν. Φαίνεται πως ο Υπουργός έχει κατανοήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης και αναγνωρίζουμε πως προσπαθεί να βρει τρόπους βελτίωσης. Απαιτείται, όμως, μια συνολική και πιο ουσιαστική υποστήριξη στα θέματα του φαρμάκου συνολικά από την κυβέρνηση, γι΄ αυτό και απευθυνθήκαμε και στον Πρωθυπουργό μέσα από τα κλαδικά μας όργανα».
-Σε ποιες παρεμβάσεις από την πλευρά της Πολιτείας «βλέπετε» τη λύση του προβλήματος; Τι πρέπει να γίνει προκειμένου να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στις θεραπείες και η υγιής επιχειρηματικότητα;
«Το πρόβλημα της σοβαρής ανεπάρκειας του φαρμακευτικού προϋπολογισμού και των στρεβλώσεων της φαρμακευτικής πολιτικής, μετά από χρόνια αδράνειας, έχει πλέον κορυφωθεί. Επιβάλλει, πρώτα από όλα, την κεντρική απόφαση για μια σοβαρή επένδυση στο φάρμακο, αναγνωρίζοντας καταρχάς την αξία που προσφέρει στην υγεία των πολιτών αλλά και τη συμβολή του φαρμακευτικού κλάδου στην υγεία, την οικονομία και την κοινωνία.
Σε επίπεδο συγκεκριμένων παρεμβάσεων, απαιτείται άμεση αύξηση του νοσοκομειακού και εξωνοσοκομειακού φαρμακευτικού προϋπολογισμού για την επόμενη διετία και στενός έλεγχος της εξέλιξης της δαπάνης. Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητο να προβλεφθεί για τα επόμενα χρόνια ένα σταθερό πλαίσιο ετήσιας αναπροσαρμογής του προϋπολογισμού που θα λαμβάνει υπόψη τις επιδημιολογικές ανάγκες αλλά και προβλέψεις βάσει του horizon scanning.
Παράλληλα, πρέπει να προχωρήσουν με μεγαλύτερη ταχύτητα διαθρωτικές αλλαγές που αποδεδειγμένα μπορούν να εξυγιάνουν το σύστημα, διασφαλίζοντας διαφάνεια, καλύτερο έλεγχο, προβλεψιμότητα και ομαλή καθολική πρόσβαση των ασθενών στην καινοτομία που είναι διαθέσιμη στην Ευρώπη. Τα βασικότερα εξ αυτών είναι: η καθιέρωση του ψηφιακού φακέλου ασθενούς, η επέκταση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στα νοσοκομεία και τις εργαστηριακές εξετάσεις, η καθολική εφαρμογή δεσμευτικών θεραπευτικών πρωτοκόλλων, τα μητρώα ασθενών, η υιοθέτηση ενός πιο απλού και άμεσου συστήματος έγκρισης νέων θεραπειών και σύγχρονων μοντέλων αποζημίωσης, η υποστήριξη των κλινικών μελετών και η ένταξή τους στον μηχανισμό του επενδυτικού clawback.
Η σημερινή ηγεσία του Υπουργείου έχει δρομολογήσει μέτρα και έχει ανοίξει θέματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Χρειάζεται, όμως, μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και ταχύτητα στην εφαρμογή τους, αλλά και διαρκής έλεγχος για την πορεία υλοποίησής τους και αποδοτικότητάς τους. Ως κλάδος, έχουμε επισημάνει επανειλημμένα την ανάγκη για έναν ανοιχτό και διαφανή διάλογο με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων, προκειμένου να συνδιαμορφώσουμε ένα ολοκληρωμένο, συγκεκριμένο, μετρήσιμο και ρεαλιστικό πλάνο δράσης για την εξυγίανση της φαρμακευτικής πολιτικής. Στηρίζουμε σταθερά την απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στη θεραπεία τους και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε με όλες μας τις δυνάμεις».
