Η κίνηση αυτή έρχεται να επιλύσει χρόνια προβλήματα και πρακτικές στην πλευρά της ζήτησης, που αφορούν συνταγογραφήσεις χωρίς περιορισμούς και δίχως να βασίζονται σε αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων.
Γράφει ο Άρης Αγγελής*
Αναμφίβολα, η χάραξη και υλοποίηση στοχευμένων πολιτικών υγείας συνιστούν ακρογωνιαίο λίθο για την αειφόρο ανάπτυξη και την ευημερία των πολιτών. Μέσω αυτών διασφαλίζεται η ισότιμη πρόσβαση των ασθενών στην πρόληψη και σε κλινικά αποτελεσματικές, αποδοτικές και οικονομικά βιώσιμες θεραπείες, καθώς και σε υψηλής ποιότητας υγειονομικές υπηρεσίες. Στην κατεύθυνση αυτή κινούνται και όλες οι δράσεις που έχει σχεδιάσει και διενεργεί μέχρι σήμερα το Υπουργείο Υγείας. Μια εκ των δράσεων αυτών είναι και η ανάπτυξη διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων που αποσκοπούν στην διασφάλιση παροχής κατάλληλης και ασφαλούς θεραπείας των ασθενών καθώς και στην οικονομική δυνατότητα να παρέχουμε σε κάθε ασθενή τα απαραίτητα φάρμακα και τις αναγκαίες διαγνωστικές εξετάσεις, διασφαλίζοντας ότι οι πόροι δεν χρησιμοποιούνται καταχρηστικά και ότι το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης παραμένει τελικώς βιώσιμο, διαφανές και δίκαιο.
Η κίνηση αυτή έρχεται να επιλύσει αποτελεσματικά χρόνια προβλήματα και πρακτικές στην πλευρά της ζήτησης που αφορούν συνταγογραφήσεις χωρίς ποσοτικούς και ποιοτικούς περιορισμούς και δίχως να βασίζονται σε αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων. Με την εισαγωγή διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων, ενσωματωμένων στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης (ΣΗΣ) της ΗΔΙΚΑ, διασφαλίζεται ότι οι γιατροί θα ακολουθούν καθορισμένες κατευθυντήριες γραμμές όταν συνταγογραφούν φάρμακα ή εξετάσεις. Στην πραγματικότητα, οι προσπάθειες για την καθιέρωση αυτών των πρωτοκόλλων χρονολογούνται εδώ και μια δεκαετία, αλλά μέχρι πριν λίγους μήνες, υπήρχε ευρεία δυνατότητα παράκαμψης των πρωτοκόλλων που ήταν ψηφιοποιημένα στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης.
Η πρώτη σημαντική αλλαγή ήρθε τον Ιούνιο του 2024, όπου καθιερώθηκε η αυτόματη εισαγωγή των εργαστηριακών τιμών στις παραμέτρους των πρωτοκόλλων ώστε να επιβεβαιώνεται, αφενός αν ο ασθενής πάσχει από τη συγκεκριμένη νόσο και αφετέρου η βαρύτητα της πάθησης και βάσει αυτής το βήμα θεραπείας στο οποίο πρέπει να ενταχθεί.
Για παράδειγμα, αυτό εφαρμόστηκε με την τιμή της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων στο πρωτόκολλο της δυσλιπιδαιμίας, ενώ στο επόμενο χρονικό διάστημα θα υπάρχει αυτόματη εισαγωγή των τιμών σακχάρου και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης στο πρωτόκολλο του διαβήτη, ώστε να επιβεβαιώνεται ότι η αγωγή συνταγογραφείται αποκλειστικά σε πάσχοντες από τη νόσο και όχι π.χ. σε άτομα με παχυσαρκία χωρίς διαβήτη. Η δεύτερη μεγάλη αλλαγή έγινε τον Νοέμβριο του 2024, όπου εφαρμόστηκε στο ΣΗΣ η αδυναμία συνταγογράφησης φαρμακευτικών σκευασμάτων τα οποία είναι ενταγμένα σε θεραπευτικό πρωτόκολλο, χωρίς τη χρήση του πρωτοκόλλου για το σύνολο των σκευασμάτων (μέχρι τώρα μπορούσε ένας ιατρός να συνταγογραφήσει το ένα σκεύασμα με βάση τα βήματα του πρωτοκόλλου και τα υπόλοιπα για την ίδια πάθηση εκτός πρωτοκόλλου).
Πως λειτουργεί το σύστημα
Η ανάπτυξη και επικαιροποίηση των Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων Συνταγογράφησης πραγματοποιείται από το Αυτοτελές Τμήμα Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων και Μητρώων
Ασθενών στο Υπουργείο Υγείας. Οι εξειδικευμένες ιατρικές ομάδες συντάσσουν πρωτόκολλα με βάση διεθνή πρότυπα ταξινόμησης νοσημάτων (ICD-10), διαγνωστικά κριτήρια και κατευθυντήριες γραμμές θεραπείας για ασθενείς με ή χωρίς νοσηρότητες. Επί του παρόντος, 64 πρωτόκολλα είναι ψηφιοποιημένα στο ΣΗΣ, καλύπτοντας τομείς όπως η καρδιολογία, ο διαβήτης, η παχυσαρκία, η ρευματολογία, η νευρολογία, η γαστρεντερολογία και άλλα. Πρόσθετα μη ψηφιοποιημένα πρωτόκολλα (αιματολογικά, ογκολογικά) είναι διαθέσιμα ηλεκτρονικά για ενημέρωση των θεραπόντων ιατρών, αλλά μέχρι τώρα δεν μπορούσαν να ψηφιοποιηθούν και να εφαρμοστούν σε νοσηλευόμενους ασθενείς λόγω της ανάγκης αναβάθμισης των συστημάτων στα νοσοκομεία.
Τα πρωτόκολλα αυτά μέσα στο επόμενο έτος πρόκειται να ψηφιοποιηθούν και να γίνουν υποχρεωτικά προς εφαρμογή (σε νοσηλευόμενους αλλά και εξωτερικούς ασθενείς) στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου «Ψηφιακός Μετασχηματισμός της Διαχείρισης της Περίθαλψης Ογκολογικών Ασθενών».
Από την μέχρι τώρα εφαρμογή, βλέπουμε ότι οι δράσεις που έλαβε το Υπουργείο Υγείας φέτος με τα κλειδωμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα και την ψηφιακή μεταφορά μέσω
της ΗΔΙΚΑ των αποτελεσμάτων των διαγωνιστικών εξετάσεων, λειτουργεί και μάλιστα ήδη φέρνει θετικά αποτελέσματα, τα οποία παρατηρούμε μέσω των δεικτών παρακολούθησης.
Μέχρι σήμερα, έχουμε δείκτες παρακολούθησης 9 υφιστάμενων θεραπευτικών πρωτοκόλλων, όπως για τον σακχαρώδη διαβήτη και τη δυσλιπιδαιμία. Τα στοιχεία που εξάγονται από τους δείκτες, από τα οποία είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι δεν μπορεί να προκύψει ταυτοποίηση ούτε των ασθενών, ούτε των ιατρών, χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των θεραπευτικών πρωτόκολλων και της συνταγογράφησης γενικότερα. Με άλλα λόγια, οι δείκτες αυτοί είναι ένας τρόπος ώστε να ελέγχεται κατά πόσο τα θεραπευτικά πρωτόκολλα επιτελούν τον στόχο τους, ο οποίος είναι να χορηγείται στον κατάλληλο ασθενή, η κατάλληλη θεραπεία, την κατάλληλη χρονική στιγμή στο συγκεκριμένο στάδιο της νόσου, με ταυτόχρονο εξορθολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης.
«Ανοιχτά» ερωτήματα
Ενώ τα θεραπευτικά πρωτόκολλα αποτελούν σημαντική πρόοδο στη φροντίδα των ασθενών και στην αποτελεσματική διαχείριση των πόρων υγείας, ορισμένα ερωτήματα παραμένουν «ανοιχτά» προς συζήτηση με αρμόδιους φορείς, εκπροσώπους ασθενών και ιατρών. Ένα τέτοιο ερώτημα, για παράδειγμα, είναι αν θα εφαρμοστεί περιορισμός στις ειδικότητες των ιατρών που έχουν δικαίωμα να εντάσσουν ασθενείς σε ένα θεραπευτικό πρωτόκολλο και να συνταγογραφούν αγωγή μέσω αυτού ή αν θα συνεχιστεί το ισχύον σύστημα, το οποίο επιτρέπει ευρύτερες εξουσίες συνταγογράφησης. Προς το παρόν, περιορισμός ειδικοτήτων υπάρχει σε πολύ λίγα πρωτόκολλα, όπως σε αυτά για τα ρευματολογικά νοσήματα. Μέσω των δεικτών παρακολούθησης, έχουμε όντως διαπιστώσει ότι υπάρχει συνταγογράφηση εκτός γνωστικού αντικειμένου.
Αυτή τη στιγμή, το Υπουργείο Υγείας βρίσκεται σε διαδικασία δημιουργίας διεπιστημονικής ομάδας εργασίας που θα εξετάσει τον καθορισμό των ειδικοτήτων ανά πρωτόκολλο, λαμβάνοντας φυσικά υπόψιν νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές όπου, σε πολλές περιπτώσεις, δεν υπάρχουν ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων. Όλα αυτά παραμένουν προς συζήτηση, ωστόσο, είναι σαφές ότι το σύστημα αυτό έχει ήδη αποδειχθεί λειτουργικό και αποτελεσματικό. Παραμένουμε αφοσιωμένοι στη συνεχή βελτίωσή του ΣΗΣ μέσω της εφαρμογής επιστημονικά τεκμηριωμένων θεραπευτικών πρωτοκόλλων για να διασφαλίσουμε ότι ο κάθε ασθενής λαμβάνει την βέλτιστη προσαρμοσμένη σε αυτόν θεραπεία που πραγματικά χρειάζεται.
