Οι γυναίκες φαίνεται να ζουν περισσότερο από τους άντρες. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, το προσδόκιμο ζωής για τις γυναίκες είναι περίπου τα 80 έτη, σε σύγκριση με τα 75 για τους άνδρες. Αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το πού ζουν, πόσα χρήματα βγάζουν και πολλούς άλλους παράγοντες. Ισχύει, επίσης, και για τα περισσότερα άλλα θηλαστικά.
«Είναι ένα ισχυρό φαινόμενο σε όλο τον πλανήτη, που εξακολουθεί να ισχύει στις αρρώστιες, τους λιμούς, τις επιδημίες, ακόμη και σε περιόδους λιμοκτονίας», σημειώνει στους New York Times η Δρ Dena Dubal, καθηγήτρια νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο.
Περισσότερο δεν σημαίνει και καλύτερα
Αλλά οι λόγοι που οι γυναίκες ζουν περισσότερο είναι περίπλοκοι – και το γεγονός ότι ζουν περισσότερο από τους άνδρες δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ζουν καλύτερα. Οι γυναίκες τείνουν να έχουν λιγότερο «χρόνο υγείας» (ο αριθμός των ετών που ένας άνθρωπος είναι υγιής) από τους άνδρες, σύμφωνα με την Bérénice Benayoun, αναπληρώτρια καθηγήτρια στη Σχολή Γεροντολογίας U.S.C. Leonard Davis. Οι γυναίκες είναι γενικά πιο αδύναμες σωματικά από τους άνδρες σε μεγαλύτερες ηλικίες. Είναι επίσης πιο ευάλωτες -ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση- στην ανάπτυξη καρδιαγγειακών προβλημάτων και της νόσου του Αλτσχάιμερ, εν μέρει επειδή η ίδια η ηλικία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για αυτές τις ασθένειες, εξηγεί η Δρ Benayoun.
Οι επιστήμονες προσπαθούν να αποκαλύψουν τους λόγους για τους οποίους οι άνδρες και οι γυναίκες γερνούν διαφορετικά, με την ελπίδα να παρατείνουν τη διάρκεια ζωής και την υγεία και των δύο. «Εάν μπορέσουμε να καταλάβουμε τι κάνει ένα φύλο πιο ανθεκτικό ή πιο ευάλωτο, τότε ανακαλύπτουμε νέα μονοπάτια, αντιλαμβανόμαστε αλλιώς τη βιολογία, με στόχο νέες θεραπείες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν το ένα ή και τα δύο φύλα να είναι πιο ανθεκτικά», είπε η Δρ Dubal.
Ιδού τι γωρίζουν μέχρι στιγμής οι επιιστήμονες για τους λόγους πίσω από το χάσμα μακροζωίας.
Γενεσιολογία
Ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών δείχνει ότι τα δύο χρωμοσώματα Χ που έχουν τα θηλυκά στο DNA τους μπορεί να επηρεάσει το προσδόκιμο ζωής, αν και δεν είναι σαφές πώς ακριβώς. Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2018 που διεξήχθη από το εργαστήριο της Δρ. Dubal εξέτασε γενετικά τροποποιημένα ποντίκια με διαφορετικούς συνδυασμούς φυλετικών χρωμοσωμάτων και αναπαραγωγικών οργάνων. Όσα είχαν δύο χρωμοσώματα Χ και ωοθήκες έζησαν περισσότερο, ενώ ακολούθησαν τα ποντίκια με δύο χρωμοσώματα Χ και ανδρικά αναπαραγωγικά όργανα. Τα ποντίκια με χρωμοσώματα XY είχαν τη μικρότερη διάρκεια ζωής.
«Υπήρχε κάτι στο δεύτερο χρωμόσωμα Χ που προστάτευε τα ποντίκια από το να φύγουν νωρίτερα από τη ζωή, ακόμα κι αν είχαν όρχεις», παρατήρησε η Δρ Dubal. «Μήπως υπάρχει κάτι σε αυτό το δεύτερο χρωμόσωμα Χ που λειτουργεί ως ελιξίριο νεότητας;»
Οι επιστήμονες δεν έχουν κάνει αντίστοιχη εξέταση στους ανθρώπους, αλλά η Δρ Dubal είπε ότι το γεγονός ότι έχουμε τις ίδιες ορμόνες και φυλετικά χρωμοσώματα και παρόμοια αναπαραγωγικά συστήματα, υποδηλώνει ότι τα ευρήματα θα μπορούσαν να είναι παρόμοια στους ανθρώπους.
Επιγενετικοί παράγοντες -στοιχεία του περιβάλλοντος ή του τρόπου ζωής, όπως το κλίμα ή το χρόνιο στρες που επηρεάζουν τα γονίδια- μπορεί επίσης να διαδραματίσουν ρόλο στη διάρκεια ζωής, διευρύνοντας ή μειώνοντας τις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, εκτιμησε η Montserrat Anguera, αναπληρώτρια καθηγήτρια βιοϊατρικών επιστημών στο University of Pennsylvania School of Veterinary Medicine, που μελετά αυτό το θέμα.
Ορμόνες
Οι ερευνητές διερευνούν επίσης τη συμβολή των ορμονών, όπως τα οιστρογόνα, στη μακροζωία και ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την επίδραση που έχουν στο ανοσοποιητικό σύστημα. «Υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία που δείχνουν ότι, τουλάχιστον πριν από την εμμηνόπαυση, το γυναικείο ανοσοποιητικό σύστημα τείνει να είναι καλύτερο και πιο ικανό να ανταποκρίνεται», είπε η Δρ Benayoun. Γενικά, τα αρσενικά «τείνουν να αντιδρούν χειρότερα σε κάποιο μικρόβιο», το οποίο με τη σειρά του θα μπορούσε να συντομεύσει τη διάρκεια της ζωής τους.
Μια ανάλυση του 2017 διαπίστωσε ότι οι γυναίκες που βίωσαν την εμμηνόπαυση αργότερα στη ζωή τους - άνω των 50 ετών - έζησαν περισσότερο από εκείνες που την βίωσαν νωρίτερα. Όταν τα επίπεδα οιστρογόνων πέφτουν, όπως κατά την εμμηνόπαυση, το ανοσοποιητικό σύστημα των γυναικών φαίνεται να εξασθενεί. Και οι γυναίκες τείνουν να φτάνουν (ή και να ξεπερνούν) τους άνδρες όσον αφορά την ανάπτυξη ασθενειών που ήταν λιγότερο συχνές πριν από την εμμηνόπαυση, είπε η Δρ Benayoun.
Τρόπος ζωής και συμπεριφορά
Τα πρότυπα συμπεριφοράς παίζουν βασικό ρόλο στην ανισότητα. Οι γυναίκες είναι γενικά λιγότερο πιθανό από τους άνδρες να καπνίζουν ή να πίνουν πολύ - συμπεριφορές που συμβάλλουν σημαντικά στη θνησιμότητα, συμφωνα με τον Kyle Bourassa, ψυχολόγο και ανώτερο συνεργάτη στο Κέντρο Μελέτης Γήρανσης και Ανθρώπινης Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Duke.
Οι γυναίκες τείνουν επίσης να υιοθετούν περισσότερο μια «συμπεριφορά που προάγει την υγεία», όπως το να φορούν ζώνη ασφαλείας ή να πηγαίνουν στον γιατρό για ετήσιο τσεκαπ, είπε. Επιπλέον, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό από τους άνδρες να κοινωνικοποιηθούν, γεγονός που τις προστατεύει από τις βλαβερές συνέπειες της κοινωνικής απομόνωσης και της μοναξιάς. Μια ανάλυση του 2023 διαπίστωσε ότι είναι επίσης λιγότερο πιθανό να πεθάνουν από υπερβολική δόση ναρκωτικών ή αυτοκτονία.
Εξωτερικοί Παράγοντες
Σε ένα ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο, ζητήματα όπως ο πόλεμος ή η βία με όπλα επηρεάζουν δυσανάλογα τους άνδρες, δήλωσε η Naoko Muramatsu, καθηγήτρια Επιστημών Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις του Σικάγο.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid, οι άνδρες πέθαναν σε υψηλότερα ποσοστά από τις γυναίκες. Η έρευνα έδειξε ότι ήταν πιο πιθανό να κατέχουν θέσεις εργασίας που τους εξέθεταν στον ιό, όπως η προετοιμασία φαγητού ή οι κατασκευές, ή να είναι άστεγοι ή φυλακισμένοι, γεγονός που επηρέασε τα ποσοστά θνησιμότητας.
Τελικά, είναι ένας συνδυασμός όλων αυτών των παραγόντων που καθορίζει το χάσμα της διάρκειας ζωής, σχολιάζει ο Άλαν Κοέν, αναπληρωτής καθηγητής Περιβαλλοντικών Επιστημών Υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Mailman του Πανεπιστημίου Κολούμπια. «Υπάρχουν πιθανώς χίλιοι τρόποι που συμβαίνει αυτό».
Και παρόλο που έχουμε τον έλεγχο ορισμένων παραγόντων, όπως το ποτό, το κάπνισμα και η διατροφή, δεν είναι ακόμη σαφές πόσο σημαντικά θα επηρεαζόταν το προσδόκιμο ζωής από την αλλαγή αυτών των συμπεριφορών, είπε η Δρ Μπουράσα. «Χρειαζόμαστε τυχαίες δοκιμές για να ξεχωρίσουμε τι επηρεάζει και πώς», είπε.
