Σήμερα ένας στους πέντε Έλληνες υποφέρει από παχυσαρκία και ένας στους τρεις ζει με υπερβάλλον βάρος. Η παχυσαρκία πλήττει περισσότερο του άντρες (24% έναντι 18% στις γυναίκες) και κυρίως τις μεγαλύτερες ηλικίες. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, έως το 2030 περίπου 5 εκατομμύρια ενήλικες θα έχουν υψηλό δείκτη μάζας σώματος στη χώρα μας.
Παρά την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι η διαχείριση του βάρους είναι αποκλειστικά θέμα θέλησης και αυτοπειθαρχίας, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη. Η παχυσαρκία αναγνωρίζεται από την ιατρική κοινότητα ως χρόνια, υποτροπιάζουσα νόσος, που επηρεάζεται από γενετικούς, περιβαλλοντικούς, ψυχολογικούς παράγοντες και δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο: το σώμα αντιστέκεται στην απώλεια βάρους, μέσω πολύπλοκων μηχανισμών που ρυθμίζουν την όρεξη και τον μεταβολισμό, οδηγώντας συχνά στην επαναπρόσληψη του χαμένου βάρους μετά από δίαιτα και άσκηση.
Η κοινωνική προκατάληψη και η ενοχοποίηση των ατόμων με παχυσαρκία επηρεάζουν τη στάση του κοινού απέναντί τους, αναπαράγοντας στερεότυπα, και δυσκολεύουν την αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας από τους ίδιους τους πάσχοντες, λόγω αισθημάτων ενοχής και ντροπής. Την ίδια ώρα, ωστόσο, υπάρχουν λύσεις που μπορούν να… επαναφέρουν στη ζωή τα άτομα αυτά, τα οποία συχνά οδηγούνται στην απόσυρση.
«Από τους αιτιολογικούς παράγοντες της παχυσαρκίας, σχεδόν κανένας δεν είναι τροποποιήσιμος σε βαθμό που να εξαρτάται μόνο από το άτομο. Είναι μεν τροποποιήσιμοι παράγοντες, αλλά δεν εξαρτώνται μόνο από το άτομο», δήλωσε η Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας στο Α.Π.Θ., Καλλιόπη Κώτσα, σε εκδήλωση Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης, που διοργάνωσε η εταιρεία ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ – ΛΙΛΛΥ. Όπως η ίδια τόνισε, οι υποκείμενες αιτίες της παχυσαρκίας είναι πολυπαραγοντικές και μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Αντιλήψεις και προκαταλήψεις
Σύμφωνα με έρευνα της Focus Bari για την παχυσαρκία, το «τρίπτυχο» στο οποίο αποδίδεται η νόσος από το κοινό είναι η κακή ποιότητα διατροφής, η έλλειψη άσκησης και οι συναισθηματικοί παράγοντες (για το 78%, 70% και 65% των ερωτηθέντων, αντίστοιχα).
Το 77% πιστεύει ότι οι άνθρωποι με παχυσαρκία είναι στόχος αδικαιολόγητων στερεοτύπων, ωστόσο ένα 74% του πληθυσμού τους αποδίδει ακέραια την ευθύνη της κατάστασής τους. Μάλιστα το 68% τους χαρακτηρίζει ως άτομα με έλλειψη αυτοπειθαρχίας, ενώ για το 66%, η κοινωνία ασκεί πίεση, η οποία επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες.
Το 60% συμφωνεί ότι οι άνθρωποι με παχυσαρκία έχουν μειωμένες ευκαιρίες επαγγελματικής απασχόλησης, εξαιτίας της προκατάληψης, καθώς η κοινωνική αποδοχή εξαρτάται περισσότερο από την εμφάνιση παρά από την προσωπικότητα (59%).
Η εμπειρία του Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη
Στην εκδήλωση, η οποία έλαβε χώρα στο Θέατρο Νέος Ακάδημος, ο ηθοποιός Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, πρωταγωνιστής και σκηνοθέτης της παράστασης «Η Φάλαινα», ανέδειξε τον κοινωνικό αποκλεισμό, τη μοναξιά και την αποξένωση των ανθρώπων με παχυσαρκία.
«Το πρώτο πράγμα που με δίδαξε ο Τσάρλι ήταν το πώς με 200+ κιλά, μπορεί κανείς να μετακινείται από τη μία πλευρά στην άλλη, να αναπνέει, να σηκώνεται από το κρεβάτι, να πηγαίνει στην τουαλέτα, απλά πράγματα. Και μετά με οδήγησε σε βαθύτερες σκέψεις. Δεν θέλει να ερωτευτεί; Δεν θέλει να αγαπηθεί; Δεν θέλει κάποιον να τον αγκαλιάσει; Να του πει μια καλή κουβέντα;», είπε ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης αναφερόμενος στον ήρωα που ενσαρκώνει. Και πρόσθεσε:
«Μέσα από το θεατρικό κείμενο μπορώ να πω αυτά που πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να εκφράσουν, γιατί δυσκολεύονται, ντρέπονται ή φοβούνται. Έτσι επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο η υγεία τους, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις χάνουν τελικά τη ζωή τους».
Μάλιστα, αναφέρθηκε σε ένα περιστατικό που έχει μείνει χαραγμένο στη μνήμη του, όταν ένας θεατής του εκμυστηρεύτηκε στο τέλος της παράστασης: «Φοβόμουν να έρθω να με δω». Τα λόγια ήταν αποκαλυπτικά για τον ηθοποιό, καθώς του φανέρωσαν τόσο την ένταση των συναισθημάτων του ατόμου που πάσχει από τη νόσο, όσο και την ανάγκη για αλλαγή στην κοινωνική αντίληψη.
Πάνω από 200 επιπλοκές
Η παχυσαρκία μπορεί να προκαλεί σωματικούς περιορισμούς, να επηρεάσει την ψυχική υγεία, ενώ σχετίζεται με πάνω από 200 επιπλοκές, όπως το αγγειακό εγκεφαλικό, η υπνική άπνοια, η δυσλιπιδαιμία, η υπέρταση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο διαβήτης και άλλες παθήσεις που δυσκολεύουν την καθημερινότητα, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για αντιμετώπισή της.
Η έρευνα της Focus Bari, η οποία διεξήχθη τον περασμένο Φεβρουάριο, κατέδειξε ότι το 56% του πληθυσμού θεωρεί πως με τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης μπορεί το φαινόμενο να μειωθεί σε μεγάλο βαθμό, ενώ σε κάποιο βαθμό θεωρεί άλλο ένα 37%. Μόνο ένα 2% αναγνωρίζει ότι το φαινόμενο είναι δύσκολο να μειωθεί ακόμη και με τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης.
Το κοινό πιστεύει ότι με συνδυασμό διατροφής και άσκησης (89%), ψυχολογική υποστήριξη (81%) και καθοδήγηση από διαιτολόγους και προπονητές (80%), μπορεί να αλλάξουν οι συνήθειες και με υποστήριξη από ειδικούς μπορεί να αντιμετωπιστούν οι αιτίες του προβλήματος.
«Ο ρόλος του γιατρού είναι πολύ σημαντικός, πρώτα για να κάνει τη διάγνωση, να βοηθήσει τους πάσχοντες να καταλάβουν ότι δεν φταίνε οι ίδιοι και μετά να τους εκπαιδεύσει στο πώς να διαχειριστούν την κατάσταση. Στη συνέχεια θα επιλέξει την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση και θα παρέχει μακροχρόνια υποστήριξη», ανέφερε η κ. Κώτσα.
Διέξοδος στο… αδιέξοδο
Όταν το άτομο έχει εμφανίσει έστω και μία από τις επιπλοκές ή τα κιλά του το εμποδίζουν να διαχειριστεί την καθημερινότητά του, τότε πρόκειται για κλινική παχυσαρκία και απαιτείται βοήθεια από διεπιστημονική ομάδα.
«Αν το στάδιο είναι πρώιμο, τότε η τροποποίηση της συμπεριφοράς σε συνεργασία με το γιατρό μπορεί να επαρκεί. Τα φάρμακα μπαίνουν αργότερα και με συγκεκριμένες ενδείξεις, ενώ άλλη μία διαθέσιμη επιλογή είναι το βαριατρικό χειρουργείο, που επειδή είναι μία μεγάλη και ριζική επέμβαση, εφαρμόζεται εκεί όπου υπάρχουν σοβαρότατα προβλήματα υγείας», τόνισε η Καθηγήτρια.
Η ίδια αναφέρθηκε και στα Ιατρεία Παχυσαρκίας που λειτουργούν εδώ και πολλά χρόνια στο δημόσιο σύστημα υγείας, με διεπιστημονική ομάδα, όπου μπορεί κανείς να κλείσει ραντεβού δωρεάν. Το πρώτο στάδιο είναι η πρόληψη, με εκτίμηση των παραγόντων κινδύνου για νόσο, διατροφικές συμβουλές, συνταγογραφούμενη άσκηση και παρακολούθηση. Το τελικό συντηρητικό βήμα είναι η θεραπεία με φάρμακα, τα οποία χορηγούνται με ιατρική συνταγή.
«Τα φάρμακα αυτά ερευνώνται από το 1930 και ουσιαστικά οι δραστικές ουσίες τους μιμούνται κάποιες ουσίες που παράγει ο ίδιος ο οργανισμός», ανέφερε η κ. Κώτσα.
«Η παχυσαρκία είναι χρόνια νόσος και η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής πρέπει να γίνεται μακροχρόνια, συνδυαστικά με αλλαγές στον τρόπο ζωής και την καθοδήγηση από ειδικούς. Γιατί αν δεν υπάρχει αυτός ο συνδυασμός κάποια στιγμή θα σταματήσει να λειτουργεί αποτελεσματικά και το φάρμακο», πρόσθεσε.
Καθοριστικό το πρώτο βήμα
Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας δεν είναι ατομική υπόθεση, αλλά μια συλλογική προσπάθεια που απαιτεί ενημέρωση, υποστήριξη και εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα. Το πρώτο βήμα είναι το πιο δύσκολο, αλλά και το πιο σημαντικό: η αναγνώριση του προβλήματος και η αναζήτηση βοήθειας. Με την κατάλληλη καθοδήγηση, οι λύσεις υπάρχουν και μπορούν να οδηγήσουν σε περισσότερα χρόνια ζωής, με καλύτερη ποιότητα και χωρίς ενοχές.
«Πέραν του ότι η παχυσαρκία είναι νόσος, κι εμείς οι άνθρωποι συνεισφέρουμε αρνητικά σε αυτό. Ελπίζω σε μία κοινωνία όπου θα αντιλαμβανόμαστε με ευγένεια, αγάπη και σεβασμό την παρουσία των ανθρώπων και όχι με ρατσισμό. Που δεν θα τους κρίνουμε με βάση το χρώμα, το σχήμα, τη σεξουαλικότητα ή το βάρος», ανέφερε ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης. Και συμπλήρωσε:
«Αν υπάρχει μία σανίδα σωτηρίας για τα άτομα με παχυσαρκία, αυτή είναι να μιλήσουν στο γιατρό τους, στους συνανθρώπους τους. Να βρουν το θάρρος να επικοινωνήσουν αυτό που λένε πρόβλημα, προκειμένου να κερδίσουν μέρες ζωής και ένα καλύτερο αύριο».
Photo: Getty Images
