Τους λόγους για τους οποίους τάσσεται κατά της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων αλλά και τη στρατηγική για την απανθρακοποίηση και την περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα αναλύει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο insider.gr, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Γιώργος Δημαράς. Όπως σημειώνει η αντίθεσή του στις εξορύξεις είναι θέμα πολιτικής ταυτότητας και στη θέση της ανάπτυξης των υδρογονανθράκων αντιπροτείνει τη χρηματοδότηση των ΑΠΕ .Ο υφυπουργός επισημαίνει ότι ο σχεδιασμός για την ενεργειακή μετάβαση μπορεί να υλοποιηθεί «μόνο αν δοθεί προτεραιότητα δράσης και χρηματοδοτήσεων σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο» ενώ αναφορικά με την πολιτική ενεργειακής απόδοσης υπογραμμίζει ότι «θα πρέπει πράγματι να προσδιοριστούν πιο συγκεκριμένα μέτρα για εξοικονόμηση ενέργειας». Όσον αφορά στην καθυστέρηση που παρατηρείται στην Ελλάδα στο θέμα αποθήκευσης ενέργειας, ο κ. Δημαράς εκτιμά ότι «υπάρχει καθυστέρηση γενικότερη και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης» ενώ ο υφυπουργός βλέπει ότι μπορεί να υπάρξει ένα «πράσινο μέλλον» και για τις υπό ιδιωτικοποίηση ελληνικές ενεργειακές επιχειρήσεις.
Ακολουθεί η συνέντευξη του κ. Δημαρά:
1)Ο Εθνικός Σχεδιασμός για την Ενέργεια και το Κλίμα στοχεύει στη σταδιακή «απανθρακοποίηση». Στην Ελλάδα όμως ο άνθρακας αποτελεί ένα εγχώριο, φθηνό συγκριτικά καύσιμο το οποίο για πολλούς εξασφαλίζει εν μέρει ενεργειακή ανεξαρτησία εφόσον δεν απαιτούνται εισαγωγές. Πόσο ομαλή θεωρείτε ότι μπορεί να είναι η διαδικασία και σε τι βάθος χρόνου προβλέπετε ότι θα μπορέσει να αρχίσει να υλοποιείται με απτά αποτελέσματα;
Ο Εθνικός Σχεδιασμός για την Ενέργεια, που βρίσκεται ήδη σε διαδικασία διαπραγμάτευσης με την ΕΕ, είναι ταυτόχρονα –όπως προβλέπεται και από τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις- σχεδιασμός και για το Κλίμα.
Η κλιματική αλλαγή είναι η καθοριστική πρόκληση της εποχής μας. Οι Πράσινοι στην Ευρώπη και οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούν προτεραιότητα το να τιθασευθεί η κλιματική αλλαγή, που είναι ακριβώς η προϋπόθεση για ομαλή εξέλιξη της ζωής στον πλανήτη.
Αν δεν ληφθούν άμεσα και δραστικά μέτρα, η ανθρωπότητα θα δημιουργήσει σοβαρότατο χάος που θα καθιστούσε ουσιαστικά ακατοίκητα πολλά μέρη του πλανήτη. Ήδη στην Ελλάδα έχουμε δείγματα της κλιματικής αλλαγής με μεγα-πυρκαγιές και πλημμύρες, αλλά και ερημοποίηση περιοχών.
Η διαδικασία περάσματος στην εποχή που δε θα καίμε πετρέλαιο και άλλους γαιάνθρακες για την παραγωγή ενέργειας («απανθρακοποίηση») πρέπει να προχωρήσει με γρήγορα βήματα, ώστε η υπερθέρμανση του πλανήτη να μην υπερβεί τους 1.5Cο.
Υποστηρίζουμε τη σταδιακή απεξάρτηση από τον άνθρακα μέχρι το 2030 και άλλων ορυκτών καυσίμων μετά (παράλληλα με την εξάλειψη πυρηνικών) μέχρι το 2050. Οφείλουμε ακόμη να χρησιμοποιήσουμε την ενέργεια αποδοτικά. Και να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας στις ελληνικές πόλεις με συγκεκριμένα μέτρα ενίσχυσης της μόνωσης των κτηρίων.
Όλα αυτά είναι εφικτά και να προχωρήσουν ομαλά, μόνο αν δοθεί προτεραιότητα δράσης και χρηματοδοτήσεων σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Πρέπει επίσης να σταματήσουν άμεσα οι έμμεσες επιδοτήσεις της παραγωγής ενέργειας από πυρηνικά και ορυκτά καύσιμα και να μη δεσμεύονται άλλοι ιδιωτικοί και δημόσιοι πόροι σε επενδύσεις παραγωγής ενέργειας από ορυκτούς πόρους. Για το λόγο αυτό οι δύο οικολόγοι βουλευτές (Γ.Δημαράς και Γ. Τσιρώνης) καταψηφίσαμε τις συμφωνίες για εξορύξεις στο Ιόνιο.
2)Κατά την ομιλία σας στη Βουλή για τον Κρατικό Προϋπολογισμό, αναφερθήκατε στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων.
Μέχρι στιγμής, μεγάλο μέρος της αγοράς (η οποία σαφώς αποτελεί και μια πηγή πληροφόρησης για τις καταναλωτικές τάσεις) κάνει λόγο για μονόπλευρη αντιμετώπιση του θέματος καθώς προωθούνται λύσεις όπως η αλλαγή κουφωμάτων ή λέβητα με σκοπό τελικά μια απλή ανακαίνιση. Θεωρούν ότι το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται στη ρίζα του και ότι επίσης πολλές επιχειρήσεις μένουν εκτός (π.χ οι μονώσεις αποτελούν πολύ μικρό ποσοστό στις αναβαθμίσεις). Πώς θεωρείτε ότι θα μπορούσε να αλλάξει πρακτικά και ουσιαστικά το υφιστάμενο πλαίσιο;
Ήδη με βάση τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) και το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο στα πλαίσια εναρμόνισης της Οδηγίας 2010/31/EΕ και πιο συγκεκριμένα από τις αρχές του 2021 όλα τα νέα κτίρια πρέπει να είναι κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, ενώ για τα νέα κτίρια που στεγάζουν υπηρεσίες του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, η υποχρέωση αυτή τίθεται σε ισχύ από τις αρχές του 2019. Εμείς προτείνουμε αντί της επιδότησης πετρελαίου όπως συνηθίζεται για τα φτωχά νοικοκυριά να δίνεται επιδότηση για ενεργειακή αναβάθμιση. Όπως γνωρίζετε, η μικροϊδιοκτησία και το ιδιοκτησιακό καθεστώς στην Ελλάδα έχει τα καλά της, αλλά και τα αρνητικά της όταν πρόκειται για συνολικές παρεμβάσεις στα κτήρια.
Θα πρέπει πράγματι να προσδιοριστούν πιο συγκεκριμένα μέτρα για εξοικονόμηση ενέργειας μέσω της προώθησης της χρήσης συστημάτων ΑΠΕ για θέρμανση και ψύξη (αντλίες θερμότητας, θερμικά ηλιακά συστήματα, συστήματα τηλεθέρμανσης).
Επίσης θα συμβάλει η αξιοποίηση των δυνατοτήτων υποστήριξης συλλογικών παρεμβάσεων εξοικονόμησης μέσω των Ενεργειακών Κοινοτήτων, του νέου αυτού και πολλά υποσχόμενου θεσμού, στον οποίο πρέπει να αποδοθούν και αυξημένοι πόροι.
3)Έχετε επιμείνει και στο θέμα της αντοχής των κτηρίων. Και μάλιστα είστε από τους λίγους πολιτικούς οι οποίοι έχουν σταθεί σε ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα παρά το γεγονός ότι στο παρελθόν έχουμε θρηνήσει θύματα (σεισμοί κλπ)....
Ακριβώς, ειδικά στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων μου ως Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας με αρμοδιότητα στις αστικές αναπλάσεις επεξεργάζομαι σχέδιο νόμου που θα διευκολύνει την αναγέννηση και αναζωογόνηση των πόλεών μας ξεπερνώντας γραφειοκρατικά κωλύματα και συναρμοδιότητες.
Αυτό το νομοθετικό πλαίσιο σκοπό έχει το πρασίνισμα των πόλεων με δημιουργία πράσινων διαδρόμων, ενοποίηση ακαλύπτων εκεί που είναι εφικτό αλλά και την αποτελεσματικότερη προστασία της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς.
Ειδικά στα κέντρα των πόλεων χτίστηκαν προ του 1959 που ψηφίστηκε ο πρώτος αντισεισμικός κανονισμός αλλά και στη συνέχεια με πλημμελείς ελέγχους πολλά κτίρια δεν έχουν τις προδιαγραφές αντισεισμικής θωράκισης, δεν τυγχάνουν σωστής συντήρησης με αποτέλεσμα τα κτίρια αυτά να είναι ετοιμόρροπα και επικίνδυνα για τη δημόσια ασφάλεια, υγεία και αισθητική. Πολλά από αυτά που σαπίζουν στα κέντρα των πόλεων και δεν έχουν καμία ιστορική ή αρχιτεκτονική αξία μεμονωμένα ή στο σύνολο θα πρέπει μετά από έλεγχο στατικής αντοχής να κατεδαφιστούν ώστε να δημιουργηθούν ζώνες πρασίνου και ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων, με θελκτικά κίνητρα και σε συμφωνία με τους ιδιοκτήτες τους.
4)Έχετε μιλήσει επίσης για παραγωγή του 90%-95% της ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές μέχρι το 2050. Ωστόσο, η χώρα μας είναι αρκετά "πίσω" στο θέμα της αποθήκευσης ενέργειας....
Υπάρχει καθυστέρηση γενικότερη και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχουν πάντως πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα στην χώρα μας: έχει προχωρήσει η αδειοδότηση δύο αντισταθμιστικών έργων από την ΤΕΡΝΑ, προχωράει η μονάδα αντλησιοταμίευσης της Ικαρίας, υπάρχουν σχεδιασμοί ανάλογοι σε νησιά όπως η Τήλος και η Σίφνος, και τελευταία η πρόταση της TESLA για την ενεργειακή αυτάρκεια των μη διασυνδεδεμένων νησιών της Ελλάδας -με συνδυασμό παραγωγής από ΑΠΕ και μπαταρίες αποθήκευσης, σε αντικατάσταση των υφιστάμενων μονάδων ντίζελ, με κόστος κατά 30% φθηνότερο από τις μέχρι σήμερα διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις. Και στον τομέα αυτό αναμένεται να υπάρξει η θετική συμβολή μέσω του νέου εργαλείου των Ενεργειακών Κοινοτήτων, και της διάθεσης αυξημένων πόρων σε αυτούς.
5)Το τελευταίο διάστημα υπάρχει κινητικότητα στη χώρα μας στον κλάδο της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Οι θέσεις σας ως προς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι γνωστές. Ωστόσο, κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι υδρογονάνθρακες θα προσφέρουν ενεργειακή ασφάλεια και ανεξαρτησία στη χώρα, διπλωματική ευελιξία, θέσεις εργασίας και κάλυψη ενεργειακών αναγκών χωρίς να απαιτούνται εισαγωγές μεγάλης κλίμακας όπως συμβαίνει τώρα. Θα ήταν τελικά τόσο καταστροφική η έρευνα και εξόρυξη (αν προκύψουν θετικά στοιχεία) λαμβάνοντας υπ' όψη ότι υπάρχουν εξασφαλίσεις για τήρηση των ευρωπαϊκών προδιαγραφών ασφαλείας για τους εργαζομένους και το περιβάλλον;
Οι Οικολόγοι Πράσινοι είναι αντίθετοι στις εξορύξεις υδρογονανθράκων γενικά και ειδικά. Πρόκειται για βασικό θέμα πολιτικής ταυτότητας. Είναι στον πυρήνα της Πολιτικής Οικολογίας η προστασία της φύσης, η δράση περιορισμού της κλιματικής αλλαγής αλλά και η οικοδόμηση βιώσιμης οικονομίας.
Πρόκειται επίσης για θέμα αρχής και για τους Ευρωπαίους Πράσινους και το Παγκόσμιο Πράσινο Κίνημα, θέση που συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο οι πολίτες όλων των αποχρώσεων. Η αντίθεση μας βασίζεται κατά πρώτον στην άμεση ανάγκη αλλαγών στο ενεργειακό μοντέλο. Που συνδέεται με την αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής στον πλανήτη. Ένα πρόβλημα που αφορά όλους μας και τις επόμενες γενιές. Και έχει ήδη αρχίσει να δείχνει τις καταστροφικές του συνέπειες, κυρίως μέσα από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, την ερημοποίηση περιοχών και την έλλειψη υδάτων σε πολλές περιοχές του Πλανήτη. Παράδειγμα Νότια Αφρική ( Κέιπ Τάουν) και στη χώρα μας πολλές περιοχές της Νότιας και νησιωτικής Ελλάδας ενώ πολλοί θεωρούν ότι ο κάμπος της Θεσσαλίας θα μετατραπεί σε μια έρημο.
Οι εξορύξεις πετρελαίου πρέπει να είναι παρελθόν για πολλές χώρες του κόσμου, ενώ όλο και περισσότερες απομακρύνονται από τέτοιου είδους επενδύσεις και επενδύουν στις πράσινες τεχνολογίες και τις ΑΠΕ. Ειδικότερα, ακριβώς επειδή η χώρα μας είναι πλούσια σε ενεργειακούς πόρους από ανανεώσιμες πηγές (αέρας, ήλιος, γεωθερμία). Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο είμαστε αντίθετοι στις εξορύξεις υδρογονανθράκων στη χώρα μας είναι οι σοβαροί περιβαλλοντικοί κίνδυνοι. Άμεσα συνδεδεμένοι με τις εξορύξεις σε χερσαίες περιοχές (όπως στην Ήπειρο όπου ήδη προχωρούν οι έρευνες) είναι οι επιπτώσεις στα αποθέματα υπόγειου νερού.
Επίσης, είναι σοβαροί οι κίνδυνοι και οι επιπτώσεις των εξορύξεων υδρογονανθράκων στους πολύτιμους φυσικούς πόρους της χώρας μας, όπως οι θάλασσες και η πλούσια βιοποικιλότητα και στον σημαντικότερο τομέα της οικονομίας μας τον τουρισμό και την αγροτική παραγωγή.
Γνωρίζουμε καλά ότι δεν υπάρχει η έννοια της απόλυτης προστασίας . Και η ανησυχία μας αυτή εντείνεται και από το γεγονός ότι ως χώρα έχουμε σοβαρές ελλείψεις στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο και τους μηχανισμούς εποπτείας. Δεν έχουμε φροντίσει να αποκλειστούν οι γεωτρήσεις στις περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές, ούτε στις περιοχές Natura.
Η υπάρχουσα διεθνής εμπειρία είναι αρνητική, ακόμη και σε χώρες που έχουν καλύτερη οργάνωση των ελεγκτικών μηχανισμών και μεγαλύτερη εμπειρία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μεγάλη καταστροφή στον κόλπο του Μεξικού. Πολύ δύσκολο αποδείχθηκε ότι μπορεί να ελεγχθεί η τήρηση της νομοθεσίας από πολυεθνικές εταιρείες στα 1500 μ. κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Τρίτος βασικός λόγος που είμαστε αντίθετοι στις εξορύξεις υδρογονανθράκων είναι ότι δεν πιστεύουμε στα τελικά ολικά οικονομικά οφέλη από τις εξορύξεις, εάν συνεκτιμηθούν όλοι οι παράγοντες. Θεωρούμε ότι θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στις υφιστάμενες αλλά και αναπτυσσόμενες παράλληλες οικονομικές δραστηριότητες, όπως ο τουρισμός και η παραγωγή ποιοτικών προϊόντων, αλλά και στη δημόσια υγεία (η γειτονική Ιταλία έχει ανάλογη εμπειρία με κάθετη αύξηση του καρκίνου στην κωμόπολη Βασιλικάτα (υπάρχει και σχετικό ντοκιμαντέρ).
Οι κάτοικοι του νομού Ιωαννίνων έχουν δίκιο που διαμαρτύρονται. Με βάση μακροοικονομικές προσεγγίσεις και την υπάρχουσα εμπειρία, δεν αποδεικνύεται το αν μια χώρα αν κάνει εξορύξεις κερδίζει.
Σχετικό παράδειγμα, η σύγκριση γειτονικών χωρών με ή χωρίς εξορύξεις, με βάση δείκτες ΑΕΠ αλλά και ευημερίας, η οποία αποδεικνύει ότι οι χώρες χωρίς εξορύξεις δεν έχασαν, αλλά προόδευσαν σε άλλους τομείς. Δεν μπορούμε παρά να αναφερθούμε ακόμη στα αρνητικά έως τελείως αρνητικά παραδείγματα χωρών, όπως το Κατάρ, η Βενεζουέλα, η Νιγηρία και το Σουδάν. Τονίζουμε επιπρόσθετα: Η σωρευτική και ταυτόχρονη κύρωση συμβάσεων παραχώρησης σε πολλές περιοχές της χώρας μας δεν είναι επιλογή που έχει χαρακτηριστικά βιωσιμότητας.
Πρόκειται για ταυτόχρονη και άμεση (δηλαδή ληστρική) εκμετάλλευση πεπερασμένων ενεργειακών πόρων, τα επόμενα 30 χρόνια. Με όφελος κυρίως για τα συμφέροντα των εταιρειών. Χωρίς αληθινή φροντίδα και πρόνοια για το μέλλον των επόμενων γενεών.
Τέταρτος λόγος : η ηθική ευθύνη και η αίσθηση δικαίου απέναντι στις επόμενες γενιές. Δεν έχουμε δικαίωμα να αφαιρούμε μέσα σε λίγα χρόνια τους πόρους των επόμενων γενεών. Το πετρέλαιο έχει άλλες πολύτιμες χρήσεις στη χημεία και είναι η βάση για την παραγωγή αγαθών τα οποία ωστόσο θα πρέπει να αντικατασταθούν όπως το πλαστικό. Και ότι αυτό μπορεί να είναι εφικτό και να προχωρήσει ομαλά, μόνο αν δοθεί προτεραιότητα δράσης και χρηματοδοτήσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειες. Αυτό δεν μπορεί να γίνει αν δεσμεύονται ιδιωτικοί και δημόσιοι πόροι σε επενδύσεις παραγωγής ενέργειας από ορυκτούς πόρους, όπως οι εξορύξεις υδρογονανθράκων.
Πέμπτος λόγος: σε όλες τις χώρες παραγωγής πετρελαίου εκδηλώνονται πολεμικές συρράξεις και συγκρούσεις όπως βλέπουμε στη γειτονική μας Μέση Ανατολή.
6)Βλέπουμε μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου της ενέργειας (ΕΛΠΕ, ΔΕΗ κλπ) να στρέφονται σε επενδύσεις στις ΑΠΕ, στο φυσικό αέριο κλπ. Πρόκειται για επιχειρήσεις που βρίσκονται σε φάση ιδιωτικοποίησης. Πόσο εύκολο θεωρείτε ότι είναι να πραγματοποιηθούν τα «πράσινα» σχέδιά τους μετά την πώληση;
Η ιδιωτικοποίηση ενεργειακών επιχειρήσεων του δημοσίου, δηλαδή η πώληση μεριδίων τους δεν συνδέεται απαραίτητα με την αλλαγή σχεδιασμών δράσης. Ειδικότερα η πώληση της ΔΕΗ αφορά κομμάτι του λιγνιτικού χαρτοφυλακίου: Στο κομμάτι που μένει στο δημόσιο, υπάρχει δυναμικός σχεδιασμός για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για πρώτη φορά, σε σχέση με παρελθόν που υπήρχαν μεν σχεδιασμοί μέσω της ΔΕΗ ανανεώσιμες, αλλά προφανώς εμποδιζόταν. Τελικά, το μέλλον μας εξαρτάται από το σε ποιο βαθμό θα καταφέρουμε να υπερβούμε το μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης που μας έχουν εντέχνως περάσει και επιβάλει. Μόνο εάν οι κοινωνίες σχεδιάσουν ένα ουσιαστικά βιώσιμο μοντέλο οικονομίας και το εφαρμόσουμε με συνέπεια τότε μόνο θα έχουν μέλλον οι επόμενες γενιές
