Οι καιροί στην οικονομία αλλάζουν γρήγορα

Πάμε καλά, είμαστε πλέον μία «κανονική» χώρα και όχι το μαύρο πρόβατο της Ευρώπης. Πετύχαμε τα κριτήρια ελλείμματος και χρέους (ναι, υπάρχουν ξανά κανόνες και μάλιστα αυστηροί), κατεγράφη μεγάλη πρόοδος στα κόκκινα δάνεια, στην ανεργία, στην ανάπτυξη. Αλλά, πρέπει να πάμε ακόμη καλύτερα γιατί τα δεδομένα  – διεθνώς – αλλάζουν γρήγορα και έτσι νέες προκλήσεις έρχονται στο προσκήνιο ή βαρίδια που έχουν μείνει από το παρελθόν πρέπει να αποτιναχθούν άμεσα για να μην μας βυθίσουν ξανά σε περιπέτειες.

Αυτό είναι το κεντρικό μήνυμα των εκθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα. Μία βροχή από κείμενα συστάσεων είδαν το φως της δημοσιότητας τρεις ημέρες μετά την πρώτη κάλπη και ουσιαστικά χαράσσουν το «δρόμο» για την επόμενη κυβέρνηση. Οι επιταγές είναι πολλές. Η πιο... αποκαλυπτική για το πώς διαμορφώνεται από την ΕΕ το πλαίσιο άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής το επόμενο διάστημα είναι η κριτική που ασκείται στην κυβέρνηση που τώρα παραδίδει ακόμη και για τα λελογισμένα μέτρα στήριξης που εφάρμοσε φέτος: υπό παρακολούθηση από τους θεσμούς της ΕΕ τίθενται οι ρυθμίσεις οφειλών, ενώ δεδομένη θεωρείται η πλήρης απόσυρση  του πακέτου ελάφρυνσης του ενεργειακού κόστους στο τέλος του 2023 με κριτική μάλιστα για τον οριζόντιο χαρακτήρα ενός μεγάλου μέρους των εν λόγω παρεμβάσεων, οι οποίες και «συστήνεται» να είναι οι πρώτες που θα αποσυρθούν.

Ανακοινώθηκε επίσης και η σύσταση για «οροφή» 2,6% στην άνοδο δαπανών το 2024. Προφανώς και φαντάζει δεσμευτική σε σχέση με την «ευελιξία» που δόθηκε λόγω των κρίσεων όλο το προηγούμενο διάστημα(αν και η πολιτική των τελευταίων ετών κατάφερε να δημιουργήσει ένα δικαίωμα αύξησης δαπανών μεγαλύτερο από ότι σε πολλά άλλα κράτη. Ωστόσο, πρέπει να γίνει σαφές πως τίποτα δεν είναι δεδομένο και πως το δικαίωμα ανόδου των δαπανών του κράτους κατά 2,6% μπορεί να φαντάζει.. παράδεισος σε λίγα χρόνια αν δεν διασφαλισθεί πως θα υπάρχει επαρκής ανάπτυξη. Και τούτο γιατί, αυτός ο νέος αυτός δημοσιονομικός κανόνας με βάση τον οποίο θα χαράσσεται η πολιτική δαπανών τα επόμενα χρόνια στην πράξη συνεπάγεται πως αν δεν τροφοδοτεί «υγιώς» η ίδια η πορεία του ΑΕΠ τα κρατικά ταμεία με έσοδα, τότε το κράτος θα πρέπει να «σφίγγει» το ζωνάρι.

Πάμε λοιπόν στην πραγματική οικονομία και στο πως διασφαλίζεται η ανάπτυξη. Τα εύσημα για την πρόοδο στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων ήταν πολλά και σε διάφορα πεδία. Από τις ιδιωτικοποιήσεις και τον φοροεισπρακτικό μηχανισμό, το κτηματολόγιο και το Ταμείο ανάκαμψης. Υπάρχουν όμως και τα «καμπανάκια» που πρέπει να διαχειρισθεί η επόμενη κυβέρνηση.

Καθώς ωριμάζει το Ταμείο Ανάκαμψης πλέον η επιτυχία του είναι συνάρτηση και του «ευρύτερου» δημοσίου και όλων των φορέων που υλοποιούν έργα και θα πρέπει να διατηρήσουν τη δυναμική που υπάρχει σήμερα σε κεντρικό επίπεδο. γιατί να μην ξεχνάμε το ταμείο λήγει στα μέσα του 2026 χωρίς περιθώριο παράτασης. Στο τραπεζικό πεδίο, είναι ευτύχημα που μειώθηκαν – με όχημα τον Ηρακλή – τα κόκκινα δάνεια, αλλά η άνοδος του κόστους δανεισμού δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού λένε στις Βρυξέλλες.

Στο πεδίο των τιμών, θέτουν θέμα περιθωρίων κέρδους επιχειρήσεων που εκτιμούν πως «ευθύνεται» για τον πληθωρισμό φέτος. Λένε επίσης πως η ακρίβεια  τροφοδοτείται και από τον «εισαγόμενο» πληθωρισμό στα μη ενεργειακά αγαθά (και στα επενδυτικά) από τον οποίο πλήττεται η Ελλάδα και λόγω του μεγάλου «βάρους» των εισαγωγών στο εξωτερικό της ισοζύγιο.

Εδώ αρχίζει το άλλο μέτωπο, αυτό του εξωτερικού ελλείμματος, για το οποίο γίνεται αναφορά περί διαχρονικής αδυναμίας επαρκούς αύξησης της εγχώριας παραγωγής. Κάτι που θα πρέπει, λένε, να αναστραφεί. Εξηγώντας ότι πρέπει να γίνει και μία πιο ενδελεχής διερεύνηση του τι είδους επενδύσεις γίνονται στη χώρα (πχ για αγορά κατοικίας ή παραγωγικές με μεγαλύτερη υπεραξία), αλλά και το κατά πόσο η άνοδος των επενδύσεων που καταγράφεται αυτήν την περίοδο είναι και συνάρτηση υψηλότερων τιμών (πχ επένδυση σε πιο ακριβά ακίνητα).

Επιπλέον, υπάρχουν και  τα νέα μέτωπα. Για παράδειγμα της έλλειψης εργατικού δυναμικού που απαιτεί σύνθετες λύσεις κατάρτισης, κινήτρων εισόδου νέων/γυναικών στην αγορά εργασίας κ.λ.π. ανοίγει επίσης και το κεφάλαιο των νέων παρεμβάσεων (νομοθετικές και επενδυτικές) που πρέπει να γίνουν στο πεδίο της πράσινης μετάβασης οι οποίες ξεπερνούν ακόμη και το σχεδιασμό του Ταμείου Ανάκαμψης καθώς είναι πολύ μεγάλες (λένε στις Βρυξέλλες) οι ανάγκες αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας (μέσω ενεργειών τύπου Εξοικονομώ) και των υποδομών απεξάρτησης από ορυκτά καύσιμα και φυσικό αέριο. Α! και όλα αυτά χωρίς επιπλέον κοινοτικά κονδύλια ή δημοσιονομικές «διευκολύνσεις»…

Πάμε λοιπόν πολύ καλά, αλλά ήρθε η ώρα να πάμε ακόμη καλύτερα. Με μεγαλύτερη ταχύτητα και αποδοτικότητα. Γιατί οι καιροί στην οικονομία αλλάζουν γρήγορα και η Ελλάδα πρέπει – αυτή τη φορά – να καταφέρει να ακολουθήσει αυτές τις αλλαγές.