Στη χώρα μας έχουμε όλα τα εργαλεία να κάνουμε μια ριζική εξυγίανση, μια ριζική αναθεώρηση και νομίζω ότι έχουμε όλες τις προϋποθέσεις ως πολιτικό σύστημα, σοφοί, εχέφρονες και οραματικοί, να κερδίσουμε το μέλλον.
Το καλοκαίρι του 2015, επεβλήθη ο φόρος του κρασιού. Είχαμε στεναχωρηθεί τότε. Σήμερα, αίρεται. Είναι σαν να κλείνει ένας κύκλος που δεν έχει μόνο μετρικά, αριθμητικά, λογιστικά στοιχεία, αλλά ένας κύκλος πολιτικός. Ήταν μια πολιτική επιλογή. Και είναι μια πολιτική επιλογή. Είναι η ανάκτηση, ας πούμε, ενός χώρου πολιτικής αυτοβουλίας, της δυνατότητας να παίρνεις πολιτικές αποφάσεις. Έχουμε ανάκτηση, δηλαδή, ενός κομματιού της απολεσθείσας πολιτικής ταυτότητας. Αυτό είναι το οριακό στοιχείο.
Θα ήθελα να επιμείνουμε σε αυτό το στοιχείο του προϋπολογισμού, πέρα από τα μέτρα, πέρα από τις τεκμηριώσεις, οι οποίες, ούτως ή άλλως, έχουν αναπτυχθεί. Αυτή η διάσταση του προϋπολογισμού συγκροτεί και μια ερμηνεία της εξόδου από την κρίση.
Έξοδος από την κρίση είναι η ανάκτηση του πολιτικού χώρου. Έξοδος από την κρίση είναι η ανασύνταξη του οραματικού στοιχείου για την οικονομία, δηλαδή για την παραγωγή, είναι η ανάκτηση της παραγωγικής ποιότητας, όχι μόνο της αποτίμησης της, όχι μόνο της μετάφρασης της αριθμητικής, αλλά της παραγωγικής ποιότητας, αυτό που δημιούργησε την κρίση τις δεκαετίες και του 2000 και τις προγενέστερες, την απώλεια δηλαδή παραγωγικής συνείδησης και οράματος.
Είναι σίγουρο ότι σήμερα ζούμε και τις πολιτιστικές απολήξεις της κρίσης. Υπάρχει δηλαδή μια διάχυτη βία, μια διάχυτη αβεβαιότητα. Επίσης, αυτό εκφράζεται και στον ευρωπαϊκό χώρο. Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια βαθιά διερώτηση, σε έναν βαθύ και ουσιαστικό αναστοχασμό: Πού θα πάει; Έχουμε φαινόμενα ενός ευρύτατου λαϊκισμού, ο οποίος ενσωματώνει και τις γλώσσες της Αριστεράς, σφετερίζεται αιτήματα πολιτικής χειραφέτησης, εργασιακής χειραφέτησης, με τη μεγαλύτερη ευκολία. Εξάλλου, δεν εννοεί τίποτα. Σε αυτό το τοπίο, έχουμε διαφορετικό κοινό. Άρα, πρέπει να φτιάξουμε διαφορετική γλώσσα απεύθυνσης. Ο μικροαστός έχει διαφορετικές σήμερα προσλαμβάνουσες.
Επομένως, το ερώτημα αυτής της μακράς πορείας διόρθωσης που ξεκινάει και εμπεδώνεται και υλοποιείται με αυτό τον προϋπολογισμό δεν είναι επιδοματικού χαρακτήρα, όσο η ανάκτηση της οικονομικής αρχιτεκτονικής, της αρχιτεκτονικής με την οποία συγκροτείται η χώρα, ο δημόσιος χώρος της, η διοίκηση της και επομένως, ρυθμίζονται κανονιστικά οι παραγωγικές δράσεις. Αυτά είναι πολύ μεγάλα αιτήματα, είναι πολύ μεγάλα στοιχήματα και συνήθως έχουν χαθεί.
Πάρα πολλές φορές η χώρα βρισκόταν σε μια τέτοια κούρμπα, σε μια τέτοια στροφή και έχασε το στοίχημα και της ανάπτυξης και της παραγωγικής ανασύνταξης και επομένως, της κοινωνικής συνοχής.
Αντιπρόταση: Δυστυχώς, ένα από τα σημάδια της κρίσης είναι ότι δεν υπάρχει αντιπρόταση. Δυστυχώς, σε έναν μηδενιστικό, πολύ εύκολο, προβλέψιμο σχεδόν λόγο από την Αντιπολίτευση δεν προτείνεται, δεν διατυπώνεται το άλλο. Δεν υπάρχει η αντιπρόταση.
Επίσης, θα έλεγα ότι δεν υπάρχει και η κριτική προσέγγιση αυτών που εισηγείται η Κυβέρνηση. Η κριτική πρόσληψη του συστήματος δεν ορίζει των αντισυστημισμό σήμερα. Ο αντισυστημισμός σήμερα ορίζεται ως αποδόμηση του συστήματος, ως αποδόμηση των εργαλείων, των αξιακών παραδοχών με τις οποίες αναπτύχθηκε η χώρα και η Ευρώπη μεταπολεμικά, των ενοποιήσεων με τις οποίες η χώρα και η Ευρώπη μπόρεσαν συγκροτήσουν τις μεγάλες κοινωνικές συνθέσεις και συσσωματώσεις.
Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά ενός ευρύτατου ερωτήματος που –νομίζω- ότι με πρόφαση τον προϋπολογισμό μπορούμε να θέσουμε χωρίς ανασφάλειες. Έχουμε αυτή την πολιτική άνεση, να μπορούμε να αναρωτηθούμε χωρίς τον πανικό του 2015, χωρίς την πολυκατάρρευση του συστήματος του 2015-2016. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα επίτευγμα που δεν πρέπει να το απομειώσουμε, ανεξαρτήτως τού αν στεκόμαστε αρνητικά απέναντί της.
Τελευταίο: Η αδυναμία της Ευρώπης να δώσει πειστικές απαντήσεις φαίνεται –νομίζω- από τη διαχείριση ενός μείζονος προβλήματος που είναι το προσφυγικό. Ακριβώς επειδή αλλάζει ο χάρτης του μικροαστού, του μέσου πολίτη, του πολίτη που δημιουργούσε τις ηγεμονίες στις χώρες, η πολιτική σκηνή αναγκάζεται να προσαρμοστεί πανικόβλητα. Έτσι, δεν παίρνει αποφάσεις, ή παίρνει αποφάσεις τις οποίες δεν υλοποιεί, παίρνει αποφάσεις για τις οποίες μετανιώνει, ταλαντεύεται, κάνει σημειωτόν.
Αυτή η αδυναμία επιτελεστικότητας, η αδυναμία λήψης απόφασης, δηλαδή συγκρότησης πολιτικής σκηνής, νομίζω ότι είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ευρώπης, το οποίο φοβάμαι ότι θα δούμε να υλοποιείται στην επόμενη περίοδο στη σύνθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Στη χώρα μας έχουμε όλα τα εργαλεία να κάνουμε μια ριζική εξυγίανση, μια ριζική αναθεώρηση και νομίζω ότι έχουμε όλες τις προϋποθέσεις ως πολιτικό σύστημα, σοφοί, εχέφρονες και οραματικοί, να κερδίσουμε το μέλλον.
