Χρονιά σκούρα, δύσπεπτη, μεταβατική αλλά προς τον τοίχο αποδείχτηκε για τη χώρα μας το 2018. Ακολουθώντας το διεθνές κλίμα αποδόμησης δημοκρατικών κατακτήσεων, διάλυσης της κοινωνικής συνοχής, παραμερισμού του ορθού Λόγου, η «δημόσια Ελλάδα» πορεύεται στην αβεβαιότητα και με μόνη βάρκα τη συγκυρία. Τη σκυτάλη του Οδυσσέα πήρε οριστικά ο Σίσυφος.
Τρία ήταν τα εμβληματικά γεγονότα της χρονιάς, που φωτίζουν όλα τα υπόλοιπα και τη γενική αίσθηση των πραγμάτων. Το πρώτο, η «έξοδος» από τα Μνημόνια, υπήρξε ένα αναμενόμενο και αναγκαίο βήμα προς τα εμπρός, αλλά πολύ χειρότερο από αυτό που θα μπορούσε και θα έπρεπε να είναι και, κυρίως, χωρίς καμία μέριμνα και προοπτική για τη «μετα-μνημονιακή» σελίδα. Το δεύτερο, οι διεργασίες για το όνομα της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και η κατάληξη τους στη Συμφωνία των Πρεσπών, θα μπορούσε να ανυψώσει και την κυβέρνηση και τη χώρα –αλλά η ευκαιρία χάθηκε στο βούρκο παγιωμένων πια συνηθειών: της προχειρότητας, της διχαστικής διάθεσης, της κρυψίνοιας. Το τρίτο, το Μάτι, ήταν μια σκέτη τραγωδία, μια ανεξίτηλη κηλίδα για την κυβέρνηση και το Κράτος και συγχρόνως η πιο εύγλωττη απόδειξη για το κατάντημά τους.
Το «τέλος» των Μνημονίων σφραγίστηκε από το διχαστικό «διάγγελμα της Ιθάκης», στο οποίο ο Πρωθυπουργός ξαναφόρεσε το κουστούμι του οργισμένου (κατά του εαυτού του;) επαναστάτη χωρίς αιτία (και κυρίως χωρίς συνείδηση). Η «επιτυχία» αποδόθηκε πλήρως στο κυβερνών κόμμα, οι απώλειες, οικονομικές, κοινωνικές, ψυχολογικές, από τους χειρισμούς του αποσιωπήθηκαν πλήρως, το «παλιό σύστημα» κονιορτοποιήθηκε λεκτικά και ιστορικά, ένας πρώην Πρωθυπουργός που κόντεψε να πληρώσει την υπηρεσία του με τη ζωή του δέχθηκε και δηλητηριώδη πολιτική επίθεση, ενώ στρώθηκε η δρόμος για την παροχολογία της επόμενης μέρας. Τη στιγμή που η ελληνική οικονομία δεν αναπτύσσεται, η πραγματική οικονομία συνεχίζει να μαραζώνει, οι Αγορές είναι κλειστές, οι τράπεζες ασφυκτιούν, οι επενδυτές τρέπονται σε φυγή, η κυβέρνηση φιλοτεχνεί μιαν άλλη πραγματικότητα, δίνει υποσχέσεις και κάνει προσλήψεις. Η έξοδος είναι προς το αδιέξοδο –το οποίο η κυβέρνηση ξέρει ότι δεν θα έχει να διαχειριστεί η ίδια.
Η Συμφωνία των Πρεσπών είναι καλό που επιχειρήθηκε, όχι καλός όμως ο τρόπος της και το αποτέλεσμά της. Ανήκω σε αυτούς που όχι μόνο δεν την βλέπουν ως προδοσία αλλά ως τη μόνη ίσως προσπάθεια εθνικής συνεισφοράς από την παρούσα κυβέρνηση. Δυστυχώς όμως αυτό-εξουδετερώθηκε από την αλαζονεία και μαζί τη βιασύνη του Υπουργού που κυρίως τη χειρίστηκε, τη βούληση του Πρωθυπουργού όχι μόνο να μη συγκροτήσει εθνικό μέτωπο αλλά να διασπάσει το μέτωπο της αντιπολίτευσης, καθώς και την αναίτια υποχώρηση σε «λεπτομέρειες» που στην κυβέρνηση μπορεί να φάνηκαν τέτοιες αλλά κρύβουν μπόλικη και επικίνδυνη ουσία: σε καμία άλλη χώρα του κόσμου δεν υπάρχουν γλώσσα και εθνικότητα με προσδιορισμό διαφορετικό από την ονομασία της χώρας. Η «Συμφωνία» είναι και, φοβούμαι, θα μείνει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στον αέρα.
Η τραγωδία στο Μάτι δεν κατέδειξε μόνο μια απίστευτη κρατική ολιγωρία και ανεπάρκεια, η οποία συνέβαλε, όπως δείχνουν όλες οι έρευνες, στον υπέρογκο αριθμό των θυμάτων. Έδειξε και μια κυβέρνηση ανοιχτά ψευδόμενη –θυμηθείτε τη σκηνοθεσία της βραδιάς της πυρκαγιάς, ώστε να εμφανιστεί ως «κομάντεριντισφ» ο Πρωθυπουργός πριν αναγγελθούν τα θύματα που ήδη υπήρχαν-, ανίκανη να πάρει έστω επανορθωτικά μέτρα –η κραυγή απόγνωσης, τόσους μήνες μετά, των κατοίκων της περιοχής θα πρέπει να ηχεί συνεχώς στα αυτιά όλων μας- και δειλή ως προς την ανάληψη ευθύνης –«ανάληψη πολιτικής ευθύνης» χωρίς ούτε μία συγνώμη και ούτε μία παραίτηση Υπουργού συνιστά απλώς υποκρισία. Μια κόλαση χωρίς Πουργατόριο.
Στο φως αυτών των μεγάλων γεγονότων διαβάζονται και όλα τα άλλα, μικρότερα σε εμβέλεια αλλά όχι πάντα σε σημασία, που συνέβησαν στην Ελλάδα το 2018. Η ντροπιαστική στάση που κράτησε η κυβέρνηση, και ο Πρωθυπουργός προσωπικά, στην απαίτηση της Τουρκίας για έκδοση των Τούρκων αξιωματικών, οι άσφαιρες διαπραγματεύσεις, παρά την τελική (αλλά 167 μέρες μετά) κατάληξη της κράτησης των 2 Ελλήνων στρατιωτικών στον Έβρο, η αλλοπρόσαλλη εξωτερική πολιτική σχεδόν σε κάθε μέτωπο, έναντι της Τουρκίας, της Ρωσίας, των ΗΠΑ, ακόμα και της Κύπρου, με αποκορύφωμα την μονομερή επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων από μόλις αποπεμφθέντα Υπουργό: όλα αυτά δείχνουν μια κυβέρνηση χωρίς πυξίδα και πυγμή. Το αλαλούμ με τις τράπεζες και τους πλειστηριασμούς, οι αξιολογήσεις-παρωδίες και τα πολυνομοσχέδια-κουρελούδες, τα φιάσκα της Μόριας, όπου η Υπηρεσία Απάτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήδη ψάχνει, του ΕΦΚΑ, με τον εξαναγκασμό σε παραίτηση του διορισμένου από την κυβέρνηση Διοικητή λόγω μη αποτελεσμάτων, του μετρό της Αθήνας με το εξάμηνο μπάτε-σκύλοι-αλέστε, της UNICEFΕλλάδας, που δεν μπόρεσε να κρατηθεί ζωντανή, τα ήξεις-αφίξεις, οι απίστευτες προχειρότητες και οι συνεχείς δολιχοδρομήσεις στους ζωτικούς αλλά νεκροζώντανους πια χώρους της Υγείας και της Παιδείας, ακόμα και το λουκέτο που μπήκε στο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου –όλα αυτά δείχνουν ένα Κράτος σε αποδομή (αλλά που δεν σταματά να κομματικοποιείται και να φουσκώνει). Οι μπόλικες «υποθέσεις Θάνου» -που κάπως, αλλά όχι πλήρως, ισορρόπησε η θετική έκπληξη της επιλογής της νέας Προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας-, η δράση του Ρουβίκωνα και το ξύπνημα της εγχώριας τρομοκρατίας, οι άγονες και εξευτελιστικές για τη Δημοκρατία Εξεταστικές της Novartisκαι της Υγείας, η «άκαιρη, άτοπη, αβέβαιη, θεσμικά αλλοπρόσαλλη και παραπλανητική» (οι εκφράσεις είναι του Αντώνη Μανιτάκη) κίνηση μιας συνταγματικής αναθεώρησης που έτσι δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα στη Δημοκρατία –όλα αυτά δείχνουν βαθιά, όσο και συνειδητή, αλλοίωση των θεσμών και του Κράτους Δικαίου. Η χώρα –και η κυβέρνησή της, αλλά αυτό είναι δευτερεύον- βρίσκονται ολοφάνερα στον αστερισμό του εκπεσμού.
Και η ελπίδα; Μπορεί να υπάρξει νέα χρονιά χωρίς ελπίδα; Ίσως μπορεί να προέλθει μέσα από τη συνειδητοποίηση, την αλλαγή νοοτροπίας και πολιτικής και το σπρώξιμο από την ευρύτερη συγκυρία. Ας μην ξεχνάμε ωστόσο ότι το 2019 θα είναι και η χρονιά που θα φανεί πού πάει το Μπρέξιτ, ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Αμερική με ή χωρίς τον Τραμπ. Καλή δύναμη σε όλους μας λοιπόν.
