Να φύγει ή να μείνει; Ανεξαρτησία ή ασφάλεια;
Αυτό είναι ένα κλασσικό δίλημμα, ιδιαίτερα επίκαιρο τον τελευταίο καιρό, με την οικονομική στενότητα να χτυπάει κόκκινο. Απασχολεί παιδιά και γονείς στην Ελλάδα από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου και είμαι σίγουρος ότι πάει ακόμη παραπίσω.
Από ότι φαίνεται, τον τελευταίο καιρό υπάρχει ιδιαίτερη ένταση στα social media (που αλλού) και γίνονται πολλές συζητήσεις και βαρύγδουπες δηλώσεις για το αν πρέπει ένα παιδί να φύγει από το σπίτι μετά την ενηλικίωση ή μετά τις σπουδές του. Υπάρχουν διάφορα στρατόπεδα, το κάθε ένα με τη δική του οπτική και τα δικά του επιχειρήματα.. Ένα από αυτά, είναι αυτό των γνήσια προβληματισμένων νέων που θέλουν να δοκιμάσουν τις αντοχές και τις ικανότητες τους.
«Μπορώ να τα καταφέρω μόνος;»,
«Αντέχω την πίεση;»
Ένα άλλο είναι αυτό των διαμαρτυρόμενων για την όλη κατάσταση, που υποστηρίζουν με ζέση ότι αυτό είναι φαινόμενο των καιρών. Ότι η οικονομική κρίση έχει φέρει και κρίση αξιών και ότι αυτά είναι σημάδια και επιρροές ενός δυτικού πολιτισμού που έρχεται απειλητικά να αλλοτριώσει την ελληνική παράδοση και την ελληνική οικογένεια.
Τέλος υπάρχει και το στρατόπεδο των ελληνίδων μανάδων που τρέμουν στην ιδέα ότι πρέπει να αποχωριστούν το «βασιλόπουλο» ή την «πριγκίπισσα» τους. Και έως ένα βαθμό είναι λογικό. Ποια μητέρα θέλει να αποχωριστεί το παιδί της; …ακόμη και αν είναι 25 χρονών!
Ιστορικά είναι ένα από τα στοιχεία που μας διαφοροποιεί αρκετά από τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο. Από αρχαιοτάτων χρόνων, η ελληνική οικογένεια λειτουργεί με τη μορφή της διευρυμένης οικογένειας, οπότε κάτω από την ίδια στέγη συνυπάρχουν τρεις ή και τέσσερεις γενιές. Με διακριτούς ρόλους και καταμερισμό εργασίας, ένα παιδί μάθαινε από μικρό να ξεχωρίζει ρόλους και υποχρεώσεις και –πολύ βασικό- να σέβεται και να συνυπάρχει με παππούδες και γιαγιάδες.
Παρ’ όλες τις αλλαγές μέσα στους αιώνες, αυτό το πρότυπο οικογένειας διατηρήθηκε σχετικά αναλλοίωτο μέχρι και πρόσφατα, καθώς ο αγροτικός τρόπος ζωής ήταν ο επικρατέστερος στην ελληνική επικράτεια μέχρι και την δεκαετία του 1980.
Για να επανέλθουμε στο τώρα και στα «μοντέρνα» δεδομένα ας ανατρέψουμε κάποια δεδομένα. Ποια σημεία των καιρών υποχρεώνουν τα παιδιά να παραμένουν στο σπίτι; Από την δεκαετία του 1990 θυμάμαι συμμαθητές και φίλους να φεύγουν σωρηδόν στο εξωτερικό πρωτίστως για σπουδές και στη συνέχεια για εργασία. Ταυτόχρονα, όσοι περνούσαν σε πανεπιστήμια εντός της χώρας αλλά σε άλλη πόλη, έπρεπε να προσαρμοστούν σε ένα νέο ρυθμό ζωής που απαιτούσε την ανάληψη ευθυνών, άσχετα με το αν η οικονομική ενίσχυση ερχόταν από τους γονείς. Αν τώρα λέγοντας σημεία των καιρών εννοούμε τα γεγονότα των τελευταίων 25 – 30 χρόνων μάλλον κάτι υπολογίζουμε λάθος.
Αυτό στο οποίο θα έπρεπε να εστιάσουμε είναι το κατά πόσο είναι έτοιμο ένα παιδί να «ξεμακρύνει» από την οικογένεια. Η ίδια η διαδικασία είναι φανταστική. Καλείσαι να αναλάβεις ευθύνες, να πάρεις αποφάσεις για την ίδια σου τη ζωή, να διαχειριστείς την καθημερινότητα και την πραγματικότητα σου έτσι όπως εσύ θεωρείς καλύτερα. Δεν πειράζει αν κάνεις λάθος. Πάνω στα λάθη στηρίζεται όλη εξέλιξη της ανθρωπότητας. Ο σκοπός είναι να σε έχει προετοιμάσει η οικογένεια έτσι ώστε να έχεις το ψυχικό σθένος να ανακάμψεις και να είσαι έτοιμος να μάθεις από τα λάθη σου.
Μία σημαντική διαφορά σε σχέση με 30 ή 50 χρόνια στο παρελθόν είναι ότι πλέον, η οικογένεια λειτουργεί με έναν υπερπροστατευτικό σχηματισμό που αντί να μαθαίνει στο παιδί πώς να ανταποκρίνεται στις δυσκολίες, το απομονώνει εντελώς από τον κίνδυνο αφήνοντας το εντελώς στην άγνοια. Πως λοιπόν θα ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα και τις δυσκολίες, όταν δεν ξέρει καν ποιες είναι αυτές;
Ίσως το πιο σημαντικό λοιπόν, είναι να εστιάσουμε στο να βοηθήσουμε ένα παιδί να ωριμάσει σωστά, να αναλάβει ευθύνες έγκαιρα και ομαλά και να το βοηθήσουμε να θέλει να δοκιμάσει τα όρια του.
Και μπορεί πάντα να μας επισκέπτεται τα Σαββατοκύριακα.
