Ευελπιστώντας πως πλησιάζει προς το τέλος της η θητεία του αόρατου «εχθρού» τον οποίο έχουμε παγκόσμια κληθεί να αντιμετωπίσουμε τόσο υγειονομικά όσο και οικονομικά, η πανδημία Covid-19 αποτέλεσε «ανάχωμα» για την κτηματαγορά της Ελλάδας, με την εικόνα να ξεκαθαρίζει τους επόμενους μήνες.
Ο κλάδος των ακινήτων ήρθε αντιμέτωπος με μεγάλες αναταραχές κατά την διάρκεια της πανδημίας και οι ισορροπίες διαχείρισης του κλάδου από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στην Ελλάδα, έχουν αλλάξει.
Έναν χρόνο μετά τον ερχομό της πανδημίας στην Ευρώπη, μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποια χρήσιμα συμπεράσματα για τον κλάδο του real estate. Το πιο σημαντικό από αυτά είναι ότι ο τομέας των ακινήτων δεν έχει επηρεαστεί στον βαθμό που έχουν επηρεαστεί άλλοι οικονομικοί τομείς. Παρ’ όλα αυτά η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια για την επόμενη μέρα επηρέασαν αναπόφευκτα την αγορά ακινήτων.
Θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για να επανέλθουν τα πράγματα στην πρότερη κατάσταση και είναι πιθανό εντός των επόμενων μηνών, να δούμε αυξημένη πίεση και μείωση στις εμπορικές αξίες σε συγκεκριμένους τύπους ακινήτων.
Στην Delfi Partners πρoβλέπουμε πως από εμπορικής άποψης τα ακίνητα καταστήματα λιανικής, καθώς και τα τουριστικά ακίνητα, θα συνεχίσουν να βρίσκονται υπό πίεση για το υπόλοιπο του 2021. Αντίστοιχα είμαστε σε θέση να προβλέψουμε αύξηση των εμπορικών αξιών για οικιστικά και βιομηχανικά ακίνητα σε στρατηγικές τοποθεσίες, με καλή προσβασιμότητα και ποιότητα κατασκευής. Ωστόσο, εάν αυτές οι πιέσεις θα οδηγήσουν σε μετάβαση των τιμών της αγοράς, η οποία θα συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό ή όχι μπορεί να αξιολογηθεί μόνο τους επόμενους μήνες, όταν η πραγματικότητα θα αρχίσει να επιστρέφει σε προ-πανδημικά επίπεδα.
Παρόμοια αποτελέσματα αναμένουμε ότι θα παρουσιάσει και η ζήτηση για γραφεία και κτήρια γραφείων. Καθώς πολλές επιχειρήσεις προσαρμόστηκαν γρήγορα στην ανάγκη για απομακρυσμένη εργασία και συνειδητοποίησαν ότι θα μπορούσαν να είναι εξίσου παραγωγικές χωρίς οι εργαζόμενοι να πρέπει να βρίσκονται στα γραφεία τους καθημερινά, η ζήτηση για μικρότερους, τεχνολογικά αναβαθμισμένους χώρους θα είναι μεγάλη και θα υπάρχει αυξημένη ζήτηση για έξυπνα και βιώσιμα κτίρια.
Η ζήτηση των κατοικιών θα έρθει αντιμέτωπη με αλλαγές, λαμβάνοντας υπόψη ότι αρκετοί επαγγελματίες θα εργάζονται από το σπίτι, ως εκ τούτου τα ακίνητα κατοικιών θα πρέπει να αναβαθμιστούν ή να ανακαινιστούν προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Ο ερχομός της πανδημίας, μαζί με τις σαρωτικές αλλαγές που επέφερε στην οικονομία, δημιούργησε και μια νέα κατηγορία εργαζομένων, τους «ψηφιακούς νομάδες» (digital nomads). Ψηφιακοί νομάδες ονομάζονται όσοι μπορούν να εργάζονται απομακρυσμένα, από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, μακριά από τις πατρίδες τους, με την βοήθεια της τεχνολογίας και σύμμαχο το WiFi. Μια νέα κατηγορία εργαζομένων, ελευθέρων επαγγελματιών ή υπαλλήλων πολυεθνικών, οι οποίοι αναζητούν την ιδανική πόλη για να εγκατασταθούν.
Αυτό το γεγονός έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτό από πολλές χώρες, η Ελλάδα ήδη μέσα από νομοθετικές μεταρρυθμίσεις κάνει τα πρώτα βήματα για προσέλκυση της νέας αυτής ομάδας εργαζομένων.
Με γνώμονα τα αντικειμενικά πλεονεκτήματα που διαθέτει η χώρα μας, η ιδέα ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να προσελκύσει ψηφιακούς νομάδες δεν είναι παράλογη. Η σκέψη να μπορεί κάποιος να εργαστεί για μια πολυεθνική εταιρεία από ειδυλλιακά μέρη που επιλέγουν εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο για τις διακοπές τους (π.χ. Κρήτη, Σαντορίνη, Ρόδο) είναι τουλάχιστον δελεαστική.
Με το βλέμμα των επενδυτών στραμμένο τα τελευταία χρόνια στον Πειραιά, θα μπορούσε το στοίχημα των επενδυτικών ευκαιριών για την ελληνική κτηματαγορά να κερδηθεί από το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας; Θα μπορούσαν αυτοτελή κτήρια στο κέντρο της πόλης του Πειραιά, με θέα τον Σαρωνικό και την Ακρόπολη να αποτελέσουν πόλο έλξης για τις πολυεθνικές που αναζητούν να επενδύσουν σε οικιστικά ακίνητα, έτοιμα να στεγάσουν το «νομαδικό» προσωπικό τους; Και αν ναι, μπορεί η αρχή να γίνει μέσω των χαρτοφυλακίων των τραπεζών;
Πέραν των προφανών, η Ελλάδα πάντα βρισκόταν στην ατζέντα τους, και αποτελούσε στρατηγική προτεραιότητα για ξένους επενδυτές, καθώς οι υψηλές αποδόσεις των ακινήτων σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες ευνοούν τις επενδύσεις. Παράλληλα μέσω των μη εξυπηρετούμενων δανείων, μπορούν και εξασφαλίζουν εύκολη πρόσβαση σε οικιστικά και εμπορικά ακίνητα.
Στην Delfi Partners, μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες διαχείρισης χαρτοφυλακίων ακινήτων των τραπεζών αλλά και επενδυτών, πιστεύουμε πως αυτό είναι εφικτό. Η αρχή έγινε το 2019, όταν συμβάλαμε στην πρώτη μεγάλη πώληση χαρτοφυλακίου ακινήτων τράπεζας, το χαρτοφυλάκιο Star της Eurobank.
Είναι δεδομένο πως υπάρχουν μεγάλα αποθέματα REO στην ελληνική χρηματοοικονομική αγορά και πιθανότατα θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο τους επόμενους μήνες. Η Delfi Partners με χαρτοφυλάκια αξίας 7 δισ. ευρώ υπό διαχείρισή της και με υπηρεσίες αναδοχής και συμβούλων συνολικού ύψους 82,5 δισ. ευρώ, είναι έτοιμη να βοηθήσει και πάλι έτσι ώστε οι συνέπειες αυτής της κρίσης να ξεπεραστούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα και ανώδυνα.
Στόχος μας είναι να βοηθήσουμε τις τράπεζες της χώρας και τους θεσμικούς επενδυτές να ορίσουν μια βέλτιστη στρατηγική για τη διαχείριση και τη διάθεση των REO χαρτοφυλακίων τους. Πολιτική μας είναι να προτείνουμε λύσεις λαμβάνοντας υπόψη τα τρέχοντα δεδομένα της αγοράς. Προσφέρουμε καθοδήγηση στους πελάτες μας σχετικά με το χρόνο και τον τρόπο διάθεσης των ακινήτων, είτε αυτοί είναι μεμονωμένοι αγοραστές, είτε είναι επενδυτές. Η αξιοποίηση των χαρτοφυλακίων ακινήτων των τραπεζών αποτελεί πρόκληση, και η Delfi Partners είναι εδώ για να συμβάλει στη νέα εποχή των ψηφιακών νομάδων.
Όπως συμβαίνει με κάθε κρίση, ευκαιρίες πάντα θα προκύπτουν. Παρά τα σκαμπανεβάσματα, ο τομέας των ακινήτων έχει δείξει σταθερότητα και ιστορικά ήταν η ασφαλέστερη επιλογή επενδύσεων. Έτσι για ακόμα μια φορά θα βοηθήσει στην επανεκκίνηση και την ανάπτυξη της οικονομίας της Ελλάδας.
