Η Βενεζουέλα μετά το θάνατο του Ούγκο Τσάβες και υπό την προεδρία του Νίκολας Μαδούρο βρίσκεται σε μα διαρκή κατάσταση περιδίνησης, τόσο στην οικονομία όσο και στην πολιτική. Μετά τις περσινές συλλήψεις στο Καράκας μελών της αντιπολίτευσης και στενών συνεργατών του Χουάν Γκουαϊδό (ο οποίος θυμίζουμε είχε αυτοανακηρυχθεί Πρόεδρος της χώρας πριν 2 χρόνια), τις προηγούμενες ημέρες υπήρξαν κι άλλες συλλήψεις σε άτομα του στενού του περιβάλλοντος, οι οποίες υποδαυλίζουν την πολιτική κρίση στη χώρα. Μετά και την ορκωμοσία του Νίκολας Μαδούρο και της νέας Εθνοσυνέλευσης στις 5 Ιανουαρίου, -η χώρα επίσημα διοικείται από δύο προέδρους και δύο κοινοβουλευτικά σώματα, καθώς πάνω από πενήντα χώρες (μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, οι ΗΠΑ και το ευρωκοινοβούλιο) έχουν αναγνωρίσει τον Χουάν Γκουαϊδό ως Πρόεδρο.
Οι συλλήψεις αυτές δεν είναι ανεξάρτητες από την οικονομική κρίση που φαίνεται να μεγαλώνει το τελευταίο διάστημα. Η κρίση αυτή τη στιγμή στη Βενεζουέλα ξεκινά με τα προβλήματα στο πετρέλαιο και τις μεταφορές καυσίμων και επεκτείνεται στην επισιτιστική κρίση για ένα σημαντικό κομμάτι του κόσμου που ζει εκεί. Τα αποτελέσματα της κρίσης είναι άμεσα ορατά στην έντονη αύξηση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών από τη χώρα προς γειτονικές χώρες και τις ΗΠΑ.
Το βασικό ζήτημα που υπάρχει αυτή τη στιγμή στη Βενεζουέλα είναι ο πόλεμος αλλαγής καθεστώτος στη διανομή πετρελαίου. Όλο το δίκτυο εισαγωγής και διανομής καυσίμων της χώρας βρίσκεται εξ ολοκλήρου στα χέρια της Petroleos de Venezuela SA (PDVSA) η οποία είναι κρατικός οργανισμός και ως τέτοιος αντιμετωπίζει κυρώσεις από τις ΗΠΑ. Η κυβέρνηση του Μαδούρο ευελπιστεί να αλλάξει το καθεστώς αυτό, ώστε να υπάρξει δυνατότητα μετάβασης σε επιχειρήσεις που δεν θα επηρεάζονται από τις αμερικάνικες κυρώσεις, αλλά θα παραμένουν ελεγχόμενες από την κυβέρνηση της Βενεζουέλας, ένα στοίχημα πολύ δύσκολο να επιτευχθεί.
Η ανακολουθία μεταξύ εξαγγελιών, πολιτικών και των εφαρμογών τους, φαίνεται στην είδηση που μετέφερε το πρακτορείο Bloomberg για τους νέους σταθμούς καυσίμων στο Καράκας που είναι πλήρως ψηφιακοί και τους κατέχει η ανώνυμη εταιρεία Via, η οποία δεν έχει γίνει γνωστό ποιων συμφερόντων είναι. Το ενδιαφέρον σε αυτή την προσπάθεια από πλευράς Βενεζουέλας είναι ότι παραδέχεται έστω και έμμεσα ότι δεν μπορεί με κάποιον τρόπο να λύσει την έλλειψη σε καύσιμα πέρα από μια ιδιωτικοποίηση που ίσως δεν είναι καν πραγματική.
Το πρόβλημα που δημιουργείται στην περίπτωση αυτού του κακού σχεδίου από πλευράς κυβέρνησης Μαδούρο είναι πολλαπλό. Μια έκφρασή του είναι το γεγονός ότι δημιουργούνται «βενζινάδικα δύο ταχυτήτων», τα δημόσια με τις τεράστιες ουρές αναμονής χωρίς καύσιμα και με πολλούς περιορισμούς και τα νέα, ακριβά και απρόσιτα Via τα οποία κανείς δεν ξέρει σε ποιον απευθύνονται ή τι πρόβλημα ακριβώς σκοπεύουν να λύσουν, πέρα από το να προμηθεύουν απρόσκοπτα με καύσιμα όσους μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά στην αγορά τους. Τα Via δημιουργούν μάλιστα και μια νέα κατηγορία εργαζόμενων, που πληρώνονται με διαφορετική κλίμακα σε σχέση με τους αντίστοιχους δημόσιους υπαλλήλους. Σύμφωνα με το Al Jazeera, ένας πρατηριούχος Via κερδίζει ως και 60 δολάρια το μήνα, την ίδια ώρα που ο πρατηριούχος του PDVSA κερδίζει ένα δολάριο μηνιαία και κουπόνια φαγητού.
Από την οικονομική στην επισιτιστική κρίση
Το δεύτερο πρόβλημα είναι η επισιτιστική κρίση. Οι ανωμαλίες που έχουν δημιουργηθεί στην πώληση καυσίμων και στη μεταφορά ενός τμήματος των καυσίμων στη μαύρη αγορά, έχουν δημιουργήσει τεχνητό έλλειμμα στα καύσιμα μεταφορών, αναγκάζοντας την κυβέρνηση Μαδούρο να περιορίσει την μετακίνηση των φορτηγών μεγάλου φορτίου. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν διαδηλώσεις από τα συνδικάτα των οδηγών γιατί αφήνονται απροστάτευτοι από την κρίση και τη μαύρη αγορά. Το τελικό αποτέλεσμα είναι τα προϊόντα δεν μεταφέρονται στα ράφια των σουπερμάρκετ. Το αποτέλεσμα είναι και στην περίπτωση αυτή να εμφανίζονται «σουπερμάρκετ δύο ταχυτήτων», με τα δεύτερα να είναι τα αντίστοιχα των βενζινάδικων Via. Ακριβά και με προϊόντα που θεωρούνται πολυτελείας.
Κρίση και μετανάστευση
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες ανακοίνωσε πρόσφατα στο Reuters ότι λόγω της επισιτιστικής κρίσης, έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τη χώρα 5,4 εκατομμύρια άνθρωποι. Τα τελευταία νέα που έχουμε από αυτό το φαινόμενο, είναι η απόφαση που πήραν οι ΗΠΑ και η Κολομβία. Η μεν Κολομβία αποφάσισε να χορηγήσει το καθεστώς ατόμου που χρίζει διεθνούς προστασίας για 10 χρόνια σε περίπου 1 εκατομμύριο Βενεζολάνους που έχουν μεταναστεύσει το τελευταίο διάστημα εκεί. Οι ΗΠΑ από την άλλη, μόλις τη Δευτέρα αποφάσισαν να χορηγήσουν υπό προϋποθέσεις σε όσους έχουν μπει το 2020 στη χώρα, καθεστώς διεθνούς προστασίας και άδεια εργασίας. Αυτό το μέτρο αφορά αρκετούς χιλιάδες Βενεζολάνους, οι οποίοι έχουν 180 μέρες να κάνουν αίτηση και η προστασία θα διαρκέσει για 18 μήνες. Με αυτόν τον τρόπο, η κυβέρνηση Μπάιντεν διαφοροποιείται ριζικά από την προηγούμενη κατάσταση που υπήρχε με τον Πρόεδρο Τραμπ ο οποίος διατηρούσε τους μετανάστες από τη Βενεζουέλα σε ένα ακαθόριστο καθεστώς που το μόνο το οποίο τους διασφάλιζε ήταν η μη άμεση απέλαση. Η κυβέρνηση Μαδούρο, ως απάντηση στις παραπάνω κινήσεις έχει εξαγγείλει το σχέδιο «Επιστροφή στην πατρίδα», ένα πρόγραμμα επαναπατρισμού που αφορά ανθρώπους που έχουν αναγκαστεί να φύγουν από τη χώρα και σήμερα, 12 Μαρτίου, ανακοίνωσε ότι επιστρέφουν οι πρώτοι 84 Βενεζολάνοι που είχαν καταφύγει στο Εκουαδόρ.
Ο Μαδούρο, για να αναχαιτίσει κάπως την επισιτιστική κρίση υπέγραψε τη Δευτέρα ένα μνημόνιο συνεργασίας με την Κούβα για την ανταλλαγή τεχνογνωσίας πάνω στον αγροτοβιομηχανικό τομέα και τον βιομηχανικό μετασχηματισμό ημι-καλλιεργήσιμων εκτάσεων σε εκτάσεις που θα παράγουν ζωοτροφές.
Σε αντάλλαγμα, η Κούβα θα βοηθήσει με τη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης στη χώρα και θα κάνει και μια προπαρασκευαστική μελέτη για συνεργασία με τη Βενεζουέλα στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, της εκπαίδευσης και του πολιτισμού. Το πλάνο ανάκαμψης της Βενεζουέλα είναι μακρόπνοο, καθώς φτάνει ως το 2030, την ίδια ώρα που δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα κάποια άμεση πολιτική βούληση για αντιστροφή της κατάστασης.
