Στο πλαίσιο της διάσκεψης των μερών των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP26) στη Γλασκόβη, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και ο Μπιλ Γκέιτς, ιδρυτής του ιδρύματος Breakthrough Energy, καθώς και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, Βέρνερ Χόιερ, προχώρησαν επίσημα στη σύναψη μιας πρωτοποριακής σύμπραξης με σκοπό την ενίσχυση των επενδύσεων σε κρίσιμες κλιματικές τεχνολογίες. Η χθεσινή υπογραφή του μνημονίου συμφωνίας αποτελεί συνέχεια της αρχικής ανακοίνωσης που έγινε στην υπουργική διάσκεψη της αποστολής «Καινοτομία» τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους.
Η σύμπραξη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του προγράμματος Breakthrough Energy Catalyst θα κινητοποιήσει έως και 820 εκατ. ευρώ (1 δισ. δολάρια) κατά την περίοδο 2022-2026 με σκοπό την επιτάχυνση της εφαρμογής και της εμπορευματοποίησης καινοτόμων τεχνολογιών που θα συμβάλουν στην υλοποίηση των φιλοδοξιών της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για το κλίμα με ορίζοντα το 2030. Κάθε ευρώ δημοσίων πόρων αναμένεται να μοχλεύσει ιδιωτικά κεφάλαια ύψους τριών ευρώ. Οι επενδύσεις θα κατευθυνθούν σε ένα χαρτοφυλάκιο έργων με έδρα στην ΕΕ που εμφανίζουν μεγάλες δυνατότητες σε τέσσερις τομείς:
- το καθαρό υδρογόνο,
- τα βιώσιμα καύσιμα αεροσκαφών,
- την απευθείας δέσμευση από τον αέρα και
- την αποθήκευση ενέργειας για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε σχετικά: «Ήρθε η ώρα να αναλάβουμε δράση. Για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική πρόκληση, πρέπει να επενδύσουμε σε καινοτομίες υψηλού κινδύνου και να εξαλείψουμε το πρόσθετο κόστος των καθαρών τεχνολογιών, το οποίο συνδέεται με την εμπορευματοποίηση των νέων τεχνολογιών. Ανυπομονώ να κυκλοφορήσουν οι τεχνολογίες αυτές στην αγορά. Η σύμπραξη μεταξύ της ΕΕ και του προγράμματος Breakthrough Energy Catalyst αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς την επίτευξη του στόχου μας: να καταστεί η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος και η πρώτη ήπειρος της κλιματικής καινοτομίας. Ευελπιστώ ότι τα κράτη μέλη, η βιομηχανία και άλλοι φορείς θα συμμετάσχουν στον αγώνα για κλιματική καινοτομία.»
Ο Βέρνερ Χόιερ, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, δήλωσε: «Για να επιτύχουμε τους στόχους του Παρισιού για το κλίμα, χρειαζόμαστε μια παγκόσμια τεχνολογική επανάσταση και μαζικές επενδύσεις σε ρηξικέλευθες καινοτομίες. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων διαθέτει ισχυρό ιστορικό επιδόσεων όσον αφορά τη χρηματοδότηση των τεχνολογιών που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο και συμβάλλει στην ευρύτερη εφαρμογή τους ώστε να καταστούν πιο οικονομικά προσιτές. Σήμερα [σ.σ. χθες] χρησιμοποιούμε την εμπειρογνωσία αυτή για να επιτύχουμε τους φιλόδοξους στόχους της ΕΕ για το κλίμα. Χαίρομαι ιδιαίτερα που μπορούμε σήμερα [σ.σ. χθες] να ανακοινώσουμε μια νέα σύμπραξη με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το πρόγραμμα Breakthrough Energy Catalyst με σκοπό τη στήριξη των μελλοντικών πράσινων λύσεων και την οικοδόμηση ενός πράσινου μέλλοντος για όλους και όλες μας.»
Ο Μπιλ Γκέιτς, ιδρυτής του ιδρύματος Breakthrough Energy, δήλωσε: «Η επίτευξη μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών θα είναι ένα από τα δυσκολότερα επιτεύγματα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Θα απαιτήσει νέες τεχνολογίες, νέες πολιτικές και νέες συμπράξεις μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα σε πρωτοφανή κλίμακα. Η σύμπραξη με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα συμβάλει στην επιτάχυνση της ευρείας υιοθέτησης κλιματικών λύσεων, οι οποίες θα δημιουργήσουν καθαρές βιομηχανίες και ευκαιρίες απασχόλησης σε ολόκληρη την Ευρώπη για τις επόμενες γενιές.»
Η σύμπραξη μεταξύ της ΕΕ και του προγράμματος Breakthrough Energy Catalyst θα επικεντρωθεί σε τεχνολογίες με αναγνωρισμένες δυνατότητες μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου —οι οποίες όμως είναι πολύ δαπανηρές επί του παρόντος— ώστε να εφαρμοστούν σε κλίμακα που θα τους επιτρέπει να ανταγωνιστούν τις τεχνολογίες που βασίζονται στα ορυκτά καύσιμα. Θα φέρει σε επαφή τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα για επενδύσεις σε μεγάλης κλίμακας έργα επίδειξης.
Τόσο η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (με τη χρήση πόρων της Επιτροπής) όσο και το πρόγραμμα Breakthrough Energy Catalyst θα παράσχουν ισοδύναμα ποσά επιχορηγήσεων και χρηματοοικονομικών επενδύσεων στα έργα. Στο πλαίσιο της συμβολής του, το πρόγραμμα Breakthrough Energy Catalyst θα κινητοποιήσει τους εταίρους ώστε να επενδύσουν σε έργα και/ή να αγοράσουν τα παραγόμενα πράσινα προϊόντα.
Με τη στήριξη των εν λόγω τεχνολογιών στη φάση αυτή της διαδικασίας επίδειξης και με τη δημιουργία μιας αγοράς για τα εν λόγω πράσινα προϊόντα, η σύμπραξη μεταξύ της ΕΕ και του προγράμματος Breakthrough Energy Catalyst θα μειώσει το πρόσθετο κόστος τους (δηλαδή, το κόστος τους θα μειωθεί τελικά σε επίπεδα ανταγωνιστικά με τις επιλογές που βασίζονται στα ορυκτά καύσιμα). Αυτό θα συμβάλει στην επιτάχυνση της υιοθέτησής τους σε παγκόσμιο επίπεδο και θα οδηγήσει σε ανεξαρτησία από τα καθεστώτα δημόσιας στήριξης.
Η χρηματοδότηση της ΕΕ για τη σύμπραξη θα προέλθει από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και το Ταμείο Καινοτομίας και θα τελεί υπό τη διαχείριση του InvestEU σύμφωνα με τις καθιερωμένες διαδικασίες διακυβέρνησης. Το πρόγραμμα Breakthrough Energy Catalyst θα κινητοποιήσει ισοδύναμα ιδιωτικά κεφάλαια και κεφάλαια φιλανθρωπικού σκοπού για τη στήριξη βασικών κλιματικά έξυπνων τεχνολογιών με σκοπό την επιτάχυνση της μετάβασης προς βιώσιμα βιομηχανικά οικοσυστήματα στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο της σύμπραξης μεταξύ της ΕΕ και του προγράμματος Breakthrough Energy Catalyst, θα είναι επίσης δυνατή η πραγματοποίηση εθνικών επενδύσεων από τα κράτη μέλη της ΕΕ μέσω του InvestEU ή σε επίπεδο έργων. Τα πρώτα έργα αναμένεται να επιλεγούν το 2022.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θεσπίσει σειρά πολιτικών και προγραμμάτων για την υλοποίηση των κλιματικών φιλοδοξιών της. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, τον Ιούλιο του 2021 εγκρίθηκε η δέσμη μέτρων «Προσαρμογή στον στόχο του 55 %» («Fit for 55») με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030.
Η χρηματοδότηση της ΕΕ για έργα που λαμβάνουν στήριξη στο πλαίσιο της σύμπραξης μεταξύ της Επιτροπής και του προγράμματος Breakthrough Energy Catalyst θα διοχετευτεί μέσω του προγράμματος InvestEU και θα υλοποιηθεί από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και άλλα ενδιαφερόμενα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Για τους σκοπούς της σύμπραξης, η χρηματοδότηση του InvestEU εξασφαλίζεται από το Ταμείο Καινοτομίας και το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», το πρόγραμμα-πλαίσιο της Ευρώπης για την έρευνα και την καινοτομία, ύψους 95,5 δισ. ευρώ (2021-2027). Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» διαθέτει το 35 % του προϋπολογισμού του για τη δράση για το κλίμα, ενώ το πρόγραμμα στηρίζει επίσης μια σειρά συμπράξεων που κινητοποιούν ιδιωτική χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση πιεστικών παγκόσμιων προκλήσεων και για τον εκσυγχρονισμό της βιομηχανίας μέσω της έρευνας και της καινοτομίας.
Το Ταμείο Καινοτομίας είναι ένα νέο χρηματοδοτικό μέσο για την υλοποίηση των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η ΕΕ για το σύνολο της οικονομίας στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού και για την επίτευξη των στόχων της για το κλίμα, με τη στήριξη της επίδειξης καινοτόμων τεχνολογιών χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών.
Η Επιτροπή στηρίζει από κοινού με το πρόγραμμα Breakthrough Energy Catalyst τη δεύτερη φάση της αποστολής «Καινοτομία» που αποσκοπεί σε μια δεκαετία δράσης και επενδύσεων στην έρευνα, στην ανάπτυξη και στην επίδειξη για να καταστεί η καθαρή ενέργεια οικονομικά προσιτή, ελκυστική και προσβάσιμη για όλους και όλες.
Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) αποτελεί το θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη χορήγηση μακροπρόθεσμων δανείων και ανήκει στα κράτη μέλη της ΕΕ. Προσφέρει μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση για υγιείς επενδύσεις προκειμένου να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων πολιτικής της ΕΕ τόσο στην Ευρώπη όσο και εκτός αυτής. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων δραστηριοποιείται σε περίπου 160 χώρες και είναι ο μεγαλύτερος πολυμερής δανειστής στον κόσμο για έργα που αφορούν τη δράση για το κλίμα.
Ο όμιλος της ΕΤΕπ ενέκρινε πρόσφατα τον χάρτη πορείας της Κλιματικής Τράπεζας για την υλοποίηση του φιλόδοξου προγράμματός του που αποσκοπεί στη στήριξη επενδύσεων ύψους 1 τρισ. ευρώ στη δράση για το κλίμα και στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα κατά τη δεκαετία έως το 2030 και στη διάθεση άνω του 50 % της χρηματοδότησης της ΕΤΕπ, έως το 2025, για τη δράση για το κλίμα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Επίσης, στο πλαίσιο του χάρτη πορείας, από τις αρχές του 2021, όλες οι νέες δραστηριότητες του ομίλου της ΕΤΕπ θα ευθυγραμμιστούν με τους στόχους και τις αρχές της συμφωνίας του Παρισιού.
Breakthrough Energy
Το ίδρυμα Breakthrough Energy, το οποίο ιδρύθηκε από τον Μπιλ Γκέιτς, έχει ως στόχο να βοηθήσει την ανθρωπότητα να αποτρέψει την κλιματική καταστροφή. Μέσω επενδυτικών φορέων, προγραμμάτων φιλανθρωπικού σκοπού, και μέσω της προώθησης πολιτικών και άλλων δραστηριοτήτων, το ίδρυμα Breakthrough Energy δεσμεύεται να αναπτύξει τις τεχνολογίες που χρειάζεται ο κόσμος για να φτάσει σε μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών έως το 2050.
Το πρωτοποριακό πρόγραμμα Breakthrough Energy Catalyst έχει σχεδιαστεί με σκοπό την επιτάχυνση των κρίσιμων κλιματικών τεχνολογιών που θα στηρίξουν μια οικονομία μηδενικών ανθρακούχων εκπομπών. Το πρόγραμμα αυτό επιδιώκει να φέρει σε επαφή τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα για τη χρηματοδότηση εμπορικών έργων επίδειξης για κρίσιμες λύσεις απανθρακοποίησης. Θα αντιμετωπίσει την έλλειψη χρηματοδότησης που παρατηρείται κατά τα πρώτα στάδια της εφαρμογής των τεχνολογιών αυτών και θα δημιουργήσει μια δομή για την επιτάχυνση της εμπορευματοποίησής τους. Το πρόγραμμα θα ξεκινήσει με τη χρηματοδότηση έργων σε τέσσερις τεχνολογίες: το πράσινο υδρογόνο, τα βιώσιμα καύσιμα αεροσκαφών, την απευθείας δέσμευση από τον αέρα και την αποθήκευση ενέργειας για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Στο μέλλον, το πρόγραμμα Breakthrough Energy Catalyst προτίθεται να επεκτείνει το ίδιο πλαίσιο σε άλλες αναγκαίες καινοτομίες, όπως ο χάλυβας και το τσιμέντο που παράγουν χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές.
