Ροή
Η γερμανική στάση στην ουκρανική κρίση και ιδιαίτερα αυτή του καγκελάριου Όλαφ Σολτς, έχει αρχίσει να δημιουργεί ορισμένους «προβληματισμούς» στο δυτικό στρατόπεδο. Η απόφαση του Βερολίνου να μην αποστείλει οπλισμό στην Ουκρανία- κάτι που έπραξαν οι Ουάσινγκτον και Λονδίνο- και βέβαια το κεφαλαιώδες θέμα του αγωγού Nord Stream 2, δημιουργούν την αίσθηση ότι Γερμανία προσπαθεί να πατά και στις δύο... βάρκες.
Το φαινόμενο έχει αρχίσει να απασχολεί τους δυτικούς αναλυτές. Όπως αναφέρει το Atlantic Counsil, πριν την συνάντηση του Γερμανού καγκελάριου με τον Αμερικανό πρόεδρο, ο Σολτς ρωτήθηκε από την Washington Post αν ενοχλείται από αυτή την αυξανόμενη αίσθηση ότι η Γερμανία έχει αρχίσει να μην θεωρείται αξιόπιστη σύμμαχος, σε αυτή τη συνεχιζόμενη κρίση Ρωσίας - ΝΑΤΟ.
«Η πραγματικότητα είναι πιο σημαντική από της φήμες», ήταν η απάντηση του. Όμως, δυστυχώς για τον καγκελάριο, το πρόβλημα δεν είναι οι φήμες: Είναι πρόβλημα αντίληψης- μιας αντίληψης που άρχισε να δημιουργείται από αρκετά από αυτά που έπραξε κατά την σύντομη περίοδο που ανέλαβε την ηγεσία της Γερμανίας, διαδεχόμενος την Άγκελα Μέρκελ τον περασμένο Δεκέμβριο. Αν και επισκέφθηκε την Ουάσινγκτον για να δώσει το σήμα ότι η Γερμανία είναι ένας από τους σταθερότερους συμμάχους των ΗΠΑ στη γηραιά ήπειρο, βρέθηκε αντιμέτωπος με αμφισβήτηση η οποία σταθερά αυξάνεται.
Πολλές από αυτές τις επικρίσεις επικεντρώθηκαν στην επιφυλακτικότητα του Σολτς να δεσμευτεί να κλείσει τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2, εάν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία.
Τα σχόλιά του στην ίδια συνέντευξη στην Washington Post δεν βοήθησαν: «Είναι απολύτως σαφές ότι σε μια κατάσταση όπως αυτή όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι. Παρακαλώ κατανοήστε ότι δεν θα υπεισέλθω σε λεπτομέρειες, αλλά η απάντησή μας θα είναι ενιαία και αποφασιστική». Και σε στη συνέντευξη Τύπου στον Λευκό Οίκο, ο Σολτς φαινόταν να αρνείται να αναφέρει το τι θα πράξει - ακόμα και όταν ο Μπάιντεν ανέφερε τον αγωγό στις παρατηρήσεις του. Όταν ένας δημοσιογράφος πίεσε, λέγοντας ότι η συζήτηση για το Nord Stream 2 θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης των ΗΠΑ, ο Μπάιντεν παρενέβη και ανέφερε ότι «δεν υπάρχει ανάγκη», προσθέτοντας ότι η Γερμανία παραμένει ένας πολύτιμος εταίρος και σύμμαχος.
Η αμφιθυμία του Σολτς είναι κατανοητή, αν και όχι ακριβώς... αξιέπαινη, καθώς δεν έχει πολύ πολιτικό κεφάλαιο για να ξοδέψει αυτή τη στιγμή. Εκλεγμένος ως συνέχεια της Μέρκελ, θα προτιμούσε να μην ξεκινήσει τη θητεία του βυθίζοντας τη χώρα του σε ενεργειακή κρίση στη μέση του χειμώνα.
Επιπλέον, η αποφυγή των ερωτήσεων που δέχθηκε στην Ουάσινγκτον, του προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία στη Γερμανία (τουλάχιστον προς το παρόν). Η Ουάσιγκτον μπορεί να χρησιμοποιεί σκληρή γλώσσα για ότι θέλει. Εάν οι απειλές λειτουργήσουν και ο Πούτιν υποχωρήσει, ο Σολτς δεν θα χρειαστεί να διεξαγάγει μια σκληρή μάχη μέσα στο κόμμα του για ένα έργο- όπως ο Nord Stream 2- που αγαπούν οι συμπατριώτες του. Και αν αποτύχουν; Θα διασχίσει τον «Ρουβίκωνα» όταν φτάσει σε αυτόν.
Δεδομένων των παρατηρήσεων του Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, φαίνεται ότι οι όποιες διαβεβαιώσεις για τον Nord Stream 2 έδωσε ο Σολτς στον πρόεδρο των ΗΠΑ, κεκλεισμένων των θυρών, ήταν αρκετές. Αλλά ακόμα κι αν ισχύει αυτός ο πιθανά διφορούμενος συμβιβασμός, αυτό δεν σημαίνει ότι το έργο του καγκελαρίου έχει ολοκληρωθεί. Όταν ο Μπάιντεν ανέλαβε την εξουσία, στόχος του ήταν να δεσμευτεί εκ νέου στη διατλαντική συμμαχία και να αποδείξει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ένας αξιόπιστος σύμμαχος, μετά από τα τέσσερα καταστροφικά χρόνια του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Τώρα, ο Σολτς πρέπει να κάνει το ίδιο μετά από μια δύσκολη έναρξη της θητείας του. Όμως τι πρέπει να πράξει;
Τα επόμενα βήματα του Σολτς
Αρχικά, θα πρέπει να βάλει σε μια σειρά το κόμμα του όσον αφορά τη Ρωσία και πέρα από το ζήτημα της ενέργειας. Τα μηνύματα που εξέπεμψε η Γερμανία τις τελευταίες εβδομάδες έχουν προκαλέσει ανησυχίες στην Ουάσιγκτον. Ο Σολτς ενδεχομένως να μην μπορέσει ποτέ να καταστείλει πλήρως την τάση του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) για την Ostpolitik (την εξομάλυνση των σχέσεων Γερμανο-Ανατολικού Μπλοκ της εποχής του Ψυχρού Πολέμου), αλλά πρέπει να την τιθασεύσει. Ειδικά όσον αφορά τον πρώην καγκελάριο του SPD, Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο οποίος συμμετέχει στο διοικητικό συμβούλιο του ρωσικού κρατικού ενεργειακού κολοσσού Gazprom, ο Σολτς θα χρειαστεί να προβεί σε πολλές και ουσιαστικές διορθώσεις στην πολιτική του έναντι της Ρωσίας, για να μείνει στην θετική πλευρά της Ουάσιγκτον.
Δεύτερον, ο Σολτς πρέπει να ασχοληθεί σοβαρά με την πολιτική έναντι της Κίνας, τόσο για την ίδια τη Γερμανία, όσο και σε συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αν και για προφανείς λόγους η Κίνα δεν ήταν ψηλά στην ημερήσια διάταξη κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης με τον Μπάιντεν, σε αυτόν τον τομέα υπάρχει η ευκαιρία να χτιστούν γέφυρες μεταξύ Ουάσινγκτον και Βερολίνου. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι η εξωτερική πολιτική της Μέρκελ είχε έναν μερκαντιλιστικό προσανατολισμό, ειδικά προς την Κίνα. Το έργο της για τη Συνολική Συμφωνία Επενδύσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης-Κίνας (CAI) έθεσε τη Γερμανία σε δυσμενή θέση με την κυβέρνηση Μπάιντεν, αλλά σήμερα η CAI έχει παγώσει και δεν αναμένεται ότι θα αναβιώσει σύντομα.
Ο Σολτς, στους μήνες που θα ακολουθήσουν θα πρέπει να αποστασιοποιηθεί από αυτή την πτυχή της κληρονομιάς της Μέρκελ. Θα πρέπει να μείνει σταθερός απέναντι στον κινεζικό οικονομικό καταναγκασμό—ειδικά τηρώντας μια κοινή γραμμή με τη Λιθουανία, εν μέσω της εμπορικής διαμάχης του Βίλνιους με το Πεκίνο και ακολουθώντας μια πιο σκληρή στάση για τις συνεχιζόμενες κινεζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Τέλος, ο Σολτς πρέπει να παραμείνει πιστός στη δέσμευση του κυβερνητικού συνασπισμού του, που θέλει να αυξήσει τη στρατηγική ανεξαρτησία της Ευρώπης. Αν και αυτή η ιδέα στο παρελθόν δεν ήταν ελκυστική για τους Αμερικανούς υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να αντιλαμβάνονται την ευρωπαϊκή αυτονομία ως ένα βοηθητικό εργαλείο, σε μια εποχή που η κρίση στην Ουκρανία μαίνεται και η πρόκληση της Κίνας να έρχεται στο παρασκήνιο.
Η ευρωπαϊκή αυτονομία δεν αφορά απλώς την άμυνα. Είναι ένα ολόκληρο όραμα για την Ευρώπη να είναι αποτελέσει έναν πιο ικανό και αποτελεσματικό παράγοντα στην παγκόσμια σκηνή. Η μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια και την κινεζική τεχνολογία- ενώ παράλληλα αυξάνει τις αμυντικές δαπάνες, διαδραματίζοντας μεγαλύτερο ρόλο στη ασφάλεια της ευρύτερης Ευρώπης- εμπίπτουν σε αυτή την επιδίωξη. Ο Σολτς, μαζί με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, θα μπορούσε να είναι ηγηθεί αυτού του σκοπού, αν το θέλει.
Φυσικά, αυτά ενδεχομένως να είναι πολλά να ζητήσει κανείς από τη Γερμανία. Η πραγματική εκπλήρωση αυτού του οράματος θα απαιτούσε μια ριζική αλλαγή, καθώς απευθύνεται στην καρδιά του γερμανικού φιλειρηνισμού και στο πώς η Γερμανία βλέπει τον εαυτό της ως χώρα. Αλλά αν ο Σολτς πρόκειται να είναι ηγέτης τόσο για τη χώρα του, όσο και ομαδικός παίκτης (σε σχέση με τους συμμάχους της χώρας του), θα έκανε καλά να κινήσει τη Γερμανία του προς αυτή την κατεύθυνση.
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
