(upd 12:55) Κατατέθηκε στη Βουλή από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ο Κλιματικός Νόμος, ο οποίος θα αποτελέσει το πρώτο πλαίσιο που θεσπίζει η ελληνική πολιτεία για τη σταδιακή μείωση των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με σκοπό την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας το 2050.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο σχέδιο νόμου έχει γίνει χρονική μετάθεση αρκετών από τα μέτρα περιορισμού χρήσης των οχημάτων εσωτερικής καύσης καθώς και των καυστήρων πετρελαίου, σε σχέση με τις ημερομηνίες που προβλέπονταν στο κείμενο το οποίο είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση. Όπως είχε γράψει το Insider.gr, το ΥΠΕΝ προσανατολιζόταν να προχωρήσει σε αλλαγές στις σχετικές προθεσμίες, έπειτα από τις τοποθετήσεις φορέων στη διαβούλευση για το γεγονός ότι τα αντίστοιχα χρονικά περιθώρια ήταν αρκετά πιεστικά, με συνέπεια να μην είναι απολύτως διασφαλισμένη η ομαλή μετάβαση στις πιο φιλικές προς το περιβάλλον λύσεις τόσο για τις μετακινήσεις, όσο και για την κάλυψη των αναγκών θέρμανσης των κτιρίων.
Έτσι, στο κείμενο που κατατέθηκε στη Βουλή, έχει απαλειφθεί η απαγόρευση από το 2023 των καυστήρων πετρελαίου σε νέες οικοδομές, όπου υπάρχει δίκτυο φυσικού αερίου. Επίσης, έχει αφαιρεθεί η πρόβλεψη για απαγόρευση χρήσης καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης από το 2030.
Στη θέση της απαγόρευσης χρήσης, έχει προστεθεί η υποχρέωση, από την 1η Ιανουαρίου 2030, της αποκλειστικής πώλησης πετρελαίου θέρμανσης το οποίο θα είναι αναμεμειγμένο σε ποσοστό τουλάχιστον τριάντα τοις εκατό (30%) κατ’ όγκο με ανανεώσιμα υγρά καύσιμα.
Στον αντίποδα, έχει διατηρηθεί η απαγόρευση πώλησης και εγκατάστασης καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης από την 1η Ιανουαρίου 2025, όπως προβλεπόταν και στην εκδοχή του σχεδίου νόμου που είχε τεθεί σε διαβούλευση.
Την ίδια στιγμή, υπάρχει η πρόνοια επαναξιολόγησης έως την 31η Δεκεμβρίου 2025, από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας τόσο της απαγόρευσης πώλησης καυστήρων από το 2025 όσο και του χρονικού ορόσημου για την πώληση πετρελαίου θέρμανσης αναμεμιγμένου με ανανεώσιμα καύσιμα. Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, η επαναξιολόγηση θα γίνει με κριτήριο το αν υπάρχουν οικονομικά ώριμες εναλλακτικές λύσεις.
Μέτρα για τα οχήματα εσωτερικής καύσης
Αλλαγές υπάρχουν επίσης στις προβλέψεις για τον περιορισμό των πωλήσεων νέων οχημάτων εσωτερικής καύσης. Έτσι, παρόλο που παραμένει η πρόβλεψη για την ταξινόμηση από την 1η Ιανουαρίου 2030 αποκλειστικά ηλεκτρικών Ι.Χ. και επαγγελματικών οχημάτων, προστίθεται ωστόσο η αλλαγή του σχετικού ορόσημου εφόσον προβλέπεται διαφορετική ημερομηνία στο ενωσιακό δίκαιο.
Η σχετική αναφορά παραπέμπει στην ημερομηνία που θα αποφασισθεί να εφαρμοσθεί σε πανευρωπαϊκή κλίμακα από την Κομισιόν. Στο πλαίσιο του πακέτου «Fit for 55», η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι οι πωλήσεις αποκλειστικά οχημάτων μηδενικών εκπομπών να ξεκινήσουν από το 2035.
Παράλληλα, μετάθεση για ένα χρόνο πήρε η πρόβλεψη στο προσχέδιο, ότι από την 1η.1.2025 εντός των διοικητικών ορίων της Περιφέρειας Αττικής και της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης, θα είναι οχήματα μηδενικών εκπομπών τα νέα Eπιβατηγά Δημόσιας Χρήσης (Ε.Δ.Χ.) αυτοκίνητα (ΤΑΞΙ) με άδεια κυκλοφορίας, καθώς και το ένα τρίτο (1/3) των νέων οχημάτων που ταξινομούνται για σκοπούς μίσθωσης και εκμίσθωσης σε τρίτους είναι οχήματα μηδενικών εκπομπών. Επομένως, η σχετική ημερομηνία «μεταφέρεται» στις 1.1.2026.
Ένα χρόνο πιο πίσω πήγε και η υποχρέωση τα νέα εταιρικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης που ταξινομούνται να είναι κατ’ ελάχιστον το ένα τέταρτο (1/4) αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα ή υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα εξωτερικής φόρτισης ρύπων έως πενήντα (50) γραμμαρίων διοξειδίου του άνθρακα ανά χιλιόμετρο (CO2/χλμ). Κατά συνέπεια, αντί η υποχρέωση αυτή να τεθεί σε ισχύ από την 1η.1.2023, όπως αναφερόταν στο προσχέδιο της διαβούλευσης, θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται από την 1η.1.2024.
Οι βασικές προβλέψεις του σχεδίου νόμου
Απολιγνιτοποίηση
Προβλέπεται η διακοπή λειτουργίας όλων των λιγνιτικών μονάδων το αργότερο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2028 με ρήτρα επανεξέτασης το 2025, με προϋπόθεση τη διασφάλιση της επάρκειας ισχύος και την ασφάλεια εφοδιασμού.
Ηλεκτροκίνηση
Από το 2024 το 1/4 των νέων εταιρικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης που ταξινομούνται, θα πρέπει να είναι αμιγώς ηλεκτρικά ή υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα εξωτερικής φόρτισης με ρύπους έως 50γρ CO2/χλμ.
Από το 2026 όλα τα νέα ταξί σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη θα πρέπει να είναι ηλεκτροκίνητα.
Από το 2026 θα πρέπει το 1/3 των νέων ενοικιαζόμενων οχημάτων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη να είναι ηλεκτροκίνητα.
Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2023 θα υπάρξει εκ νέου εξέταση των μέτρων, προκειμένου να επεκταθούν και σε άλλες περιοχές, ανάλογα με την επαρκή διαθεσιμότητα των σταθμών φόρτισης.
Απλοποιείται η διαδικασία εγκατάστασης φορτιστών.
Από το 2030, απαγορεύεται η ταξινόμηση νέων οχημάτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης υπό την αίρεση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Η χώρα μας θα υιοθετήσει την ημερομηνία που θα τεθεί από τον σχετικό Ευρωπαϊκό Κανονισμό. Η εισήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι το μέτρο να ισχύσει το 2035.
Μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα κτίρια
Από το 2025 απαγορεύεται η πώληση και η εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης.
Από το 2030 γίνεται υποχρεωτική η χρήση πετρελαίου θέρμανσης το οποίο θα είναι αναμεμειγμένο με βιοκαύσιμα σε ποσοστό 30%.
Ειδικά κτίρια (βιομηχανίες, αποθήκες, εμπορικά κτίρια κ.α.):
Στα κτίρια με κάλυψη μεγαλύτερη των 500 τ.μ., για τα οποία υποβάλλονται από την 1η Ιανουαρίου 2023 οικοδομικές άδειες ανέγερσης νέων κτιρίων ή προσθηκών σε υφιστάμενα κτίρια, εξαιρουμένων των τουριστικών καταλυμάτων και των ναών, καθίσταται υποχρεωτική η τοποθέτηση συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά ή θερμικά ηλιακά συστήματα σε ποσοστό που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της κάλυψης.
Προβλέπεται η δυνατότητα εξαιρέσεων σε μεμονωμένα κτίρια για λόγους μορφολογικούς ή αισθητικούς ή σε περιοχές με θεσμοθετημένο καθεστώς προστασίας (παραδοσιακοί οικισμοί και διατηρητέα κτίρια).
Επιχειρήσεις
- Από την 1η Ιανουαρίου 2024 οι Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για όλα τα έργα και δραστηριότητες θα πρέπει να περιλαμβάνουν υποχρεωτικά ποσοτική καταγραφή μειώσεων/αυξήσεων εκπομπών CO2, που θα προκύψουν από τη λειτουργία του έργου/δραστηριότητας και οδικό χάρτη για την επίτευξη των στόχων της απανθρακοποίησης.
- Οι εγκαταστάσεις που κατατάσσονται:
-στα συστήματα περιβαλλοντικών υποδομών (ΧΥΤΑ, βιολογικοί καθαρισμοί, ΚΔΑΥ κλπ),
-στις τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης κτιριακού τομέα αθλητισμού και αναψυχής,
-στις πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις και υδατοκαλλιέργειες,
-στις βιομηχανικές δραστηριότητες και συναφείς εγκαταστάσεις.
Θα πρέπει να έχουν μειώσει κατ’ ελάχιστο τις εκπομπές CO2 30%, έως το 2030 σε σχέση με το 2019. Εξαιρούνται οι εγκαταστάσεις επιχειρήσεων που εντάσσονται στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ΣΕΔΕ). Σε περίπτωση μη επίτευξης του στόχου, επιβάλλεται πρόστιμο που δεν υπερβαίνει το 0,5% των ετήσιων εσόδων της εταιρείας.
- Δίνεται η δυνατότητα αθροιστικής αξιολόγησης ομοειδών εγκαταστάσεων, αντιστάθμισης των εκπομπών με φυτεύσεις/δασώσεις, πράσινα πιστοποιητικά κλπ.
- Έως το 2026 θα πρέπει να έχουν τροποποιήσει την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών (ΑΕΠΟ) τους και από το 2026 και κάθε χρόνο να υποβάλλουν έκθεση σχετικά με τις εκπομπές του προηγούμενου έτους η οποία θα επαληθεύεται από πιστοποιημένο φορέα.
- Σε περίπτωση μη υποβολής προβλέπεται πρόστιμο 100€ ανά ημέρα καθυστέρησης, το οποίο δεν υπερβαίνει το 0,1% των ετήσιων εσόδων της εταιρείας.
- Από το 2023 επιχειρήσεις που ανήκουν σε συγκεκριμένες κατηγορίες, θα πρέπει να υποβάλλουν ετήσια έκθεση σχετικά με το ανθρακικό τους αποτύπωμα για το προηγούμενο έτος η οποία θα επαληθεύεται από πιστοποιημένο φορέα. Η υποβολή της έκθεσης θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως 31/10 κάθε έτους.
-Το μέτρο αφορά στις εξής επιχειρήσεις (εξαιρούνται οι μικρές και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις):
Επιχειρήσεις εισηγμένες στο χρηματιστήριο
Πιστωτικά ιδρύματα
Ασφαλιστικές επιχειρήσεις
Επιχειρήσεις επενδύσεων
Επιχειρήσεις σταθερής και κινητής τηλεφωνίας
Εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης
Εταιρείες ταχυμεταφορών
Επιχειρήσεις παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου
Αλυσίδες λιανεμπορίου που απασχολούν πάνω από 500 εργαζομένους
Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών της εφοδιαστικής αλυσίδας
Αστικές εταιρείες παροχής συγκοινωνιακού έργου (ΟΑΣΑ, ΟΑΣΘ κλπ)
- Στην ετήσια έκθεση συμπεριλαμβάνονται εθελοντικοί στόχοι και δράσεις μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
- Σε περίπτωση μη υποβολής προβλέπεται πρόστιμο 50€ ανά ημέρα καθυστέρησης, το οποίο δεν υπερβαίνει το 0,01% των ετήσιων εσόδων της εταιρείας.
- Οι επιχειρήσεις που διαθέτουν τέτοιες εγκαταστάσεις θα πρέπει να συντάσσουν ετήσιες εκθέσεις, έτσι ώστε να γίνεται παρακολούθηση εφαρμογής των μέτρων (η μη εφαρμογή επισύρει πρόστιμο το οποίο δεν υπερβαίνει το 0,05% των ετήσιων εσόδων της εταιρείας).
Νησιά
Θεσπίζεται Στρατηγικό Πλαίσιο για την πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ Gr – Eco Islands για την ολοκληρωμένη μετάβαση των ελληνικών νησιών προς την κλιματική ουδετερότητα.
Η επιλεξιμότητα των νησιών καθορίζεται λαμβάνοντας υπόψη ορισμένα κριτήρια:
Τον μόνιμο πληθυσμό.
Την προοπτική ηλεκτρικής διασύνδεσης με το ηπειρωτικό σύστημα.
Τις ενεργειακές τους ανάγκες.
Την τουριστική κίνηση.
Την προσβασιμότητά τους στον τομέα των μεταφορών και των υποδομών.
Τους αξιοποιήσιμους φυσικούς πόρους.
Τα οικονομικά και κοινωνικά τους χαρακτηριστικά.
Ο στόχος είναι να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 80% σε σχέση με το 2019.
Από το 2030 απαγορεύεται η χρήση μαζούτ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά.
Δήμοι
- Έως την 31η Μαρτίου 2023, κάθε Δήμος υπολογίζει το ανθρακικό αποτύπωμα, το οποίο επαληθεύεται από πιστοποιημένο φορέα και καταρτίζει Δημοτικό Σχέδιο Μείωσης Εκπομπών (ΔηΣΜΕ). Ο σκοπός είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα κτίρια που χρησιμοποιεί, το δημοτικό φωτισμό, τα οχήματά του, τις κοινωφελείς εγκαταστάσεις, τις δημοτικές εγκαταστάσεις ύδρευσης, αποχέτευσης κλπ. Το ΔηΣΜΕ επικαιροποιείται ετησίως.
- Τίθεται στόχος μείωσης εκπομπών 10% για το 2025 και 30% για το έτος 2030, σε σχέση με το 2019.
- Η εκπόνηση του ΔηΣΜΕ και οι επικαιροποιήσεις του, από την 1η Ιανουαρίου 2024 αποτελούν προαπαιτούμενο για την αξιολόγηση προτάσεων των Δήμω για την υλοποίηση προγραμμάτων μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας και της κλιματικής αλλαγής.
Μέτρα προσαρμογής στην κλιματική κρίση
- Από το 2025, για τα νέα κτίρια που βρίσκονται σε ζώνες υψηλής τρωτότητας θα πρέπει να υπάρχει υποχρεωτική ασφάλιση κινδύνου (προϋπόθεση για την ηλεκτροδότηση του κτιρίου), μετά από σχέδια που θα ετοιμάσουν οι Περιφέρειες. Ως ζώνες υψηλής τρωτότητας θεωρούνται οι περιοχές που βρίσκονται:
-Σε ζώνες υψηλής πιθανότητας πλημμύρας, όπως αποτυπώνονται στους χάρτες επικινδυνότητας πλημμύρας.
-Σε ζώνες που είναι κοντά σε δασικές περιοχές, που χαρακτηρίζονται από υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς.
