Πριν από αρκετά χρόνια, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάθονταν ικανοποιημένοι και παρακολούθησαν την αγορά σποτ για το φυσικό αέριο, για την οποία είχαν καταβάλει τόση προσπάθεια να λειτουργήσει σαν μια καλά λαδωμένη μηχανή. Όπως αναφέρει το oilprice, το φυσικό αέριο ήταν φθηνό και υπήρχε σε αφθονία. Μετά, ξαφνικά, τα πράγματα άλλαξαν δραματικά. Η σποτ αγορά φυσικού αερίου ήταν ένα από τα μεγάλα σημεία υπερηφάνειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς προσπαθούσε να αποκτήσει τον έλεγχο του δικού της ενεργειακού εφοδιασμού από τη Ρωσία.
Η ΕΕ είχε σνομπάρει τις μακροπρόθεσμες συμφωνίες της Gazprom, μη θέλοντας να επιβαρυνθεί με την υποχρέωση να αγοράζει ρωσικό φυσικό αέριο σε μια συγκεκριμένη, κλειδωμένη, τιμή, καθώς κινούνταν προς ένα μέλλον ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η κυρίαρχη σκέψη στην ΕΕ ήταν ότι δεν χρειαζόταν τόσο αέριο.
Ωστόσο, η ΕΕ δεν ήταν η μόνη που επωφελήθηκε από τις ευέλικτες τιμές στην αγορά spot του LNG. Όλοι ήταν. Το φυσικό αέριο ήταν άφθονο και οι τιμές ήταν χαμηλές. Ορισμένοι σοβαροί καταναλωτές, εκείνοι που είχαν μακροπρόθεσμα σχέδια για την κατανάλωση φυσικού αερίου, εξακολουθούσαν να επιλέγουν μακροπρόθεσμα συμβόλαια, των οποίων το μεγαλύτερο πλεονέκτημα έναντι των spot deals είναι και το μεγαλύτερο μειονέκτημά τους: η τιμή. Τώρα αποδεικνύεται ότι αυτοί οι σοβαροί καταναλωτές είχαν δίκιο.
Προβλήματα άρχισαν να εμφανίζονται: Η μείωση των επενδύσεων στην παραγωγή αερίου, οι μεγάλοι χρόνοι παράδοσης σε εγκαταστάσεις υγροποίησης και η αυξανόμενη πίεση για τη μείωση των εκπομπών ρύπων, συγκρούστηκαν, με αποτέλεσμα τη στενότητα στην προσφορά αερίου καθώς η ζήτηση συνέχισε να αυξάνεται παγκοσμίως. Η Ευρώπη, η οποία είχε κάνει «σημαία» της την ενεργειακή μετάβαση, τρομοκρατήθηκε όταν έμαθε ότι δεν είχε αρκετή ικανότητα παραγωγής αιολικής και ηλιακής ενέργειας για να αντικαταστήσει την κατανάλωση φυσικού αερίου.
Και μετά η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία...
Σαν ταινία καταστροφής
Η εξέλιξη των πραγμάτων και η σύγκλιση των παραγόντων μοιάζει με σενάριο ταινίας καταστροφής. Πράγματι, οι εξελίξεις στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου ήταν από πολλές απόψεις καταστροφικές: Οι τιμές έχουν σπάσει ρεκόρ μετά από ρεκόρ, οι λογαριασμοί ενέργειας για τους καταναλωτές αυξάνονται κατακόρυφα καθώς το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται με τις τιμές του φυσικού αερίου και οι αναπτυσσόμενες χώρες αναγκάζονται σε διακοπές ρεύματος, καθώς η Ευρώπη παίρνει κάθε σταγόνα LNG που είναι διαθέσιμη στην αγορά spot.
Τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια διεκδικούν αθόρυβα έδαφος από την αγορά spot, καθώς η παγκόσμια αγορά LNG άρχισε να συνειδητοποιεί ότι θα χρειαστεί να εξασφαλίσει μακροπρόθεσμες προμήθειες φυσικού αερίου.
Η γαλλική Engie υπέγραψε νωρίτερα φέτος, μια μακροπρόθεσμη συμφωνία προμήθειας LNG με την αμερικανική NextDecade, μήνες αφότου αρχικά είχε αποχωρίσει από τη σύμβαση, επειδή η γαλλική κυβέρνηση είχε ανησυχίες σχετικά με το αποτύπωμα εκπομπών ρύπων της μονάδας παραγωγής LNG της εταιρείας.
Η γερμανική εταιρεία κοινής ωφελείας EnBW υπέγραψε παρόμοια μακροπρόθεσμη συμφωνία προμήθειας LNG με την Venture Global, καθώς η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης επιδιώκει επειγόντως να απομακρυνθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να κάνει μια αναστροφή σε όλες τις κλιματικές προτεραιότητές της.
Αυτή είναι μια τάση που επικρατεί σε ολόκληρη την ΕΕ. Η Αυστραλία αντιμετωπίζει έλλειψη πλωτών μονάδων επαναεριοποίησης του αερίου επειδή αποστέλλονται στη Γερμανία, η οποία έχει μηδενικούς σταθερούς τερματικούς σταθμούς εισαγωγής LNG. Αλλά ξεκίνησε να κατασκευάζει μερικούς, και μάλιστα με γρήγορους ρυθμούς. Ο τερματικός σταθμός LNG της Πολωνίας λειτουργεί με πλήρη δυναμικότητα. Η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία εισάγουν LNG σε ποσοστά ρεκόρ.
Χρειάζονται εγγυήσεις για να γίνουν επενδύσεις
Οι εκκλήσεις για περισσότερες υποδομές εισαγωγής LNG, εν τω μεταξύ, εντείνονται καθώς η ΕΕ πλησιάζει σε αυτό που μπορεί να μετατραπεί σε έναν από τους δυσκολότερους χειμώνες της μέχρι σήμερα. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι περίεργο το γεγονός ότι το Κατάρ επέμεινε ότι οι Ευρωπαίοι αγοραστές που επιθυμούν να πάρουν στα χέρια τους υγροποιημένο φυσικό αέριο του Κατάρ πρέπει να αναλάβουν μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις;
Το Κατάρ βρίσκεται επί του παρόντος στη μέση ενός φιλόδοξου έργου ενίσχυσης της παραγωγικής του ικανότητας, που αναμένεται να του επιτρέψει να εξάγει 110 εκατομμύρια τόνους LNG ετησίως, από την τρέχουσα δυναμικότητα των περίπου 70 εκατομμυρίων τόνων.
Έργα όπως αυτό απαιτούν επενδύσεις δισεκατομμυρίων. Πράγματι, η επέκταση του Βόρειου Πεδίου εξόρυξης, έχει κόστος κοντά στα 29 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτού του είδους οι επενδύσεις χρειάζονται εγγυήσεις και οι μακροπρόθεσμες συμφωνίες εξαγοράς είναι ακριβώς αυτό το είδος εγγύησης.
Η ενεργειακή μετάβαση είναι ένας άλλος λόγος που οι μακροπρόθεσμες συμβάσεις LNG είναι και πάλι στη μόδα. Μετά από χρόνια προειδοποιήσεων από think tanks με επίκεντρο το κλίμα ότι η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου κινδυνεύει να με κατάρρευση, καθώς ο κόσμος απομακρύνεται από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, η ίδια βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου έχει γίνει δύσπιστη και προσεκτική με τις επενδυτικές της αποφάσεις. Οι μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις είναι ο τρόπος για να πειστούν οι εταιρείες που επενδύουν σε νέα παραγωγή φυσικού αερίου ότι αξίζει τον κόπο.
Βέβαια αυτή η πραγματικότητα δεν αρέσει σε όλους. Πράγματι, οι περιβαλλοντολόγοι αντιπαθούν πολύ αυτή την τρέχουσα κατάσταση πραγμάτων. Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι ότι ακόμη και οι πιο φιλόδοξες κυβερνήσεις αναφορικά με την ενεργειακή μετάβαση- όπως ο σημερινός κυβερνητικός συνασπισμός της Γερμανίας- φαίνεται να έχουν συνειδητοποιήσει ότι η ενεργειακή ασφάλεια είναι πιο σημαντική από τη μείωση των εκπομπών ρύπων.
Ακόμη και εκείνοι που ήταν πιο αποφασισμένοι να πραγματοποιήσουν μια μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έπρεπε να λάβουν υπόψη τις προειδοποιήσεις από βιομηχανικούς ομίλους που έλεγαν ότι χωρίς φυσικό αέριο, οι εταιρείες θα πρέπει να κλείσουν και η οικονομία τελικά θα καταρρεύσει. Και έχουν αρχίσει να εργάζονται για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας των χωρών τους, μέσω μακροπρόθεσμων συμβάσεων προμήθειας LNG που απέφευγαν μέχρι πριν από λίγο καιρό.
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
