Αλλαγές για τις βιομηχανίες, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά φέρνει το νέο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της ΕΕ (ETS), το οποίο ψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την εβδομάδα που μας πέρασε.
Τα νέα μέτρα έχουν στόχο να μειώσουν την προσφορά αδειών άνθρακα στην αγορά ταχύτερα απ’ ό,τι είχε προγραμματιστεί καθώς αναμένεται να καταργήσουν σταδιακά τις δωρεάν άδειες για τις βιομηχανίες έως το 2034 ενώ θα οδηγήσουν προοδευτικά τον τομέα της ναυτιλίας στην αγορά άνθρακα, ξεκινώντας από το 2024.
Συγκεκριμένα, η συμφωνία προβλέπει πως ο ρυθμός μείωσης των δικαιωμάτων που κατανέμονται θα επιταχυνθεί, ώστε οι εκπομπές να μειωθούν κατά 62% ως το 2030 σε σύγκριση με το 2005 (ο στόχος μέχρι τώρα ήταν να μειωθούν κατά 43%).
Εκτός από τις βιομηχανίες, η αγορά δικαιωμάτων εκπομπής θα επεκταθεί προοδευτικά στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών, στις εκπομπές των πτήσεων αεροσκαφών μεταξύ προορισμών στην Ευρώπη (για τις οποίες τα δικαιώματα εκπομπής που κατανέμονταν δωρεάν θα καταργηθούν), κι από το 2028 στις εγκαταστάσεις καύσης απορριμμάτων (με την επιφύλαξη πως θα χρειαστεί να εκπονηθεί μελέτη για αυτό). Παράλληλα, όπως είναι γνωστό, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα νέο, χωριστό σύστημα εμπορίας εκπομπών για τον τομέα των κτιρίων και των οδικών μεταφορών και των καυσίμων για πρόσθετους τομείς, προκειμένου να διασφαλιστούν οικονομικά αποδοτικές μειώσεις εκπομπών σε αυτούς τους τομείς που ήταν δύσκολο να απελευθερωθούν έως τώρα. Το νέο σύστημα θα ισχύει για τους διανομείς που προμηθεύουν καύσιμα στα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και ορισμένους άλλους τομείς ενώ μέρος των εσόδων από τους πλειστηριασμούς θα χρησιμοποιηθεί για τη στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών και μικροεπιχειρήσεων μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα.
Το σύστημα αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή το 2027 ενώ σε περίπτωση που οι τιμές της ενέργειας είναι εξαιρετικά υψηλές, η έναρξη του νέου ETS θα καθυστερήσει μέχρι το 2028.
Το νέο πλαίσιο, μαζί με το Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα, ο οποίος θα αντικαταστήσει ουσιαστικά τα δωρεάν δικαιώματα για τις βιομηχανίες, αναμένεται να μειώσει τις εκπομπές αλλά και να αυξήσει το κόστος της ενέργειας για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά καθώς θα επηρεαστεί το κόστος των ορυκτών καυσίμων τα οποία χρησιμοποιούνται για μεταφορές ή οικιακή χρήση.
Έτσι, πλέον θα επηρεάζονται και οι καταναλωτές, οι οποίοι θα δουν το σύστημα ETS να εφαρμόζεται σε αυτούς, κάτι που δεν ίσχυε προηγουμένως. Αυτό θα γίνει κυρίως μέσω πρόσθετων χρεώσεων για θέρμανση κατοικιών ή οχήματα κίνησης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εν λόγω χρεώσεις άνθρακα (οι οποίες θα τεθούν σε ισχύ το 2027, αλλά θα περιοριστούν στα 45 ευρώ/τόνο CO2 έως το 2030, σε μια προσπάθεια να αποτραπεί ο ακρωτηριασμός των νοικοκυριών από μια ακόμη οικονομική επιβάρυνση.
Τι προβλέπει ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα
Το Κοινοβούλιο ψήφισε και για τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (ΜΣΠΑ), ο οποίος έχει σχεδιαστεί να λειτουργεί παράλληλα με το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ), ώστε να αντικατοπτρίζει και να συμπληρώνει τη λειτουργία του όσον αφορά τα εισαγόμενα εμπορεύματα. Θα αντικαταστήσει σταδιακά τους υφιστάμενους μηχανισμούς της ΕΕ για την αντιμετώπιση του κινδύνου διαρροής άνθρακα, ιδίως τη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ της ΕΕ.
Ο νέος μηχανισμός θα απαιτεί από τις εταιρείες που εισάγουν προϊόντα που καλύπτονται από το σύστημα ETS στην ΕΕ να κοινοποιούν την ποσότητα των εκπομπών που περιέχονται σε αγαθά στα σύνορα και το νέο μέτρο θα αφορά στο σίδηρο, το χάλυβα, το σκυρόδεμα, το αλουμίνιο, τα λιπάσματα, την ηλεκτρική ενέργεια, το υδρογόνο και τις έμμεσες εκπομπές υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Στη συνέχεια, θα ενεργοποιηθεί ο ΜΣΠΑ σε όλο του το εύρος. Θα ενεργοποιηθεί σταδιακά, παράλληλα με τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων, μόλις αρχίσει να εφαρμόζεται στο πλαίσιο του αναθεωρημένου συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ) για τους σχετικούς τομείς. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί η συμβατότητα του ΜΣΠΑ με τους διεθνείς κανόνες για το εμπόριο.
