Ζώνες επισκεψιμότητας στην Ακρόπολη, Ακροπόλ, μετατροπή πέντε κρατικών μουσείων σε ΝΠΔΔ, ΙΕΚ εκμαγέων, Γλυπτά Παρθενώνα, παρεμβάσεις για πραγματικά ισότιμη πρόσβαση σε κάθε πολιτιστικό αγαθό και έργα Πολιτισμού που αφορούν όλη την Ελλάδα. Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, σε μια εφ' όλης της ύλης συνέντευξη στο ΑΠΕ - ΜΠΕ, μιλά για θέματα αιχμής, όπως, μεταξύ άλλων: 1) Οι ζώνες επισκεψιμότητας στην Ακρόπολη: «Κάθε επισκέπτης θα μπορεί, κατά την έκδοση του ηλεκτρονικού του εισιτηρίου, να δει τις ζώνες επισκεψιμότητας και να ορίσει, στην ουσία, με ακρίβεια μιας ή δύο ωρών, τον ακριβή χρόνο που θα επισκεφθεί το μνημείο». 2) Η μετατροπή πέντε κρατικών μουσείων σε ΝΠΔΔ: «Το σύνολο των διαδικασιών εκτιμώ ότι ολοκληρώνεται εντός του έτους». 3) Η ίδρυση Ανώτατης Σχολής Παραστατικών Τεχνών, που «θα λειτουργήσει το 2025». 4) Γλυπτά του Παρθενώνα: «Οι συνομιλίες με το Βρετανικό Μουσείο θα συνεχιστούν».
Ακολουθεί η συνέντευξη της υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη, στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων:
Ερ. Καταρχάς συγχαρητήρια για την επανατοποθέτησή σας στο ΥΠΠΟΑ. Πώς αισθάνεστε γι' αυτήν την εξέλιξη;
Απ. Ικανοποίηση και προσωπική τιμή. Δεν είναι ανθρώπινο; Η εμπιστοσύνη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με ενδυναμώνει, προκειμένου με ισχυρότερη βούληση να προωθήσουμε τις μεγάλες πολιτικές μας, παλαιότερες και καινούργιες. Παράλληλα, αντιλαμβάνομαι την πολλή μεγάλη ευθύνη να πάμε τον Πολιτισμό, όπως είπα και στη Βουλή, πολλά βήματα μπροστά, αλλά και την υποχρέωση να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες των πολιτών. Ξαναρχίσαμε τη δουλειά από εκεί ακριβώς που την αφήσαμε, με ανανεωμένη όρεξη και αποφασιστικότητα.
Ερ. Ποιες θα είναι οι πρώτες προτεραιότητές σας;
Απ. Επιγραμματικά: Η ολοκλήρωση έργων που έχουν ήδη δρομολογηθεί ή ωριμάζουν, τα οποία αποτελούν ήδη δέσμευσή μας, καθώς περιλαμβάνονται στην Πολιτιστική Χάρτα Ανάπτυξης και Ευημερίας, που αποτελεί για κάθε μία Περιφέρεια μέρος του συνολικότερου αναπτυξιακού σχεδιασμού της κυβέρνησης. Αλλά και νέες πρωτοβουλίες και νέες δράσεις. Στα πρώτα ανήκουν, ενδεικτικά, η επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, με την υλοποίηση της εξαιρετικής πρότασης του David Chipperfield, ή η αποκατάσταση και παράδοση σε κοινή χρήση του π. βασιλικού κτήματος στο Τατόι.
Από τις νέες πρωτοβουλίες προτάσσω τη σύσταση νέων φορέων για τα οπτικοακουστικά, το βιβλίο, και την ίδρυση Ανώτατης Σχολής Παραστατικών Τεχνών, που θα λειτουργήσει το 2025, αλλά και οι αλλαγές στη δομή και τη διάρθρωση των αρχαιολογικών υπηρεσιών με στόχο την ολοκληρωμένη προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, σε συνδυασμό με την ταχύτερη και αμεσότερη αντιμετώπιση έργων και επενδύσεων, μέσω της απλούστευσης των διαδικασιών, του ψηφιακού μετασχηματισμού των υπηρεσιών, του εκσυγχρονισμού του θεσμικού πλαισίου εκτέλεσης των αρχαιολογικών έργων.
Περιορίζομαι σε πρωτοβουλίες, ας πούμε, μεγάλης κλίμακας και υπερτοπικού χαρακτήρα. Τα έργα και τις δράσεις μας διαπνέει και διαπερνά η ίδια φιλοσοφία: Πολιτισμός για όλους, με έντονη την περιφερειακή διάσταση και στόχο τη διάχυσή του σε κάθε γωνιά της χώρας. Και αυτό συνιστά, αν θέλετε, αν όχι προτεραιότητα, σίγουρα πυξίδα των πολιτικών πολιτισμού.
Ερ. Όπως είπατε στη Βουλή κατά τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, το Υπουργείο Πολιτισμού υλοποιεί περισσότερα από 820 έργα Πολιτισμού, προϋπολογισμού άνω του 1,2 δισ. ευρώ, τα οποία ολοκληρώνονται σταδιακά έως το 2027. Για ποια από τα έργα αυτά είστε ιδιαίτερα ικανοποιημένη και γιατί;
Απ. Τα εκατοντάδες αυτά έργα απλώνονται σε όλη την Ελλάδα και συνθέτουν ένα μωσαϊκό μεγάλων και μικρών έργων με αυτοδύναμη ακτινοβολία και εγγενή δυναμική. Αν διέκρινα μεταξύ ενός εμβληματικού, υπερτοπικού έργου και ενός άλλου μικρότερης εμβέλειας και πιο εστιασμένου χωρικά, μάλλον θα αδικούσα το δεύτερο. Είμαι ικανοποιημένη που πλάι, για παράδειγμα, στην αξιοποίηση του Τατοΐου ή στο νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, προχωρούν πάμπολλες παρεμβάσεις τοπικής κλίμακας, που αφορούν και την πολιτιστική κληρονομιά και τη σύγχρονη δημιουργία, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Αν έπρεπε οπωσδήποτε να σταθώ σε μια συγκεκριμένη δράση, θα ήταν οι πολύμορφες παρεμβάσεις για πραγματική και ισότιμη πρόσβαση από όλους στις υποδομές, τα έργα και τις δράσεις Πολιτισμού. Ακόμη και δράσεις που πολεμήθηκαν με πάθος, όπως οι διαδρομές στην Ακρόπολη, κέρδισαν και τον διεθνή έπαινο και, κυρίως, αγκαλιάστηκαν από τον κόσμο. Είναι και θα παραμείνει πρώτιστο μέλημά μας όλοι οι συνάνθρωποί μας να αποκτήσουν πραγματικά ισότιμη πρόσβαση σε κάθε πολιτιστικό αγαθό.
Ερ. Πρόσφατα ο υφυπουργός Πολιτισμού Χρίστος Δήμας πραγματοποίησε αυτοψία στο Ακροπόλ που προορίζεται να γίνει κέντρο πολιτισμού και τεχνολογίας για καλλιτέχνες και δημιουργούς. Πότε θα συμβεί αυτό, δεδομένου και ότι τα έργα ανακαίνισής του έχουν ολοκληρωθεί τα προηγούμενα χρόνια;
Απ. Το έργο αποκατάστασης του Ακροπόλ, προϋπολογισμού πάνω από 9.000.000 ευρώ, ολοκληρώθηκε. Όμως, η λειτουργία του φορέα «Ακροπόλ Ακρός», ο οποίος στεγάζεται στο κτήριο, μετά την θεσμοθέτησή του το 2020, καθυστέρησε πολύ. Άμεσος στόχος μας είναι η λειτουργία ενός σύγχρονου hub πολιτισμού, τεχνολογίας και καινοτομίας. Είναι επιβεβλημένο ο σύγχρονος πολιτισμός να αποκτήσει έναν χώρο συνάντησης, στον οποίο να καλλιεργούνται συνέργειες και να αναδεικνύονται περισσότερες ευκαιρίες και δυνατότητες για τους δημιουργούς και τους καλλιτέχνες. Ο Χρίστος Δήμας ήδη δουλεύει και προωθεί το σχέδιο λειτουργίας του φορέα.
Ερ. Πότε και πού θα λειτουργήσει το δημόσιο ΙΕΚ εκμαγέων, το οποίο θα στελεχώσει τον Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων με προσωπικό υψηλής κατάρτισης;
Απ. Θυμίζω ότι ο ΟΔΑΠ προικοδοτείται με 28 εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, ώστε να εκσυγχρονίσει τις υποδομές του, να αποκτήσει σύγχρονα εργαστήρια παραγωγής ακριβών αντιγράφων, εκθεσιακό χώρο για τη μοντελοθήκη του και υψηλής τεχνολογίας εξοπλισμό. Σε αυτό τον προγραμματισμό εντάσσεται και η ίδρυση δημόσιου ΙΕΚ κατάρτισης εκμαγέων, ώστε τα πωλητήρια του ΟΔΑΠ, που φιλοδοξούμε να αποτελέσουν βασική πηγή των εσόδων του, να τροφοδοτούνται με προϊόντα υψηλής ποιότητας και αναγνωρισιμότητας.
Διαθέτουμε, συνεπώς, τους αναγκαίους πόρους. Διαθέτουμε και τον χώρο, καθώς το σύνολο των δραστηριοτήτων και οι νέες δομές του ΟΔΑΠ, είναι δρομολογημένο να στεγαστούν στις εγκαταστάσεις της οδού Πειραιώς 260. Η ίδρυση του συγκεκριμένου ΙΕΚ εξελίσσεται σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, ώστε η νέα επαγγελματική σχολή να υποδεχθεί το γρηγορότερο τους πρώτους της σπουδαστές. Στόχος μας είναι το εαρινό εξάμηνο του 2024.
Ερ. Τι απαντάτε σε όσους ανησυχούν ότι η μετατροπή των πέντε μεγάλων κρατικών μουσείων (Εθνικό Αρχαιολογικό, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών, Αρχαιολογικά Μουσεία Θεσσαλονίκης και Ηρακλείου και Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης) σε ΝΠΔΔ θα οδηγήσει στην "εμπορευματοποίησή" τους; Πότε θα ολοκληρωθεί (και τι θα περιλαμβάνει) η δευτερογενής νομοθεσία ώστε, όπως σημειώσατε στη Βουλή, "οι συγκεκριμένοι Οργανισμοί όχι απλώς να μετέχουν, αλλά να συνδιαμορφώνουν το πολιτιστικό γίγνεσθαι";
Απ. Οι «ανησυχίες» αυτές είναι αδικαιολόγητες, αν δεν κρύβουν άλλες σκοπιμότητες. Γιατί έχει τονιστεί επανειλημμένα ότι τα μουσεία αυτά παύουν να είναι περιφερειακές υπηρεσίες του Υπουργείου και μετατρέπονται σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Αποκτούν αυτοτέλεια, οργανωτική και οικονομική, νέες δυνατότητες προσέλκυσης πόρων, θα έχουν λόγο για τα ζητήματα που τα αφορούν άμεσα. Αλλιώς, παραμένουν άβουλοι θεατές, όχι συμμέτοχοι στο πολιτιστικό γίγνεσθαι. Χειραφετούνται από τον ασφυκτικό έλεγχο της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου. Σας θυμίζω ότι στη Γαλλία, για παράδειγμα, δεκάδες μουσεία, μεταξύ τους και τα πλέον εμβληματικά, έχουν ανάλογο καθεστώς εδώ και δεκαετίες. Οι αστήρικτες, λοιπόν, αιτιάσεις περί «εμπορευματοποίησης» αποτελούν μάλλον εμπόριο ανακριβειών. Τα Μουσεία ΝΠΔΔ τελούν υπό την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού και εφαρμόζουν απαρέγκλιτα την αρχαιολογική νομοθεσία.
Ως προς τη νομοθετική δουλειά που πρέπει να γίνει, ειδικότερα, τα Μουσεία θα πρέπει να αποκτήσουν νέους οργανισμούς, οι οποίοι είναι σε στάδιο επεξεργασίας. Οι Οργανισμοί, οι εσωτερικοί κανονισμοί λειτουργίας, θα πρέπει να πάρουν τη μορφή Προεδρικού Διατάγματος. Επίσης, θα πρέπει να εκδοθούν εντός συγκεκριμένων προθεσμιών κάποιες υπουργικές αποφάσεις. Το σύνολο των διαδικασιών εκτιμώ ότι ολοκληρώνεται εντός του έτους.
Ερ. Πώς θα λειτουργήσει το σύστημα "ζωνών επισκεψιμότητας" που, όπως αναφέρατε πρόσφατα, θα εφαρμοστεί εντός Ιουλίου ώστε να μειωθούν οι ουρές στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης;
Καλούμεθα να λύσουμε μια απαιτητική εξίσωση. Να διαχειριστούμε την όλο και μεγαλύτερη συρροή επισκεπτών στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης, να μπορέσουν όλοι να θαυμάσουν το μνημείο και η επίσκεψή τους να εξελιχθεί σε μια θετική εμπειρία. Θυμίζω ότι η Ακρόπολη προσελκύει όλο και μεγαλύτερους αριθμούς τουριστών και οι ουρές είναι, ως έναν βαθμό, αναπόφευκτες, όπως άλλωστε και σε άλλα μνημεία παγκόσμιας ακτινοβολίας ανά τον κόσμο.
Όμως, το Υπουργείο Πολιτισμού είναι υπεύθυνο και για την προστασία του μνημείου. Ο αυξανόμενος αριθμός των επισκεπτών μας υποχρεώνει να λάβουμε μέτρα για την προστασία του, καθορίζοντας ένα μάξιμουμ αριθμό επισκεπτών την ημέρα. Κάθε επισκέπτης θα μπορεί, κατά την έκδοση του ηλεκτρονικού του εισιτηρίου, να δει τις ζώνες επισκεψιμότητας και να ορίσει, στην ουσία, με ακρίβεια μιας ή δύο ωρών, τον ακριβή χρόνο που θα επισκεφθεί το μνημείο. Να βλέπει, δηλαδή, ποιες ώρες μέσα στην ημέρα παρατηρείται μεγάλη προσέλευση, ώστε να μπορεί αποφύγει την αναμονή. Πρόκειται, ασφαλώς, για μια σημαντική καινοτομία, που θα δοκιμαστεί στην πράξη και θα προσαρμοστεί, όπως κάθε νέο μέτρο. Για κάποιο διάστημα η εφαρμογή θα είναι πιλοτική. Ήδη, ο αρμόδιος ΟΔΑΠ έχει επικοινωνήσει με το σύνολο των τουριστικών επιχειρήσεων για να προσαρμόσει, όπου είναι δυνατόν τις απαιτήσεις του. Μετά από μία τελευταία συνεννόηση μαζί τους, θα αποφασίσουμε το πότε θα ξεκινήσει το μέτρο.
Ερ. Ως προς το θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα, στην προηγούμενη θητεία σας υπήρξαν κάποιες πολύ σημαντικές εξελίξεις, όπως η επιστροφή και επανένωση στο Μουσείο Ακρόπολης του θραύσματος Fagan από τη Σικελία και των παρθενώνειων θραυσμάτων από τα Μουσεία του Βατικανού. Να περιμένουμε κι άλλες ευχάριστες εξελίξεις;
Απ. Όπως και εσείς ξέρετε, καθώς καλύπτετε χρόνια τον χώρο του Πολιτισμού, ότι πολλαπλασιάζονται οι κινήσεις επαναπατρισμού ανεκτίμητων τμημάτων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, δημιουργώντας ένα πολύ ευνοϊκό κλίμα για την επιστροφή παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών, που παραμένει στην κορυφή των προτεραιοτήτων μας. Κορυφαίο στόχο αποτελεί η επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Μουσείο της Ακρόπολης. Ένα αίτημα εθνικό, ένας εθνικός στόχος, για τον οποίον έχουμε αποδείξει ότι εργαζόμαστε σκληρά, μεθοδικά, συστηματικά.
Ερ. Σε τι φάση βρίσκονται οι απευθείας συνομιλίες μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας, δεδομένου και της άρνησης για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο από επίσημα βρετανικά χείλη (τον Μάρτιο από τον Βρετανό πρωθυπουργό Ρίσι Σούνακ);
Απ. Δεν μας εκπλήσσει η άρνηση του Βρετανού πρωθυπουργού. Εγγράφεται στη, μονότονη πια, απόρριψη του αιτήματος για την επανένωση των Γλυπτών από το Βρετανικό Μουσείο. Αυτό που έχει αλλάξει εντελώς τα τελευταία χρόνια είναι η εντυπωσιακή μεταστροφή της κοινής γνώμης, και διεθνώς και στην ίδια τη Βρετανία, υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών στην Ελλάδα. Το αίτημά μας κερδίζει όλο και περισσότερες φωνές σε όλο τον κόσμο. Και θυμίζω ότι για πρώτη φορά, πριν από δύο χρόνια, η UNESCO κάλεσε τη βρετανική κυβέρνηση να αλλάξει τη στάση της στο θέμα των Γλυπτών. Οι συνομιλίες με το Βρετανικό Μουσείο θα συνεχιστούν. Εννοείται ότι πάντα φροντίζουμε να θέτουμε με σαφήνεια τις «κόκκινες γραμμές» μας.
Ερ. Θέλετε κάτι να συμπληρώσετε;
Απ. Την, κοινοτοπία ίσως, ότι ο Πολιτισμός συνυφαίνεται με την καθημερινότητα και την κοινή μας εμπειρία. Δεν κλείνεται ούτε στα γραφεία του Υπουργείου και των υπηρεσιών του, ούτε σε μνημεία ή σε αίθουσες τέχνης. Πολιτισμός, πόλις και πολίτης έχουν κοινή ρίζα, δεν μπορούν να ιδωθούν παρά σε συνεχή επικοινωνία και αλληλεπίδραση. Δεν υπάρχει Πολιτισμός για τον πολιτισμό, υπάρχει Πολιτισμός για τον πολίτη και την κοινότητά του, την πόλη.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
