Μια μετατόπιση του κέντρου βάρους σε πιο ισόρροπες προσεγγίσεις φαίνεται να επιδιώκει η Ελλάδα όσον αφορά στους φιλόδοξους στόχους για την πράσινη μετάβαση και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μία τάση που φαίνεται ότι κερδίζει σταδιακά έδαφος στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τόσο εθνικές κυβερνήσεις όσο και παράγοντες της ελληνικής και διεθνούς αγοράς υποστηρίζουν ότι τα νούμερα δεν βγαίνουν και ότι έχουν προβλεφθεί και δαπανηθεί ήδη μεγάλα ποσά για την πράσινη μετάβαση αλλά δεν έχει δοθεί η προσήκουσα έμφαση στην προσαρμογή. Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής αφήνουν το αποτύπωμά τους όλο και πιο συχνά και με μεγαλύτερη ένταση. Η χώρα μας μετρά ακόμη τις πληγές της από την κακοκαιρία «Daniel» και τις φωτιές στον Έβρο ενώ η βιομηχανία και ο αγροτικός κόσμος αντιτάσσονται δυναμικά στο αφήγημα ότι η πράσινη μετάβαση πρέπει να γίνει με κάθε κόστος.
Η Ελλάδα, η Πολωνία και η Τσεχία είπαν όχι στην πρόταση της Κομισιόν για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90 % έως το 2040 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, έναν επιπλέον ενδιάμεσο στόχο (πέραν του υπάρχοντος στόχου για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030) έως ότου η Ευρωπαϊκή Ένωση να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.
Φόβοι για υπερφόρτωση της κοινωνίας και της βιομηχανίας με πράσινες πολιτικές
Κατά την συζήτηση στην ΕΕ για τον στόχο του 90% την προηγούμενη εβδομάδα εκτός από την αρνητική θέση που υιοθέτησε η χώρα μας μαζί με την Τσεχία και την Πολωνία θεωρώντας ότι υπάρχει κοινωνικό και οικονομικό διακύβευμα καθώς και ότι οι στόχοι είναι υπερβολικά φιλόδοξοι δεδομένων των συνθηκών, 10 χώρες τάχθηκαν υπέρ, τρεις κατά και 13 δήλωσαν αναποφάσιστες ζητώντας πρόσθετες παραχωρήσεις. Ως εκ τούτου, οι μισές χώρες αρνήθηκαν να λάβουν μια ξεκάθαρη θέση, επικαλούμενες ιδιαιτερότητες που κυμαίνονται από τις ανησυχίες των νησιωτικών εθνών έως τις αγροτικές χώρες που εξαρτώνται από τα αυτοκίνητα.
Πολλές από αυτές τις χώρες προσχώρησαν στην ΕΕ το 2004 ή αργότερα και τόνισαν τις διαφορετικές οικονομικές αφετηρίες τους. Η Λετονία και άλλες χώρες της ΕΕ πρόταξαν την ανάγκη για «ευελιξία» για την προσαρμογή των εθνικών ιδιαιτεροτήτων. Η Δίκαιη Μετάβαση υποδηλώνει μια προσέγγιση που συνδυάζει τη δράση για το κλίμα με τις κοινωνικές πολιτικές για την προστασία των ευάλωτων πολιτών που διαφορετικά θα μπορούσαν να επηρεαστούν αρνητικά από τη μετάβαση. Σε ένα πλαίσιο της ΕΕ, αυτό έχει επιτευχθεί συχνά μέσω δημοσιονομικών προσαρμογών. Η Σλοβενία ζήτησε «μεγαλύτερη γεωγραφική ισορροπία» στην εκταμίευση κεφαλαίων της ΕΕ από τα ταμεία εκσυγχρονισμού και καινοτομίας - δύο ταμεία που διαχειρίζονται δισεκατομμύρια και χρηματοδοτούνται από την εμπορία εκπομπών άνθρακα.
Ένα ακόμη σημαντικό μέλημα για τις χώρες της ΕΕ παραμένει η βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και ο σκεπτικισμός για την υπερφόρτωση της βιομηχανίας με πολιτικές για το κλίμα είναι ήδη διάχυτος. Από την άλλη, το κόστος και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον άνθρωπο είναι όλο και πιο μεγάλες και ορατές. Μόνο κατά την τελευταία πενταετία, οι οικονομικές ζημίες που σχετίζονται με το κλίμα στην Ευρώπη εκτιμώνται σε 170 δισεκατομμύρια ευρώ. Η εκτίμηση επιπτώσεων της Επιτροπής έχει διαπιστώσει ότι, ακόμη και με συντηρητικές εκτιμήσεις, η αύξηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη ως αποτέλεσμα της αδράνειας θα μπορούσε να μειώσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά περίπου 7 % έως το τέλος του αιώνα.
Έμφαση και στην προσαρμογή από την πλευρά της Ελλάδας
Εξηγώντας την στάση της ελληνικής κυβέρνησης, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, μιλώντας την Παρασκευή στο Power & Gas Forum, επεσήμανε ότι ανεξαρτήτως του πως θα εξελιχθούν οι ρύποι στις επόμενες δεκαετίες, οι κλιματικές επιπτώσεις θα συνεχίσουν να είναι πλήρως αισθητές στο εν λόγω διάστημα. Ως εκ τούτου, χρειάζεται έμφαση στην, πρόληψη, την προσαρμογή και τις σχετικές δαπάνες. Το ΥΠΕΝ θεωρεί ότι η Ευρώπη δεν έχει δώσει επαρκή έμφαση στο συγκεκριμένο θέμα, κάτι για το οποίο ο υπουργός σημείωσε ότι «μπορεί μια χρονιά να στοιχίσουν οι καταστροφές το 2% του ΑΕΠ της χώρας και την άλλη καθόλου». Στις πολιτικές που υιοθετούνται, εξήγησε ο κ. Σκυλακάκης, πρέπει να συνυπολογιστεί το γεγονός ότι από την μια υπάρχουν τα κόστη της πράσινης μετάβασης αλλά πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν και η βιομηχανία και ο διεθνής ανταγωνισμός που αντιμετωπίζει.
Αν προστεθεί στα παραπάνω και η γεωπολιτική αβεβαιότητα, τότε προκύπτει μια δύσκολη πραγματικότητα για μια χώρα όπως η Ελλάδα. Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση προκρίνει στην παρούσα φάση μια πιο συντηρητική πολιτική και για αυτό είπε όχι στην πρόταση της Κομισιόν για στόχο μείωσης ρύπων 90% ως το 2040, ανέφερε ο υπουργός και πρόσθεσε ότι είναι «καλύτερα να βάλεις ρεαλιστικούς στόχους και να τους πετύχεις, παρά στόχους που μετά θα τους ανατρέψεις με τεράστιο κόστος αξιοπιστίας και επενδύσεων».
Για το ίδιο θέμα μίλησε στο ίδιο συνέδριο και ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠΕΝ, Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης. Όπως υπογράμμισε το πρόβλημα είναι κυρίως ότι βρισκόμαστε σε μια φάση της κλιματικής κρίσης που δεν έχουμε κατανοήσει επαρκώς. Φαινόμενα όπως ο Ντάνιελ δείχνουν ότι μπορούν να πλήττουν με ακραίο τρόπο και απαιτούν πολλά χρήματα. «Έχουμε αφιερώσει πολλά χρήματα στην πράσινη μετάβαση, αλλά όχι επαρκή ποσά στην προσαρμογή. Υπάρχει σίγουρα ένας προβληματισμός για τις προτεραιότητες», σημείωσε σχετικά.
Μάλιστα, αναλύοντας περαιτέρω ανέφερε ότι μερικοί στόχοι της πράσινης μετάβασης είναι υπερβολικά φιλόδοξοι και έφερε ως παράδειγμα την ευρωπαϊκή οδηγία που λέει ως το 2035 να αναβαθμιστούν ενεργειακά 1.300.000 κατοικίες στην Ελλάδα, πράγμα που σημαίνει δαπάνες 25 δισ. ευρώ μέχρι τότε. Άλλη οδηγία υποδεικνύει ως 2040 να κλείσουν όλοι οι καυστήρες, ακόμα και αυτοί του αερίου και να αντικατασταθούν με κόστος άλλα 25 δισ. ευρώ. Τρίτη οδηγία λέει ως το 2040 να κλείσουν τα κλιματιστικά και να μπουν νέα συστήματα με διαφορετικό ψυκτικό.
«Βλέπουμε ότι είναι μεγάλοι στόχοι που προφανώς έχουμε τη βούληση να ακολουθήσουμε, αλλά μάλλον πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί όταν τους θέτουμε. Εκφράσαμε στις Βρυξέλλες την αντίρρησή μας στην πρόταση της Κομισιόν για μείωση των εκπομπών κατά 90% ως το 2040. Πρέπει να ανασχεδιαστεί. Η επίσημη θέση μας συμβαδίζει με το σκεπτικισμό. Η νέα Κομισιόν πρέπει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα με πιο δημιουργικό τρόπο ώστε η Πράσινη Συμφωνία να μη χάσει τη λαϊκή αποδοχή», εξήγησε ο κ. Αϊβαλιώτης.
