Το 2023 ήταν το θερμότερο έτος των τελευταίων 30 ετών για την Ελλάδα ενώ, την τελευταία τριετία, κάθε καλοκαίρι οι μετρήσεις του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου Copernicus καταγράφουν νέο ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών στην Ευρώπη επιβεβαιώνοντας την κλιμάκωση των ακραίων μετεωρολογικών συνθηκών. Αλλά και η φετινή χρονιά, μέχρι στιγμής, καταγράφει ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών μετακινώντας νωρίτερα την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου. Παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε ακόμη στην άνοιξη, εκδηλώνεται καθημερινά μεγάλος αριθμός πυρκαγιών και από τον Μάρτιο οι πυρκαγιές ξεπέρασαν τις 1000. Οι επιχειρησιακές ανάγκες έχουν αλλάξει λόγω της κλιματικής κρίσης και αυτό είναι κάτι που αναγνωρίζει η κυβέρνηση. Ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας έχει επανειλημμένως αναφέρει ότι βρισκόμαστε εν όψει μιας πολύ δύσκολης αντιπυρικής περιόδου, με τον κρατικό μηχανισμό, ωστόσο, να φέρεται να είναι καλύτερα προετοιμασμένος σε σχέση με άλλες χρονιές. Αλλαγές στο θεσμικό και νομικό πλαίσιο, ποινές και πρόστιμα αλλά και προσλήψεις και νέος εξοπλισμός πλαισιώνουν την στρατηγική της χώρας για την πρόληψη και αντιμετώπιση πυρκαγιών. Ωστόσο, πλέον, αναγνωρίζεται ως ιδιαίτερα κρίσιμη και η συμβολή των πολιτών, οι οποίοι αναλαμβάνουν υποχρεώσεις εντός συγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων ενώ καλούνται να πειθαρχήσουν σε ένα αυστηρότερο νομικό πλαίσιο, το οποίο προβλέπει αυστηρές ποινές και τσουχτερά πρόστιμα.
Τι αλλάζει στις υποχρεώσεις των πολιτών
Από φέτος, οι πολίτες εμπλέκονται πιο ενεργά στην αντιπυρική προστασία της χώρας και αναλαμβάνουν υποχρεώσεις ενώ αυστηροποιούνται οι ποινές για τους εμπρηστές. Με τον Ποινικό Κώδικα που έφερε στη Βουλή το Υπουργείο Δικαιοσύνης αυστηροποιούνται οι ποινές από πλημμέλημα σε κακούργημα για τους καθ’ έξιν εμπρηστές με τις ποινές να φτάνουν τα 10 έτη κάθειρξης και τα πρόστιμα τις 200.000 ευρώ. Σε επίπεδο ατομικής ευθύνης, οι ιδιοκτήτες ή μισθωτές οικοπέδων και ακάλυπτων χώρων που βρίσκονται σε περιοχές εντός εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων, σε περιοχές εντός ορίων οικισμών, χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο, σε εκτάσεις εντός ακτίνας 100 μέτρων από τα όρια αυτών των περιοχών και σε εκτός σχεδίου γηπέδων με κτίσμα, για τις εκτάσεις που δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, προβαίνουν σε καθαρισμό των συγκεκριμένων χώρων από την 1η μέχρι την 30ή Απριλίου κάθε έτους, και στη συντήρηση αυτού, καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, δηλαδή από την 1η Μαΐου έως την 31η Οκτωβρίου, για την αποτροπή κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιάς ή ταχείας επέκτασής της.
Οι πολίτες που διενεργούν τον καθαρισμό προβαίνουν στην υποβολή υπεύθυνης δήλωσης ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων πυροπροστασίας των ιδιοκτησιών τους στο Εθνικό Μητρώο. Μόνο για την φετινή χρονιά, καταληκτική ημερομηνία υποβολής υπεύθυνης δήλωσης στο Μητρώο ορίζεται η 31η Μαΐου 2024 αντί για την 30η Απριλίου που θα ισχύει από την επόμενη χρονιά. Μάλιστα, για τους υπόχρεους που δεν υποβάλλουν δήλωση επιβάλλεται πρόστιμο ύψους 1.000 ευρώ ενώ η υποβολή ψευδούς δήλωσης στο Εθνικό Μητρώο ως προς την τήρηση της σχετικής υποχρέωσης, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή από 180 έως 360 ημερήσιες μονάδες.
Πιο τσουχτερά θα είναι όμως τα πρόστιμα και για όσους επιτελούν επικίνδυνες εργασίες κατά την αντιπυρική περίοδο και πλέον θα κυμαίνονται από 500 έως 50.000 ευρώ ενώ αυτά θα διπλασιάζονται σε περίπτωση υποτροπής εντός διαστήματος ενός έτους.
Που εστιάζει φέτος η αντιπυρική προστασία της χώρας
Οι δυνάμεις της Πολιτικής Προστασίας εστιάζουν στην πρόληψη και στην έγκαιρη αντιμετώπιση η οποία έγκειται στην άμεση ενεργοποίηση των εναέριων μέσων με την έναρξη μιας πυρκαγιάς (κάτι το οποίο παλαιότερα γινόταν σε δεύτερο χρόνο) και στην επέμβαση από τα πρώτα λεπτά προτού εξαπλωθεί ξεκινώντας από τα χαμηλά. Δηλαδή, αμέσως μόλις εκδηλώνεται μια πυρκαγιά, θα μεταβαίνουν υποχρεωτικά όχι ένα πυροσβεστικό όχημα, αλλά δύο ενώ θα κινητοποιούνται αυτόματα και εναέρια μέσα.
Εθελοντές πυροσβέστες και υπάλληλοι των Δασικών Υπηρεσιών θα συνδράμουν επίσης κατά την εκδήλωση πυρκαγιάς ενώ αυξάνεται και ο αριθμός των πυροσβεστών που θα επιβαίνουν στα πυροσβεστικά οχήματα.
Όπως έχει ανακοινωθεί αυξάνονται οι Μονάδες Δασοκομάντος, καθώς συστήνονται 10 επιπλέον ΕΜΟΔΕ ενώ 990 νέες προσλήψεις θα ενισχύσουν το Πυροσβεστικό Σώμα.
Πιο συντονισμένες είναι οι κινήσεις και στα δάση όπου το ΥΠΕΝ, σε συνεργασία με το Πυροσβεστικό Σώμα, τον ΔΕΔΔΗΕ και τον ΑΔΜΗΕ μπαίνουν στα δάση και ανοίγουν αντιπυρικές ζώνες, ενώ ζώνες σε περίμετρο 100 μέτρων θα διανοιχθούν και γύρω από τα στρατόπεδα.
Φυσικά, ακόμη μεγαλύτερες αλλαγές φέρνει στην Πολιτική Προστασία το 2025. Τότε, μέσω του προγράμματος ΑΙΓΙΣ, ύψους 2,1 δις. ευρώ, η χώρα θα αρχίσει να ενισχύει τον εξοπλισμό της με νέα πυροσβεστικά αεροσκάφη και ελικόπτερα, εναέρια κέντρα επιχειρήσεων, πλωτά μέσα και πάνω από 1.000 πυροσβεστικά οχήματα, ραντάρ, μετεωρολογικούς σταθμούς ενώ θα αναβαθμιστεί η υπηρεσία 112 με ενσωματωμένες τεχνολογίες νέας γενιάς. Παράλληλα, θα υιοθετηθούν συστήματα για την πρόληψη και αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών με βάση την τεχνητή νοημοσύνη (εθνικά συστήματα διαχείρισης, πρόληψης κινδύνων και έγκαιρης προειδοποίησης, ανάπτυξη μοντέλων πρόγνωσης φυσικών καταστροφών, drones και εφαρμογές ρομποτικής, σχέδια εκκενώσεων βασισμένα στην τεχνητή νοημοσύνη, αξιολόγηση επιπέδων κινδύνου με χρήση αλγορίθμων κ.ά.).
