Η λειψυδρία χτυπά την πόρτα του ευρωπαϊκού Νότου και θέτει σε κίνδυνο την πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό ανατρέποντας την ασφάλεια που ίσχυε μέχρι σήμερα ακόμη και για τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Στην Ελλάδα, το πρόβλημα είναι πιο ορατό στα νησιά αλλά ήδη τα νέα δεδομένα που δημιουργούν η κλιματική κρίση και η μείωση των βροχοπτώσεων και των χιονοπτώσεων θέτουν σε κίνδυνο την απρόσκοπτη παροχή και στην Αττική. Η πτώση των αποθεμάτων νερού είναι αισθητή και στην Αττική με την κυβέρνηση και την ΕΥΔΑΠ να αναζητούν πρόσθετες πηγές. Όπως είχε εξηγήσει πρόσφατα μιλώντας στην Βουλή ο πρόεδρος της ΕΥΔΑΠ, κ. Σαχίνης, στην Αττική καταναλώνουμε περίπου 400 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού και με την συμβολή των έργων που έχουν συντελεστεί τις τελευταίες δεκαετίες, όσο νερό μπαίνει στους ταμιευτήρες (400 εκατ. κυβικά μέτρα νερού) τόσο νερό βγαίνει. Αλλά αυτή η κατάσταση, τείνει πλέον να ανατραπεί.
Οι τέσσερις ταμιευτήρες νερού που τροφοδοτούν με την απαιτούμενη ποσότητα (των 400 εκατ. κυβικών μέτρων) την Αττική είναι εκείνοι του Ευήνου, μαζί του Μόρνου, του Μαραθώνα και της Υλίκης. Σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΝ, το υδροδοτικό σύστημα είναι σχεδιασμένο, ώστε τα αποθέματα των ταμιευτήρων να μην μειώνονται. Τα τελευταία δύο έτη όμως, λόγω της ανομβρίας, τα αποθέματα μειώθηκαν από 1.158.127 εκατ. κυβικά μέτρα στις 26/8/2022 σε 703.339 εκατ. κυβικά μέτρα στις 26/08/2024, δηλαδή κατά μέσο όρο περίπου 225 εκατ. κυβικά μέτρα το έτος. Και εάν συνεχιστεί η ανομβρία των περασμένων ετών, θα έχουμε έλλειμμα 150 εκατ. κυβικά μέτρα το έτος και ένα απόθεμα που μπορεί να διαρκέσει περίπου 4 έτη.
Προκειμένου να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος μελετά, ήδη, με νέα πολύ υψηλής ακρίβειας κλιματικά μοντέλα, το φαινόμενο και θα έχει τα αποτελέσματα των σχετικών μελετών μέχρι το τέλος του έτους. Στη βάση αυτών, θα σχεδιαστεί το κατάλληλο μείγμα μεσοπρόθεσμων έργων που μπορεί να περιλάβει την αξιοποίηση υφιστάμενων υδάτινων πόρων της Κεντρικής Ελλάδος (λίμνη Κρεμαστών), αφαλατώσεων και αξιοποίησης για νερό άρδευσης και βιομηχανικό νερό των ομβρίων υδάτων και του νερού που προέρχεται από επεξεργασία λυμάτων.
Στο ίδιο πλαίσιο, στο αναθεωρημένο Σχέδιο Δράσης του 2024 του ΥΠΕΝ και παρουσιάστηκε πριν από λίγες ημέρες περιλαμβάνονται πρόσθετες δράσεις για την διαχείριση των υδάτων. Μία παρέμβαση-τομή είναι το νέο σύστημα διακυβέρνησης της ΔΕΥΑ που σχεδιάζεται. Όπως είναι γνωστό, προωθείται η κατάργηση δεκάδων Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) μέσω συγχώνευσης ώστε στην τελική τους μορφή να μείνουν 13 (μία ανά Περιφέρεια) ή ενδεχομένως λίγο περισσότερες, ενώ δρομολογείται και η χωρική επέκταση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ σε όμορες περιφερειακές ενότητες. Στις δύο εταιρείες θα περάσει και η ευθύνη για τον καθαρισμό, τη συντήρηση και λειτουργία των φρεατίων υδροσυλλογής του δικτύου ομβρίων υδάτων και των συνδετηρίων αγωγών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Σε ό,τι αφορά τις νέες εταιρείες ύδρευσης της περιφέρειας, δηλαδή τις Μείζονες Δημοτικές Επιχειρήσεις Υδρευσης και Αποχέτευσης, αυτές θα είναι διαδημοτικές επιχειρήσεις, ειδικού κοινωφελούς και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, όπως οι σημερινές ΔΕΥΑ.
Παράλληλα, σε στενή συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ, το ΥΠΕΝ υλοποιεί έναν οδικό χάρτη και θα επιλέξει τις καλύτερες λύσεις, που είναι ρεαλιστικό να υλοποιηθούν, εντός της τετραετίας για τη διασφάλιση των αποθεμάτων νερού. Στις λύσεις αυτές περιλαμβάνονται: η μείωση των απωλειών στα δίκτυα ύδρευσης, η μερική εκτροπή νερού από ποταμούς που καταλήγουν στη λίμνη των Κρεμαστών, η ένταξη νέων ταμιευτήρων, η χρήση ανακυκλωμένου νερού για άρδευση και βιομηχανικές χρήσεις, καθώς και ο εμπλουτισμός του υπόγειου υδροφορέα με ανακυκλωμένο νερό, η βέλτιστη διαχείριση ομβρίων υδάτων και η αφαλάτωση, με χρήση πράσινων, ενεργειακών πόρων. Όπως είναι γνωστό, για την αντιμετώπιση του προβλήματος η ΕΥΔΑΠ έχει ήδη ενεργοποιήσει συμπληρωματικές πηγές υδροδότησης, με την επαναλειτουργία 17 γεωτρήσεων, κατά κύριο λόγο στην περιοχή Μαυροσουβάλα και θα ενεργοποιήσει γεωτρήσεις και στο μέσο ρου του Βοιωτικού Κηφισού, ενώ επίσης νερό πλέον αντλείται και από την Υλίκη, που μέχρι τώρα ήταν εφεδρικός ταμιευτήρας. Αυτές οι ενέργειες θα συνεισφέρουν περίπου 75 εκατ. κυβικά μέτρα το έτος.
Έκκληση από τις ευρωπαϊκές χώρες για ανάληψη δράσης για την διαχείριση των υδάτων
Την ώρα που οι ταμιευτήρες της Ελλάδας αδειάζουν και ενώ ολόκληρη η Ευρώπη και ιδιαίτερα οι μεσογειακές χώρες πλήττονται από καύσωνες και παρατεταμένη ανομβρία, 21 ευρωπαϊκές χώρες κάνουν έκκληση για την ενίσχυση της διαχείρισης των υδάτων στην ΕΕ.
Πριν από λίγο καιρό, η Ελλάδα, η Αυστρία, το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Κύπρος, η Δανία, η Εσθονία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, η Ολλανδία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Σλοβενία και η Ισπανία εξέφρασαν τις ανησυχίες τους για την διαχείριση των υδάτων και κάλεσαν την εκτελεστική εξουσία της ΕΕ να προβεί σε συγκεκριμένα μέτρα για την ανάπτυξη μιας «συνολικής προσέγγισης» σύμφωνα με τη Στρατηγική Ατζέντα, το έγγραφο καθοδήγησης πολιτικής του Συμβουλίου, που εγκρίθηκε στις 27 Ιουνίου.
Η Ευρώπη θερμαίνεται δύο φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο και τα υδάτινα συστήματα της βρίσκονται υπό αυξανόμενη πίεση. Η λειψυδρία επηρεάζει το 30% των Ευρωπαίων και το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού κάθε χρόνο. Στην πραγματικότητα, το 70% των Ευρωπαίων πολιτών έχουν εκφράσει ανησυχία για τη ρύπανση και τη λειψυδρία, αλλά σχεδόν οι μισοί από αυτούς δεν αισθάνονται καλά ενημερωμένοι για τα προβλήματα που σχετίζονται με το νερό στη χώρα τους.
