Οι ακραίες βροχοπτώσεις στη Μεσόγειο και μαζί με αυτές και τα πλημμυρικά φαινόμενα αναμένεται να αυξηθούν τα επόμενα χρόνια ως αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης, η οποία αφήνει ακόμη πιο έντονο αποτύπωμα στις μεσογειακές χώρες κυρίως λόγω των γεωμορφολογικών συνθηκών. Η περιοχή της Μεσογείου θερμαίνεται ήδη 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Και καθώς αυξάνεται η θερμοκρασία του αέρα, αυξάνεται και η ικανότητά του να συγκρατεί νερό.
Σύμφωνα με τους The New York Times, οι σύντομες, έντονες βροχοπτώσεις αποτελούν χαρακτηριστικό στοιχείο της Μεσογείου, αλλά όπως πολλές από τις ακραίες κλιματικές συνθήκες που επικρατούν τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένων των πυρκαγιών στο Λος Άντζελες, εκδηλώνονται με πρωτόγνωρη ένταση.
Το φθινόπωρο, θανατηφόρες πλημμύρες προκάλεσαν όλεθρο κατά μήκος ενός τόξου από την Ισπανία έως τα Βαλκάνια και από το Μαρόκο έως τη Λιβύη. Περισσότεροι από 200 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη Βαλένθια τον Οκτώβριο, λίγο μετά από έναν κατακλυσμό όπου, μέσα σε μια εβδομάδα, καταγράφτηκε πενταπλάσια βροχόπτωση από αυτήν που πέφτει σε ένα μήνα σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Οι επιστήμονες λένε ότι η κλιματική αλλαγή δεν αυξάνει μόνο τη δύναμη των καταστροφικών καταιγίδων της Μεσογείου αλλά και τη συχνότητα, ένα φαινόμενο το οποίο προβλέπουν ότι θα επιδεινωθεί.
Οι παράκτιες περιοχές της λεκάνης της Μεσογείου ήταν πάντα επιρρεπείς σε ακραίες βροχοπτώσεις, ειδικά σε μέρη όπου υπάρχουν βουνά κοντά στη θάλασσα. Ωστόσο, πλέον οι ακραίες βροχοπτώσεις είναι πιο συχνές σε σχέση με ό,τι συνέβαινε πριν από λίγα χρόνια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, σε ορισμένες περιοχές, τα ακραία καταστροφικά φαινόμενα να θεωρούνται σχεδόν φυσιολογικά.
Όπως δήλωσε ο Leone Cavichia, επιστήμονας στο Ευρωμεσογειακό Κέντρο για την Κλιματική Αλλαγή, η ένταση αυτών των ακραίων βροχοπτώσεων είναι πιθανό να αυξηθεί τις επόμενες δεκαετίες. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι η περιοχή της Μεσογείου θερμαίνεται ήδη 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Και καθώς αυξάνεται η θερμοκρασία του αέρα, αυξάνεται και η ικανότητά του να συγκρατεί νερό.
Τα κλιματικά μοντέλα υποδεικνύουν ότι ακόμη και όταν τα γεγονότα έντονων βροχοπτώσεων στην περιοχή της Μεσογείου εντείνονται, η μέση βροχόπτωση θα μειωθεί. Με άλλα λόγια, οι ξηρές περιοχές θα είναι πιο ξηρές, αλλά όταν έρχονται ακραίες βροχές, θα είναι πιο έντονες.
Τα βουνά, η κλειστή θάλασσα και οι ξηρές κοίτες ποταμών γύρω από τη Μεσόγειο καθιστούν την περιοχή ιδιαίτερα ευάλωτη σε ξαφνικές πλημμύρες.
Οι περισσότερες πλωτές οδοί στην περιοχή είναι αρκετά ξηρές για μεγάλες περιόδους του έτους. Όταν έρχονται έντονες βροχοπτώσεις, το νερό συγκεντρώνεται γρήγορα σε απότομες κοίτες ποταμών και μπορεί να ανέβει αρκετά μέτρα σε λίγες μόνο ώρες, δήλωσε ο Francesco Dottori, αναπληρωτής καθηγητής υδρολογίας στην Πανεπιστημιακή Σχολή Προηγμένων Σπουδών στην Παβία της Ιταλίας.
Η Μεσόγειος Θάλασσα θερμαίνεται ταχύτερα από άλλες υδάτινες μάζες εν μέρει επειδή είναι μια κλειστή θάλασσα. Αυτό την καθιστά μια ισχυρή πηγή υγρασίας και με τη βοήθεια των ανέμων τροφοδοτούνται συστήματα βροχοπτώσεων (συχνά πάνω από τις παράκτιες περιοχές στις οποίες συγκεντρώνεται μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Μεσογείου).
Τα ισχυρά ατμοσφαιρικά ρεύματα του πολικού αεροχείμαρρου παίζουν επίσης ρόλο στις κλιματικές συνθήκες της περιοχής. Καθώς τα ρεύματα ταλαντώνονται, δημιουργούν κύματα βορρά-νότου των οποίων οι κορυφές στέλνουν ζεστό αέρα προς τα βόρεια και των οποίων οι λεκάνες στέλνουν κρύο αέρα στο νότο.
Μερικές φορές, όταν ένα μέρος του αεροχείμαρρου διασπάται, σχηματίζει ένα σύστημα χαμηλής πίεσης. Αυτό μπορεί να παραμείνει για μέρες, προκαλώντας αστάθεια όταν συναντά τον θερμότερο αέρα της Μεσογείου. Αυτό συνέβη τον Σεπτέμβριο, όταν η καταιγίδα Boris ξεκίνησε ως ένα τέτοιο σύστημα χαμηλής πίεσης και συνέχισε να προκαλεί καταστροφές στην Κεντρική και Νότια Ευρώπη, όπου σκότωσε τουλάχιστον 24 ανθρώπους. Και πέρυσι, ένα οριακό χαμηλό πάνω από την Ελλάδα εξαπέλυσε την καταιγίδα Ντάνιελ, η οποία άφησε πίσω της 17 νεκρούς και μεγάλες καταστροφές.
Τις τελευταίες δεκαετίες, οι περισσότερες παράκτιες και πλημμυρικές περιοχές στην περιοχή της Μεσογείου έχουν επίσης αστικοποιηθεί έντονα, αφήνοντας λίγο χώρο για πλωτές οδούς. Αυτές οι αλλαγές δεν ενισχύουν απλώς τον κίνδυνο πλημμύρας αλλά ταυτόχρονα θέτουν και περισσότερους ανθρώπους σε κίνδυνο.
Οι πλημμύρες έχουν γίνει γενικά λιγότερο θανατηφόρες χάρη στις βελτιώσεις στις δομές αντιπλημμυρικής προστασίας και στα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης. Αλλά περισσότερα σπίτια και ακίνητα πλήττονται λόγω της αστικής ανάπτυξης και της πληθυσμιακής αύξησης, αναφέρει ο κ. Dottori, ο οποίος βοήθησε στην ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ευαισθητοποίησης για τις πλημμύρες.
Ο πληθυσμός των μεσογειακών χωρών έχει υπερδιπλασιαστεί από τη δεκαετία του 1960. Σήμερα, περίπου 250 εκατομμύρια άνθρωποι στις μεσογειακές χώρες κατοικούν σε λεκάνες απορροής ποταμών, όπου οι πλημμύρες είναι πιο πιθανές.
