Συνθήκες διαβίωσης που απέχουν κατά πολύ από τις βασικές συνταγματικές και νομοθετικές επιταγές για την προστασία της υγείας των ηλικιωμένων και το θεμελιώδες δικαίωμα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια διαπιστώνει ο Συνήγορος του Πολίτη σε ιδιωτικό οίκο ευγηρίας της Αττικής.
Ο Συνήγορος του Πολίτη έλαβε αναφορά για κακές συνθήκες διαβίωσης ηλικιωμένης, συγγενούς της αναφέρουσας, σε ιδιωτική Μονοπρόσωπη Ε.Π.Ε., η οποία λειτουργεί ως Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων σε δήμο της Αττικής. Κατόπιν συνεννόησης με την αρμόδια περιφερειακή Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας, κλιμάκιο της Αρχής συμμετείχε σε αιφνιδιαστική αυτοψία που διενήργησαν στελέχη της Διεύθυνσης στην εν λόγω Μονάδα.
Κατά την επίσκεψη διαπιστώθηκαν ιδιαιτέρως σοβαρά ζητήματα σχετικά με τη διαβίωση και την υγεία των ηλικιωμένων, τα οποία περιγράφονται στην Ειδική Έκθεση 2022-2023 του Συνηγόρου του Πολίτη, που συντάχθηκε στο πλαίσιο του ρόλου του ως Εθνικού Μηχανισμού Πρόληψης των Βασανιστηρίων και της Κακομεταχείρισης.
Γενική εικόνα και εμφάνιση των ηλικιωμένων
Οι τρόφιμοι ήταν ατημέλητοι και απεριποίητοι, με φτωχή ατομική υγιεινή, φορούσαν παλιά και βρώμικα ρούχα, τα οποία δεν ήταν δικά τους. Ήταν καθιστοί και ακίνητοι, σε καταθλιπτική κατάσταση, χωρίς να επικοινωνούν μεταξύ τους.
Ιδιαιτέρως ανησυχητική ήταν η πρακτική της Μονάδας να αφαιρεί τα προσωπικά είδη των τροφίμων κατά την εισαγωγή τους, να τα αποθηκεύει και να τους ντύνει με ρούχα άλλων τροφίμων, προσβάλλοντας βάναυσα την προσωπικότητα και την αξιοπρέπειά τους.
Συνθήκες υγιεινής και καθαριότητα του χώρου
Ο χώρος ήταν αποπνικτικός, χωρίς φρέσκο αέρα, με έντονη οσμή κλεισούρας και βρωμιάς. Τα κρεβάτια είχαν πολύ λεπτά στρώματα, βρώμικα και ακατάλληλα κλινοσκεπάσματα.
Η γενική εικόνα των χώρων της Μονάδας παρουσίαζε παραμέληση, φθορά και έλλειψη καθαριότητας και φροντίδας για τη διατήρηση της τάξης και της υγιεινής.
Δυνατότητα κίνησης, προαυλισμού και εξόδων
Οι τρόφιμοι είχαν εξαιρετικά περιορισμένη δυνατότητα κίνησης και προαυλισμού. Δεν επιτρεπόταν η έξοδος τα Σαββατοκύριακα, ούτε η έκθεση στον ήλιο.
Δεν υπήρχε καμία επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον, φυσικό ή κοινωνικό. Σύμφωνα με τον υπεύθυνο της Μονάδας, η απαγόρευση εξόδων είχε επιβληθεί λόγω της πανδημίας και διαρκούσε ήδη τρία χρόνια.
Διατροφή των ηλικιωμένων
Η διατροφή ήταν ελλιπής και ανησυχητικά ακατάλληλη για την υγεία τους. Δεν υπήρχε ειδικό διατροφολόγιο, ενώ η ποσότητα τροφής ήταν ανεπαρκής (35 μερίδες για 56 άτομα), με εμφανείς ενδείξεις υποσιτισμού.
Υγεία των ηλικιωμένων
Οι τρόφιμοι ήταν καταβεβλημένοι, αδύναμοι, με πολύ χαμηλό δείκτη μάζας σώματος. Ήταν ακίνητοι, με μειωμένη επαφή με το περιβάλλον, και πολλοί έφεραν ενδείξεις χρήσης ψυχοτρόπων φαρμάκων.
Δεν υπήρχε καμία οδοντιατρική φροντίδα, ούτε φυσιοθεραπεία.
Δεν τηρούνταν αρχείο βάρους των τροφίμων, ούτε υπήρχε ζυγαριά για την παρακολούθηση πιθανής απώλειας βάρους.
Δεν υπήρχαν ιατρικοί φάκελοι ή αρχεία ιατρικών εξετάσεων, ενώ εντοπίστηκαν άτομα που έχρηζαν εξειδικευμένης ιατρικής φροντίδας αλλά δεν την ελάμβαναν.
Επιπλέον, βρέθηκαν πολλά κουτιά ληγμένων φαρμάκων, γεγονός που υποδηλώνει σοβαρές παραλείψεις στην ιατρική παρακολούθηση των ηλικιωμένων.
Διαδικασίες εισαγωγής και εξόδου των τροφίμων
Τα βιβλία της Μονάδας ήταν ελλιπώς ενημερωμένα, με σοβαρές παραλείψεις και αναντιστοιχίες στα στοιχεία των τροφίμων. Υπήρχαν περιπτώσεις τροφίμων που φαινόταν να αγνοούνται.
Παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη
Δεδομένων των σοβαρών και επείγοντων ζητημάτων διακινδύνευσης των δικαιωμάτων των ηλικιωμένων, ο Συνήγορος του Πολίτη απέστειλε τις παρατηρήσεις του στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών και στην Υφυπουργό Εργασίας, ζητώντας επείγουσες ενέργειες:
- Άμεση απομάκρυνση των τροφίμων από τη συγκεκριμένη Μονάδα, υπό τον συντονισμό του Υπουργείου Εργασίας, με τη συνεργασία της Περιφέρειας και τη συνδρομή των αστυνομικών και δικαστικών αρχών.
- Ιατρικός έλεγχος της κατάστασης υγείας των διαβιούντων από εξειδικευμένους ιατρούς, προκειμένου να διαπιστωθεί η ανάγκη επείγουσας νοσηλείας και να διερευνηθεί η ύπαρξη επικίνδυνου υποσιτισμού, μέσω σωματομετρικών και αιματολογικών εξετάσεων.
- Εκτέλεση των αποφάσεων διακοπής λειτουργίας και σφράγισης της Μονάδας, με διασφάλιση ότι δεν θα εισαχθούν νέοι ηλικιωμένοι.
- Έλεγχος της εταιρείας για τις σοβαρές ελλείψεις στις διαδικασίες και τις ατασθαλίες στα έγγραφα και τα βιβλία της Μονάδας.
Ο Συνήγορος του Πολίτη, εστιάζοντας στα δικαιώματα των ευάλωτων ομάδων, όπως τα παιδιά, τα άτομα με αναπηρία και οι ηλικιωμένοι, θα εντείνει τις επισκέψεις σε κλειστές δομές φροντίδας, με στόχο τη διασφάλιση των βασικών δικαιωμάτων, της υγείας και της αξιοπρεπούς διαβίωσης των ηλικιωμένων.
