Τα λιβάδια της Ποσειδωνίας , τα υποθαλάσσια δάση τω ελληνικών θαλασσών τα οποία φιλοξενούν πάνω από 1300 είδη χλωρίδας και πανίδας και απορροφούν έως και 35 φορές περισσότερο άνθρακα από τα τροπικά δάση, ελευθερώνουν οξυγόνο και έχουν την ικανότητα να παγιδεύουν μεγάλες ποσότητες μικροπλαστικών καταστρέφονται λόγω των ιχθυοκαλλιεργειών, της αγκυροβόλησης σκαφών και τη ρύπανση από παράκτιες δραστηριότητες με την κατάσταση να τείνει να εξελιχθεί σε μη αναστρέψιμη.
Σύμφωνα με νέα προκαταρκτική έρευνα της περιβαλλοντικής οργάνωσης iSea, η οποία πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Καθετή και με τη χρηματοδότηση του Argosaronic Environment Foundation και του Rauch Foundation, στην περιοχή του Πόρου έχουν καταστραφεί τα 81 από τα 700 στρέμματα που είναι η συνολική κάλυψη και η βασική αιτία είναι γειτνίαση με τις ιχθυοκαλλιέργειες στα βόρεια του νησιού ενώ η περιοχή επιβαρύνεται ταυτόχρονα και από την αγκυροβόληση σκαφών και τη ρύπανση από παράκτιες δραστηριότητες. Ανησυχητική είναι η κατάσταση και στη χερσόνησο των Μεθάνων, τα λιβάδια εκτείνονται σε 964 στρέμματα, αλλά τουλάχιστον 36 στρέμματα έχουν ήδη καταστραφεί, κυρίως λόγω της ρύπανσης που προέρχεται από παλαιότερες και υφιστάμενες μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας.
Η μελέτη ανέδειξε ότι οι περιοχές κοντά σε λειτουργικές ή εγκαταλελειμμένες ιχθυοκαλλιέργειες παρουσιάζουν εκτεταμένη περιβαλλοντική υποβάθμιση ή πλήρη καταστροφή. Οι ζωντανοί λειμώνες της Ποσειδωνίας που απομένουν σε αυτές τις περιοχές είναι ελάχιστοι και καλύπτονται από επίφυτα, γνωστή επίπτωση οργανικής ρύπανσης.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει η έρευνα, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για τις επιπτώσεις των εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας στα λιβάδια σε τοπικό επίπεδο και για τις δύο περιοχές δεδομένης της εκτεταμένης παρουσίας νεκρών λιβαδιών κοντά στις εγκαταστάσεις και της κακής κατάστασης υγείας και της υψηλής επιφυτικής κάλυψης των επιζώντων λιβαδιών, ενώ είναι εμφανής μείωση της κατανομής των λιβαδιών κατά τη σύγκριση των περιοχών πριν και μετά τη λειτουργία των υδατοκαλλιεργειών και η απουσία ανάκαμψης της Ποσειδωνίας παρά τη δεκαετή διακοπή λειτουργίας της μονάδας στα Μέθανα. Σε πλήθος περιπτώσεων, οι περισσότερες προτεινόμενες περιοχές βρίσκονται σε μικρότερες αποστάσεις από την προτεινόμενη των 800μ ή ακόμη και 400μ, ενώ συγκεκριμένα για τα Μέθανα η βορειότερη προτεινόμενη περιοχή βρίσκεται εντός προστατευόμενης περιοχής Natura2000 και σε κοντινή απόσταση από ζωντανή Ποσειδωνία.
Οι επιπτώσεις των υδατοκαλλιεργειών στα λιβάδια έχουν εκτιμηθεί σε ένα πλήθος μελετών για τη Μεσόγειο και έχουν χαρακτηριστεί ως ποικίλες και σύνθετες. Αυτά τα οικοσυστήματα έχουν αναγνωριστεί για την υψηλή του ευαισθησία τους στα λύματα ιχθυοκαλλιεργειών, ενώ η καθίζηση σωματιδίων των αποβλήτων στις κοντινές περιοχές των εγκαταστάσεων είναι η κύρια αιτία υποβάθμισης του βένθους. Μάλιστα, οι επιπτώσεις στην Ποσειδωνία μπορούν να παρατηρηθούν ακόμη και σε απόσταση 3χλμ μακριά από τις μονάδες ενώ σύμφωνα με συστάσεις επιστημόνων οι ιχθυοκαλλιέργειες δεν θα έπρεπε να επιτρέπονται σε απόσταση τουλάχιστον 800μ από τα όρια των πλησιέστερων λιβαδιών. Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω, συνδυαστικά με το γεγονός ότι μέρος της Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) στα Μέθανα βρίσκεται εντός μιας ορισμένης προστατευόμενης περιοχής, και ότι τα λιβάδια Ποσειδωνίας είναι προστατευόμενα από τη νομοθεσία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, υπάρχει ισχυρή ανάγκη να επανεξεταστεί το προτεινόμενο αναπτυξιακό σχέδιο, τόσο όσον αφορά την τοποθεσία της επέκτασης, όσο και το παραγωγικό δυναμικό κάθε μονάδας.
Ποια μέτρα προτείνονται για την προστασία των λειβαδιών της Ποσειδωνίας
Η έρευνα επισημαίνει ότι είναι απαραίτητο να αξιολογηθεί η τρέχουσα φέρουσα ικανότητα του περιβάλλοντος, να ολοκληρωθεί μια αναλυτική και εκτεταμένη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για ολιστική κατανόηση των ειδών, των οικοτόπων και συστημάτων που θα επηρεαστούν χωρίς αυτές οι μελέτες να βασίζονται εξ ολοκλήρου σε διαθέσιμα ανοιχτά δεδομένα. Παράλληλα, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στα διαχειριστικά σχέδια, προτάσεις για τη μακροπρόθεσμη παρακολούθηση της γύρω περιοχής, συνδυαστικά με τις νομικές απαιτήσεις και τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Επίσης, θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις τέτοιων αναπτυξιακών σχεδίων μέσα από τοπικά εστιασμένες μελέτες, καθώς και μέσω της συστηματικής συμπερίληψης της τοπική κοινότητας και της τοπικής αυτοδιοίκησης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, οι φορείς που υλοποίησαν την έρευνα καλούν τις αρμόδιες αρχές και τους τοπικούς φορείς να αναλάβουν άμεση δράση για την προστασία των λιβαδιών Ποσειδωνίας, με την εφαρμογή των εξής μέτρων:
-Αναθεώρηση των περιβαλλοντικών κριτηρίων για τη χωροθέτηση ιχθυοκαλλιεργειών, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν τοποθετούνται σε περιοχές κρίσιμης οικολογικής σημασίας. Οι νέες μονάδες πρέπει να βρίσκονται τουλάχιστον ένα χιλιόμετρο μακριά από τα εναπομείναντα λιβάδια Ποσειδωνίας και σε βάθος άνω των 100 μέτρων.
-Καθορισμός και έλεγχος ζωνών αγκυροβόλησης στις ευαίσθητες περιοχές, ώστε να μειωθεί η μηχανική καταστροφή των λιβαδιών.
-Εφαρμογή προγραμμάτων αποκατάστασης των κατεστραμμένων λιβαδιών, μέσω ειδικών τεχνικών φύτευσης και διατήρησης.
-Ενίσχυση της ενημέρωσης και της ενεργοποίησης της τοπικής κοινωνίας, ώστε να δημιουργηθεί ένα δίκτυο πολιτών που θα συμβάλλει στην προστασία αυτών των πολύτιμων οικοτόπων.
