Στενεύει ο κλοιός γύρω από τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων από το καλοκαίρι του 2026, καθώς εκτός από το αυστηρότερο νομικό πλαίσιο που έχει θεσπιστεί και τα πρόστιμα και τις ποινές, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του ΥΠΕΝ θα έχουν στη διάθεσή τους και ένα σύστημα που θα επισημαίνει αυτόματα (με διαρκή συγκριτική χρήση δορυφορικών φωτογραφιών, σύστημα τεχνητής νοημοσύνης και εξέταση της νομιμότητας, με βάση το σύστημα e-Άδειες), όλες τις νέες αυθαίρετες κατασκευές. Το συγκεκριμένο σύστημα θα διευκολύνει τους ελέγχους καθώς μέχρι στιγμής γίνονται φυσικά επιτόπια σε συνδυασμό με τη χρήση δορυφορικών φωτογραφιών και τη βοήθεια των τοπικών πολεοδομικών υπηρεσιών για τη διασταύρωση στοιχείων και τον έλεγχο της νομιμότητας των κτισμάτων και των οικοδομικών αδειών.
Ταυτόχρονα, ενώ οι επιτόπιοι έλεγχοι από μικτά κλιμάκια του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της Οικονομικής Αστυνομίας, εστιάζουν στις παραδοσιακά «προβληματικές» περιοχές, δηλαδή στη Σαντορίνη και τη Μύκονο όπου καταγράφονται μεγάλα ποσοστά αυθαιρεσίας και υπερβάσεων, στόχος είναι σταδιακά να επεκταθούν σε ολόκληρη τη χώρα. Οι ενέργειες αυτές, σε συνδυασμό με το σύστημα ηλεκτρονικών καταγγελιών, την προτεραιοποίηση των ελέγχων σε αυθαίρετα που χτίστηκαν πιο πρόσφατα και την πρόβλεψη για πιο άμεσες ποινές και διορθωτικές κινήσεις αναμένεται ότι θα ανατρέψουν μέχρι κάποιο βαθμό την τάση να ανεγείρονται κτίρια (κατοικίες και τουριστικά καταλύματα κυρίως) χωρίς οικοδομική άδεια ή να πραγματοποιούνται προεκτάσεις και εργασίες που δεν προβλέπονται στην υπάρχουσα οικοδομική άδεια και μάλιστα ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές.
Υπενθυμίζεται πως το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με τον νόμο που πέρασε την άνοιξη του 2024 (ν.5106/2024), θέσπισε μια ιδιαίτερα αυστηρή διαδικασία τιμωρίας των νέων αυθαιρέτων και προέβλεψε, για πρώτη φορά, σειρά προτεραιότητας στις κατεδαφίσεις (προτεραιοποιοιύνται οι έλεγχοι σε όσα αυθαίρετα έχουν κτιστεί μετά την 1η.1.2024). Σε αυτό το πλαίσιο, με την οριστική διαπίστωση των αυθαιρεσιών, ο ιδιοκτήτης είναι υποχρεωμένος να κατεδαφίσει εντός 30 ημερών ενώ σε διαφορετική περίπτωση, θα βρίσκεται αντιμέτωπος με διοικητικές, αλλά και ποινικές κυρώσεις, ενώ τα προβλεπόμενα υψηλά πρόστιμα μετά τη βεβαίωσή τους αναζητούνται μέσω της ΑΑΔΕ. Από την περσινή χρονιά, οι έλεγχοι πραγματοποιούνται με μεγαλύτερη συχνότητα, σε αρκετές περιπτώσεις κατόπιν υποδείξεων και της Αστυνομίας (και καταγγελιών των πολιτών) και σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποιούνται, επιβεβαιώνεται η τάση για υπερβάσεις σε περιπτώσεις τουριστικών καταλυμάτων και εξοχικών κατοικιών.
Ενδεικτικό είναι ότι από τις πρόσφατες αυτοψίες στη Σαντορίνη και τα στοιχεία που δημοσίευσε πριν από δύο ημέρες το ΥΠΕΝ, εντοπίστηκαν τουριστικά καταλύματα τα οποία είχαν κατασκευάσει πισίνες κοινόχρηστες και ιδιωτικές και τζακούζι χωρίς να συμφωνούν οι κατασκευές με τα νομιμοποιητικά έγγραφα, επεκτάσεις χώρων, σκάλες, τοίχους ενώ σε άλλες περιπτώσεις υπάρχουν κατασκευές σε αρχαιολογικούς χώρους για τις οποίες οι εγκρίσεις από το υπουργείο Πολιτισμού είναι υπό αμφισβήτηση. Παρόμοιες υπερβάσεις καταγράφονται και σε επιχειρήσεις σε άλλους κλάδους οι οποίες για τη λειτουργία τους έχουν κατασκευάσει βοηθητικούς χώρους ή ακόμη και κλειστούς υπόσκαφους χώρους στην πρανή. Αντίστοιχες είναι και οι περιπτώσεις αυθαιρεσιών στη Μύκονο, όπου σύμφωνα με τις νεότερες αυτοψίες, ελέγχεται η νομιμότητα υπόγειων χώρων και εργασιών επισκευής σε ξενοδοχεία αλλά και η νομιμότητα κατοικιών που ανεγέρθηκαν πρόσφατα.
