Το Grexit λοιπόν είναι τόσο τερατώδες, παρόν και πολιτικά δραστικό, ώστε να μπορεί να ξαναζεστάνει ακαριαία τις αντιμαχίες στην μπλογκόσφαιρα; H ίδια η ευρωζώνη, ούτως ή άλλως, αποδυναμώνεται από τα διαρθρωτικά της προβλήματα, την ασχεδίαστη αρχιτεκτονική της, αποδυναμώνεται από την ανάδυση λαϊκιστικών, εθνικιστικών, και ξενοφοβικών δυνάμεων σε πολλές χώρες, αποδυναμώνεται από μέρος των ελίτ που φαίνεται ότι δεν ευνοούν την ευρωπαïκή ολοκλήρωση.
Πού βρίσκει λοιπόν το σφρίγος η πολυχρησιμοποιημένη έννοια Grexit και διεγείρει πάθη και συγκρούσεις; Η έννοια είναι άτρωτη και ανθεκτική όσο στον τόπο μας κυριαρχεί η μεγάλη οικονομική ευθραυστότητα. Για την Ελλάδα, ναι, το Grexit θα είναι καταστροφικό, ακόμα κι αν κάνει κανείς μια αφαίρεση και εξετάσει την έννοια ακαδημαϊκά. Η Ελλάδα έχει μια πλήρη εσωτερική διασύνδεση με τις οικονομίες της ευρωζώνης. Μηχανική διασύνδεση, που αναπότρεπτα μετατρέπεται σε πολιτική και ιδεολογική. Το τραπεζικό σύστημα, σοβαρό τμήμα των κρατικών δομών, αλλά επίσης αναπτυξιακές και ενισχυτικές χρηματοδοτήσεις πολλών κλάδων και επαγγελματιών, έχουν δεσμευτική σχέση με τα διάφορα ευρωσυστήματα και τις πολιτικές της ευρωζώνης εν γένει.
Η Ελλάδα διαμόρφωσε μεταπολεμικά μια εξαιρετικά συγκεντρωτική χωρική δομή με απολύτως άνιση σχέση αστικού χώρου - υπαίθρου. Η υπερσυγκέντρωση πληθυσμού στις πόλεις αποτελεί και την απίσχναση της σχέσης με τον αγροτικό χώρο, παραγωγικά, χωρικά και πολιτιστικά. Δηλαδή, η διασπορά σε ολόκληρο το γεωγραφικό σώμα μικρών οικιστικών πυκνώσεων που συγχρόνως ήταν και παραγωγικές «μονάδες», διασπορά που μοίραζε τον πληθυσμό σε σχετικά αυτάρκεις κοινότητες, έδωσε πίστωση χρόνου για την ουσιαστική και βαθειά άμυνα και κοινωνική εξισορρόπηση, σε όλες τις κρισιακές εκτροπές στη διάρκεια της ιστορίας. Η δε γενική απομάκρυνση από την εσωτερική λογική του πρωτογενούς τομέα, είναι και απο-εννόηση της παραγωγικής αναγκαιότητας και των αλληλουχιών που σχετίζονται με την διατροφική αυτάρκεια. Παράλληλα με αυτή την δομική αδυναμία (προϊόν κυρίως εθνικών καταστροφών και εμφυλίου), κάθε παράσταση φτώχειας είναι αδιανόητη για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Δηλαδή ακόμα και οι υπαρκτές σκηνές εξαθλίωσης με ανθρώπους άστεγους ή που ψάχνουν στα σκουπίδια, εσωτερικεύονται ως εξαιρέσεις, ως φαινόμενα που δεν αγγίζουν τον πυρήνα τον μεσοαστικών ιεραρχήσεων.
Σε περίπτωση λοιπόν ρήξης (τέτοιου τύπου φαινόμενο θα είναι το Grexit), η Ελλάδα ούσα ασυμφιλίωτη με τη ρήξη και απροετοίμαστη για τη ρήξη, με το 30% μόνο των διατροφικών αναγκών της να καλύπτονται ουσιαστικά από τον εαυτό της, θα έμενε μετέωρη σε μια κόλαση καταπτώσεων. Περίπου Ρουμανία επί Τσαουσέσκου. Πολλές ώρες χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, το νερό δεν θα έφτανε στους ορόφους των πολυκατοικιών, αφού δεν θα λειτουργούσαν τα συστήματα ύδρευσης, η τροφοδοσία των πόλεων θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη με πανάκριβα προϊόντα, όχι μόνο λόγω νομισματικής υποτίμησης και εισαγωγικής οικονομίας αλλά λόγω και μαύρης αγοράς .
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον άλυτων αντιφάσεων, μπορεί να οργανωθεί ένα ακραίο διάβημα όπως του αποφασιστικού και εμπρόθετου Grexit; Νομίζω επ’ ουδενί. Δεν θα πρόκειται για νομισματική υποτίμηση, αλλά για μια υποτίμηση της συνολικής οικονομικής ταυτότητας της χώρας. Χωρίς διεθνή στηρίγματα με εξατμισμένες τις καταθέσεις θα ήταν μια τερατώδης εξέλιξη.
Η Ελλάδα εντάχθηκε στο ενιαίο νόμισμα και τον ενοποιούμενο οικονομικό χώρο με «διασκευή» της οικονομικής της οντότητας. Δεν είχε τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά που θα τεκμηρίωναν αυτή την διασύνδεση. Ιδεολογικά όμως ήταν θελκτικό το να ανήκεις στα σαλόνια των ισχυρών. Τσίμπησε ο νεόπλουτος μικροαστός στο δόλωμα μικρομεγαλισμού. Όσο ανέτοιμη ήταν για την είσοδο στο χώρο του Ευρώ, άλλο τόσο σήμερα είναι ανέτοιμη και για την ρήξη. Και η εισδοχή και η έξοδος έχουν κάτι το άσαρκο, άλυτο, απροετοίμαστο αλλά και ανορθολογικό. Αυτή η υπερπτήση πάνω από το πρόβλημα, πάνω από τις συστημικές αντιφάσεις, πάνω από τους όρους του, φαίνεται ότι είναι το μονιμότερο ιστορικό και πολιτικό χαρακτηριστικό στον τόπο μας.
Επιμέλεια: Στέλλα Κεμανετζή
