Στις 25 Ιανουαρίου 2015 βρέθηκα στην όχι μικρή κατηγορία εκείνων που ανησυχούσαν για τις συνέπειες της εκλογικής νίκης του Σύριζα αλλά κάπου μέσα τους ήλπιζαν κιόλας στο ταρακούνημα και την ανανέωση που θα μπορούσε να φέρει αυτό το πρωτόγνωρο πολιτικό πείραμα. Ακριβώς τρία χρόνια αργότερα ανήκω σε μια ακόμα πιο πλειοψηφική κατηγορία: εκείνων που όχι μόνο έχασαν ταχύτατα τις όποιες ψευδαισθήσεις τους αλλά και πλέον θεωρούν το πείραμα αυτό καταστροφικό για τη χώρα μας.
Τα τρία αυτά χρόνια ήταν εξαιρετικά πυκνά και με τεράστια επίδραση στην πολιτική και κοινωνική ζωή στην Ελλάδα. Όποια και είναι η επόμενη μέρα –και τίποτα δε δείχνει ότι η επόμενη μέρα είναι προ των πυλών- θα υπάρχει ένα προ κι ένα μετά Σύριζα στην εξουσία, στο δε προ, με τα καλά και τα κακά του, θα είναι αδύνατο να επιστρέψουμε. Τα πεπραγμένα της κυβερνητικής θητείας, τα ίχνη της ασταμάτητης επικοινωνιακής καμπάνιας –αυτό το διαρκώς παραλλασσόμενο και πάντα παραπλανητικό «αφήγημα»- και οι πληγές που επέφεραν μια σειρά από διχαστικές επιλογές και πράξεις –όλα αυτά άλλαξαν την πολιτική, τη δημοκρατία, τους θεσμούς και την κοινωνική συμβίωση. Αλλά τα άλλαξαν, κατά τη γνώμη μου, προς το χειρότερο.
Μια γραμμική και αφηγηματικού τύπου ανασκόπηση της μακράς τριετίας δεν θα παρέλειπε κανέναν από τους ακόλουθους, γνωστούς και βιωμένους από όλους μας, σταθμούς. Το προπατορικό –αλλά και διαρκές- αμάρτημα της σύμπλευσης με τους ΑΝΕΛ. Το «εξάμηνο Βαρουφάκη», που ήταν επίσης, κι ας τείνουμε να το ξεχνάμε, κι εξάμηνο της Ζωής Χαρισάμενης, του Πάνου της Δραχμής, του Στράτα Στρατούλα την Επανάστασή μου. Το φλερτάρισμα με την άβυσσο του «Γκρέξιτ» και το γλίστρημα στον Καιάδα ενός νέου Μνημονίου με μεγάλη οπισθοχώρηση και περιορισμούς κεφαλαίου. Το κωμικοτραγικό δημοψήφισμα, την ηρωική κωλοτούμπα, τη σταδιακή όσο και υποκριτική «στροφή στο ρεαλισμό». Την ψοφοδεή έξοδο όχι στις Αγορές αλλά στη διεθνή, έστω και χωρίς γραβάτα, σκηνή, με συμβολικά κορυφαίες στιγμές τη μετατροπή μιας πρώην Μαντάμ σε μεγάλη μας φίλη, ενός επονείδιστου Πλανητάρχη σε δύναμη του καλού κι ενός αγριεμένου Σουλτάνου σε προνομιακό συνομιλητή.Την διαμόρφωση μιας πλειοψηφίας μπετόν-αρμέ με μόνο συνεκτικό κρίκο τη διατήρηση της εξουσίας και μόνο πρόγραμμα εξουσίας την ψήφιση –και τη διαιώνιση- των τρισκατάρατων «μνημονιακών» μέτρων. Το ξεκίνημα ενός κύκλου αποτυχιών και σκανδάλων (τηλεοπτικές άδειες, προμήθεια Σαουδικής Αραβίας, υπόθεση Τούρκων αξιωματικών), που, μαζί με τη διάσταση λόγων και έργων, συνέθλιψαν το όποιο «ηθικό πλεονέκτημα» της «πρώτης φορά Αριστεράς». Την προετοιμασία, τέλος, της «εξόδου», όχι της χώρας αλλά της κυβέρνησης, στο μόνο πεδίο που την ενδιαφέρει, το εκλογικό, με όσο το δυνατόν λιγότερο τραυματικό για εκείνην τρόπο, σε βάρος όμως του γενικού συμφέροντος (δέσμευση και των επόμενων κυβερνήσεων, απειλή πολλαπλών εκλογικών αναμετρήσεων, σπορά διχασμού για συγκράτηση εκλογικής πελατείας).
Μια πιο ψυχαναλυτικού τύπου ματιά θα σταματούσε στα από το παρασκήνιο αλλά πάντα στο προσκήνιο «νον-πέιπερς του Μαξίμου», στη σταλινική αντιμετώπιση του Κράτους ως αγαθού προς «κατάκτηση», στο διπλό λόγο της προς τα έξω συμμόρφωσης και προς τα μέσα «αντίστασης», στην καθημερινή σύμμειξη αγραμματοσύνης, ανεπάρκειας και χυδαιότητας. Και θετικά ακόμα να ψάχναμε, πέρα από κάποια μεμονωμένα μέτρα (όπως το ήδη ώριμο σύμφωνο συμβίωσης), πάλι το πρόσημό τους θα έβγαινε μέσα από την αποφυγή των ακόμα χειρότερων: το πέρασμα επώδυνων μέτρων χωρίς κοινωνική αναταραχή, τηνεπαν-αποδοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά από το επαναστατικό ρίγος ενός Ιουλίου στη θύμηση του οποίου ακόμα κάποιοι κλαίνε. Δεν είναι τυχαίο ότι η πιο εμβληματική «μεταρρύθμιση» αυτής της κυβέρνησης είναι η αλλαγή στο τρόπο πρόσβασης στο μετρό της Αθήνας, με τα αποτελέσματα που όλοι όσοι κυκλοφορούμε με αυτό το μέσο βιώνουμε.
Δίπλα σε αυτές τις υπενθυμίσεις, θα ήθελα να εστιάσω στις τρεις δομικέςμεταβολές τις οποίες επέφερε η τριετία 2015-2018 υπό διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖ-ΑΝΕΛ. Πρόκειται για την ανάδυση ενός νέου είδους λαϊκισμού, την υποχώρηση του Κράτους-Δικαίου και τη μονιμοποίηση των παράλληλων συστημάτων. Μεταβολές που αποτελούν, στα μάτια μου, ισάριθμα πλήγματα στη Δημοκρατία.
Ο λαϊκισμός που έγινε σήμα κατατεθέν αυτής της κυβέρνησης είναι ένα καινοφανές κράμα υποσχέσεων και ανοιχτών παραβιάσεων τους (θα βγούμε με ένα άρθρο από τα Μνημόνια και δεν είπαμε ποτέ ότι θα βγούμε), διαστρέβλωσης της πραγματικότητας στο όνομα της ιδεολογικής καθαρότητας (συνεχίζουμε να υπηρετούμε το Αριστερό σχέδιο), δήθεν υπηρέτησης των λαϊκών στρωμάτων αλλά ανοιχτής φτωχοποίησης τους (που καθίσταται ακόμα και πιο εύγλωττη, και ανήθικη, λόγω των επιδοματικών ψίχουλων που δίνονται για να την καλύψουν), μπολιβαριανού τύπου μεγαλοστομιών για υπεράσπιση «κάθε λέξης του Συντάγματος» και διαρκούς παραβίασης του γράμματος και του πνεύματος των θεσμών. Η υποχώρηση του Κράτους Δικαίου είναι ορατή μέσα από τη σύνθλιψη των ανεξάρτητων Αρχών, την προσπάθεια ποδηγέτησης της Δικαιοσύνης, την καταπίεση της ελευθερίας του λόγου και του Τύπου, τη μη ανοχή της κριτικής και της διαφορετικότητας, την υποταγή κάθε ηθικής αρχής στο βωμό ισορροπιών που απαιτεί ή προκαλεί η διατήρηση στην εξουσία –όπως εμβληματικά αναδεικνύει η υπόθεση-κόλαφος των Τούρκων αξιωματικών, την παράδοση των οποίων ο Πρωθυπουργός είχε «υποσχεθεί» στην τουρκική ηγεσία.
Τα παράλληλα συστήματα, τέλος, ένας τρόπος διάβρωσης και μαζί άλωσης της εξουσίας, ήταν παρόντα από την πρώτη στιγμή. Σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση: σχέδιο σύγκρουσης πρώτου Υπουργού Οικονομικών – μετριοπαθέστερο κύκλωμα Αντιπροέδρου. Σε σχέση με το τραπεζικό σύστημα: στήριξη αρχικά της «δικής μας τράπεζας» και στη συνέχεια προσπάθεια συγκρότησης ενός άτυπου συστήματος εκτός του ραντάρ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Σε σχέση με τη Δικαιοσύνη: άτυπο Διευθυντήριο με επιρροή σε διορισμούς, όπως της προηγούμενης Προέδρου του Αρείου Πάγου, αλλά και σε πιέσεις επί δικαστών, όπως αυτές που έμαθε το πανελλήνιο με την ευκαιρία της δίκης για τις τηλεοπτικές άδειες. Σε σχέση με τον Τύπο, όπου, παρά τη διαρκή γκρίνια για το «σύστημα που μας πολεμά», η κυβέρνηση κατάφερε να φτιάξει έναν εκτεταμένο, έστω κι αν όχι αξιόπιστο, στρατό προς στήριξη της.
Η υποχώρηση της Δημοκρατίας στο όνομα τη εξουσίας είναι, συνεπώς,το βασικό, και διακριτό, στίγμα της παρούσας κυβέρνησης. Και μόνον αυτό αρκεί για να καταρρίψει το μύθο περί «Αριστεράς», αφού η πραγματική Αριστερά είναι το εντελώς αντίθετο: άνοιγμα στη διαφορετικότητα, υπεράσπιση των δημοκρατικών θεσμών και των ελευθεριών, μεταρρυθμίσεις που βελτιώνουν τη ζωή των πολιτών κι όχι των διαχειριστών της εξουσίας. Για όλα αυτά υπόσχομαι εκτενέστερες σκέψεις στο βιβλίο μου που πρόκειται να κυκλοφορήσει σύντομα.
