Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ζούμε σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο όπου η τεχνολογία έχει τον ισχυρότερο αντίκτυπο στη ζωή μας. Η τεχνολογία έχει αλλάξει τις επιχειρηματικές διαδικασίες, έχει δημιουργήσει νέα επιχειρησιακά μοντέλα, έχει δημιουργήσει νέα χρήματα (λ.χ Bitcoin) και έχει δημιουργήσει έναν νέο τρόπο ζωής με διαφορετικές προκλήσεις και φυσικά μεγαλύτερο ανταγωνισμό.
Είμαι σίγουρος ότι η εικόνα της Σοφίας, του ρομπότ που παρήγαγε η εταιρία Hanson Robotics, με ιθαγένεια από το κράτος της Σαουδικής Αραβίας, που μίλησε σε πρόσφατο συνέδριο στο Ριάντ, προκάλεσε περίεργα συναισθήματα και ερωτήσεις σε όλους μας.
Πώς μπορεί κάποιος να είναι προετοιμασμένος και να αξιοποιήσει όλες τις προσωπικές δυνατότητες του με στόχο την διαρκή επιτυχία του σε ένα περιβάλλον με συνεχείς αλλαγές; Πώς μπορεί κάποιος να είναι σίγουρος πως θα είναι (οικονομικά) ανταγωνιστικός και χρήσιμος στην κοινωνία του αύριο;
Η 4η βιομηχανική επανάσταση κατά την άποψη μου χρειάζεται αναπτυγμένες και συνεχείς τεχνικές δεξιότητες αλλά πολύ περισσότερο χρειάζεται μία φιλοσοφία και μία κουλτούρα που θα είναι η βάση και το έδαφος οπού θα ευδοκιμήσουν οι διάφορες τεχνικές δεξιότητες (hard skills). Η νέα Ανατολή που ξημερώνει χρειάζεται τόσο άριστη γνώση προγραμματισμού όσο και κατανόηση Αριστοτέλη και Πλάτωνα. Χρειάζεται να ξέρεις και να μαθαίνεις γρήγορα να χρησιμοποιείς νέα πληροφοριακά συστήματα αλλά και να μπορείς να έχεις και κριτική-φιλοσοφική αντίληψη. Να σκέφτεσαι πέρα από τα στενά όρια και δημιουργικά χωρίς μυωπικές αντιλήψεις.
Η αυτογνωσία είναι το πρώτο βήμα για τη διαρκή προσαρμογή και επιτυχία. Γνωρίζοντας τις δυνάμεις και τις αδυναμίες, οι αποφάσεις του ατόμου είναι σαφώς πιο ώριμες και αποτελεσματικές. Η καλύτερη χρήση και πλήρης αξιοποίηση των προσωπικών δυνατοτήτων είναι μία διαδικασία που προϋποθέτει την πλήρη αυτογνωσία.
Έχοντας κατακτήσει τη γνώση του εαυτού μας σε ικανοποιητικό βαθμό, οι παρακάτω τέσσερις αρετές και δεξιότητες αποτελούν ιδιαίτερα χρήσιμα συστατικά για ένα άτομο που μπορεί να προσαρμοστεί και να αναπτυχθεί σε έναν κόσμο οπού οι γρήγορες αλλαγές είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.
- Η μάθηση είναι μια βασική διαδικασία κατά την οποία ένα άτομο αποκτά νέες δεξιότητες, γνώσεις και συμπεριφορές. Πιστεύω ότι μάθηση σημαίνει βαθιά κατανόηση και ικανότητα πρακτικής εφαρμογής. Αναφέρομαι στη μάθηση ως «τεχνογνωσία» και δεξιότητα αφομοίωσης νέων αρχών, εννοιών και επέκτασης του υπάρχοντος γνωστικού επιπέδου. Το να μάθουμε πώς να μαθαίνουμε γρήγορα και αποτελεσματικά είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης εποχής.
- Η συστημική σκέψη είναι η ικανότητα εντοπισμού και κατανόησης των συνδέσεων και των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των συνιστωσών που αποτελούν ένα σύνολο. Λόγω της πολυπλοκότητας του σύγχρονου περιβάλλοντος και των πολλών συστατικών του, ένα άτομο πρέπει να κατανοεί πώς μία αλλαγή επηρεάζει ένα σύνολο πραγμάτων. Έτσι θα μπορεί να χαρτογραφεί την παρούσα κατάσταση και να προβλέπει ως ένα βαθμό το μέλλον. Η συστημική σκέψη είναι μια διαχρονική σημαντική ικανότητα καθώς η κατανόηση της «μεγάλης εικόνας» πολλές φορές μας υποδεικνύει νέες ευκαιρίες και κινδύνους.
- Η φρόνηση είναι μια ελληνική λέξη για ένα είδος πρακτικής σοφίας/νοημοσύνης που πρέπει να διαθέτει ο άνθρωπος διαχρονικά. Από τον Αριστοτέλη, η φρόνηση έχει κατανοηθεί ως μία σημαντική μετα-αρετή. Ο Αριστοτέλης αναφέρονταν όχι μόνο στην εκμάθηση της θεωρητικής γνώσης (episteme) ή το σύνολο των δεξιοτήτων (techne) ως στοιχεία της επιτυχίας, αλλά και την πρακτική σοφία (phronesis). Περιγράφει την έννοια ως πνευματική και ηθική αρετή που είναι «η ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει σημεία υπεροχής και αδυναμίας (προσωπικά και συλλογικά) και να τα χρησιμοποιεί υπέρ του για την επίτευξη αποτελεσμάτων» καθώς και και ως «αρετή που μας κάνει να χρησιμοποιήσουμε τα σωστά μέσα καθώς και διάκρισης του καλού από το κακό.»
- Η ταπεινοφροσύνη και η ανθρωποκεντρική λήψη αποφάσεων είναι αρετές που πρέπει να καλλιεργούμε και να διατηρήσουμε αν θέλουμε καλύτερες μέρες όπου η ανθρώπινη αξία και η ύπαρξη ενός καλού επιπέδου ευημερίας θα είναι η κατεύθυνση κάθε προσπάθειας για πρόοδο.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι συγκεκριμένες τεχνολογικές δεξιότητες είναι και θα είναι πολύ σημαντικές κατά τα επόμενα χρόνια. Αλλά αν δεν θέλουμε μια εφήμερη επιτυχία με μεγάλα μακροπρόθεσμα κόστη η επένδυση σε ανάπτυξη αρετών που θα είναι βάση για το κτίσιμο και τη διαρκή ανάπτυξη του τεχνικού γνωστικού υποβάθρου είναι απαραίτητη. Και σε αυτό το κομμάτι η φιλοσοφία και το «modus vivendi» που αναπτύσσει κρίνεται πιο απαραίτητη από ποτέ.
