Σε προηγούμενη έρευνα (https://www.insider.gr/apopseis/vlogs/99383/syghrimatodotoymenoi-poroi-2000-2013-kai-dytikos-tomeas-athinon-horikes-kai), ασχοληθήκαμε με την κατανομή των συγχρηματοδοτούμενων πόρων σε επίπεδο έργων, δηλ. ολοκληρωμένων και λειτουργικά αυτοτελών φυσικών αντικειμένων (πχ., αναπλάσεις, κοινωνικές δομές, οδοποιία) και καταδείξαμε τόσο την τάση αποκλίσεων μεταξύ των Δήμων του Δυτικού Τομέα Αθηνών την περίοδο 2000-2013 όσο και τη θεματική κατανομή των συγχρηματοδοτούμενων έργων.
Εκτός όμως από τα έργα, που αποτελούν ένα σημαντικό δείκτη για τη θέση των Δήμων στους σχεδιασμούς των τομεακών και περιφερειακών επενδυτικών προγραμμάτων αλλά τη διοικητική ικανότητα των συγκεκριμένων οργανισμών στην ένταξη, απορρόφηση και υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων παρεμβάσεων στην εδαφική περιφέρειά τους, σημαντικές είναι και οι συγχρηματοδοτούμενες ενισχύσεις, δηλ. οι κάθε μορφής οικονομικές στηρίξεις (πχ., επιχορήγηση, φοροαπαλλαγή, εγγύηση) υπέρ δικαιούχων ιδιωτικών ή δημόσιων φορέων που ασκούν οικονομική δραστηριότητα. Ειδικότερα, οι συγχρηματοδοτούμενες ενισχύσεις υπέρ ιδιωτών ανά Δήμο εμφανίζουν συγκεκριμένα χωρικά και θεματικά χαρακτηριστικά, βαθμό χωρικής απόκλισης και θεματικής συγκέντρωσης.
Με βάση τα στοιχεία της περιόδου 2007-2013 (δαπάνες) και τα στοιχεία της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου 2014-2020 (κατάσταση 5.11.2018, προϋπολογισθείσες δαπάνες), είμαστε σε θέση να χαρτογραφήσουμε βασικές τάσεις στην Περιφερειακή Ενότητα Δυτικού Τομέα Αθηνών, τη συγκριτική θέση των Δήμων της αλλά και τυχόν αλλαγή της τάσης μεταξύ των αναφερόμενων προγραμματικών περιόδων. Δεδομένου ότι η τρέχουσα προγραμματική περίοδο είναι σε εξέλιξη, η σύγκριση με την προηγούμενη προγραμματική περίοδο 2007-2013 είναι απλώς ενδεικτική και οφείλει να λειτουργήσει ως δείκτης έγκαιρης προειδοποίησης για τους Δήμους που υστερούν. Σε κάθε περίπτωση, οι συγχρηματοδοτούμενες ενισχύσεις συμβάλουν στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των Δήμων όπου λειτουργού οι δικαιούχοι ιδιωτικοί φορείς και αποτελούν πεδίο όπου οι Δήμοι μπορούν να αναπτύξουν δομές για την ενίσχυση των ανέργων και των επιχειρήσεων (ιδιαίτερα όταν πρόκειται για πολύ μικρές ή μικρομεσαίες) στο πεδίο της ενημέρωσης αλλά και στήριξης (νομικής, οικονομικής, φοροτεχνικής, συμβουλευτικής) στην πρόσβαση σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.
Σε επίπεδο Δήμων της Π.Ε. Δυτικού Τομέα Αθηνών, κατά την προγραμματική περίοδο 2007-2013, ο Δήμος Περιστερίου συγκέντρωσε 1.184 συγχρηματοδοτούμενες ενισχύσεις (επενδυτικά σχέδια), ποσοστό 41,2% του συνόλου των ενισχύσεων στην Π.Ε. Δυτικού Τομέα Αθηνών. Ακολούθησαν οι περιοχές των Δήμων Αιγάλεω και Ιλίου με ποσοστά 18% και 17,5% αντίστοιχα. Οι Δήμοι Πετρούπολης και Χαϊδαρίου συγκέντρωσαν ποσοστά χαμηλότερα του 10%, ενώ οι Δήμοι Αγίας Βαρβάρας και Αγίων Αναργύρων- Καματερού κατέγραψαν εξαιρετικά χαμηλά μερίδια επενδυτικών σχεδίων στο σύνολο της Π.Ε. (βλ. Διάγραμμα 1 και 2).
Δεδομένων, όμως, των πληθυσμιακών αποκλίσεων, κατατάξαμε τους Δήμους της Π.Ε. Δυτικού Τομέα με βάση δυο δείκτες. Πρώτον, τον δείκτη μέσης δαπάνης συγχρηματοδοτούμενων έργων ανά μόνιμο κάτοικο και δεύτερον, τον δείκτη εύνοιας/επίδοσης, δηλ. τη σχέση χρηματοδοτικής/ πληθυσμιακής βαρύτητας σε επίπεδο Π.Ε. Δυτικού Τομέα Αθηνών. Σύμφωνα με τον πρώτο δείκτη (βλ. Διάγραμμα 3), ο Δήμος με την υψηλότερη σχετική τιμή είναι ο Δήμος Αγίας Βαρβάρας με 261 ευρώ ανά μόνιμο κάτοικο και ακολουθούν οι Δήμοι Αιγάλεω με 167 ευρώ, Περιστερίου με 166 ευρώ και Χαϊδαρίου με 101 ευρώ.
Με βάση τον δείκτη εύνοιας/ επίδοσης στο χωρικό επίπεδο της Π.Ε. Δυτικού Τομέα Αθηνών, ο Δήμος Αγίας Βαρβάρας εμφανίζει την υψηλότερη επίδοση στην περιοχή με δείκτη 207 (δηλαδή συγκέντρωσε 2017% των συγχρηματοδοτούμενων ενισχύσεων που θα αντιστοιχούσε την πληθυσμιακή βαρύτητά του), ακολουθούμενος από τους Δήμους Αιγάλεω και Περιστερίου που είχαν θετικό σχετικό δείκτη. Οι Δήμοι Χαϊδαρίου, Ιλίου, Αγίων Αναργύρων- Καματερού και Πετρούπολης, καταγράφουν τις χαμηλότερες τιμές στο σχετικό δείκτη, στοιχείο δηλωτικό της πιο περιορισμένης χρηματοδοτικής πρόσβασης των ιδιωτικών φορέων τους σε σχέση με την πληθυσμιακή βαρύτητα του Δήμου στο σύνολο της περιοχής μελέτης (βλ. Διάγραμμα 4).
Την περίοδο 2014-2020 (κατάσταση 5.11.2018), ο Δήμος με την υψηλότερη προϋπολογισθείσα μέση δαπάνη συγχρηματοδοτούμενων ενισχύσεων ανά μόνιμο κάτοικο, είναι ο Δήμος Αιγάλεω με 80 ευρώ ανά μόνιμο κάτοικο και ακολουθούν οι Δήμοι Περιστερίου με 48 ευρώ και Χαϊδαρίου με 46 ευρώ. Οι Δήμοι Ιλίου, Αγίων Αναργύρων-Καματερού, Αγίας Βαρβάρας και Πετρούπολης φαίνεται να βρίσκονται αρκετά πίσω (βλ. Διάγραμμα 5).
Με κριτήριο την εύνοια/ επίδοση, την περίοδο 2014-2020 (κατάσταση 5.11.2018), ο Δήμος Αιγάλεω καταγράφει την υψηλότερη επίδοση στην περιοχή με δείκτη 232 (δηλ. συγκέντρωσε 232% των συγχρηματοδοτούμενων ενισχύσεων που θα αντιστοιχούσε στην πληθυσμιακή βαρύτητά του), ακολουθούμενος από τον Δήμους Περιστερίου και Χαϊδαρίου. Οι Δήμοι Ιλίου, Αγίων Αναργύρων-Καματερού, Αγίας Βαρβάρας και Πετρούπολης καταγράφουν αρνητικές επιδόσεις με βάση τον εν λόγω δείκτη, αφού συγκεντρώνουν πόρους λιγότερους από αυτούς που θα αντιστοιχούσαν στην πληθυσμιακή βαρύτητά τους (βλ. Διάγραμμα 6).
Η συγκριτική εξέταση του δείκτη επίδοσης τις περιόδους 2007-2013 και 2014-2020 (κατάσταση 5.11.2018), μας παρέχει μια πρώτη εικόνα της τάσης περί μεταβολής της σχετικής θέσης των Δήμων της περιοχής. Η εικόνα που προκύπτει είναι μικτή (βλ. Διάγραμμα 7): Οι Δήμοι Αιγάλεω και Χαϊδαρίου φαίνεται να βελτιώνουν σημαντικά τη σχετική θέση τους (+76% και 66% αντίστοιχα), ο Δήμος Περιστερίου εμφανίζει μια οριακή βελτίωση (+4%), ενώ οι υπόλοιπο Δήμοι καταγράφουν σημαντική υποχώρηση της σχετικής τους θέσης με την πιο αρνητική τιμή (-90%) να εμφανίζεται στην περιοχή του Δήμου Αγίας Βαρβάρας.
Όσον αφορά την ειδικότερη κατανομή των συγχρηματοδοτούμενων ενισχύσεων ανά τομέα πολιτικής στους Δήμους του Δυτικού Τομέα Αθηνών, φαίνεται ότι οι η καινοτομία-έξυπνη οικονομία- ψηφιακή οικονομία και η αναβάθμιση πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων συγκεντρώνουν περίπου το 80% του συνόλου των πόρων (βλ. Διάγραμμα 8). Ακολουθούν οι τομείς της απασχόλησης (10%- 5% αυτοαπασχόληση και 5% απασχόληση), της νεοφυούς επιχειρηματικότητας (9%) και της εξωστρέφειας (2%).
Δεδομένου ότι οι συγχρηματοδοτούμενοι ενισχύσεις είναι ίσως η κυριότερη πηγή χρηματοδότησης των ιδιωτικών οικονομικών φορέων σε περιόδους δημοσιονομικής λιτότητας και περιορισμού των εθνικών επενδυτικών δαπανών, αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα ως προς τη συμβολή τους στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και ανάπτυξης. Ιδιαίτερα σε περιοχές Δήμων με σημαντική παρουσία χαμηλών και μικρομεσαίων εισοδηματικών πληθυσμιακών στρωμάτων, η χρηματοδοτική ενίσχυση τόσο για αναβάθμιση των επιχειρήσεων όσο και η επιχορήγηση της αυτοαπασχόλησης και της απασχόλησης έχουν ζωτικό χαρακτήρα.
Προς αυτή την κατεύθυνση, Δήμοι της χώρας έχουν δημιουργήσει και λειτουργούν ή συμπράττουν στη λειτουργία κέντρων ενημέρωσης και στήριξης των κατοίκων τους και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε ζητήματα χρηματοδότησης και ένταξης σε αντίστοιχα προγράμματα. Καλές πρακτικές φαίνεται να υπάρχουν στην Αττική, όπως το Κέντρο Στήριξης της Επιχειρηματικότητας και το Job Center για την προώθηση της εργασιακής επανένταξης ευάλωτων κοινωνικών ομάδων στο Δήμο Αθηναίων, καθώς και το Γραφείο Εργασιακής Μέριμνας του Δήμου Ελευσίνας. Τέλος, η ύπαρξη και λειτουργία δημόσιων ερευνητικών και εκπαιδευτικών φορέων, όπως το ΤΕΙ Αθήνας (νυν Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής), φαίνεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πεδίο ενισχύσεων για την καινοτομία και τις συναφείς υποδομές με δυνατότητα συνεργειών με τα τοπικά οικονομικά συστήματα.
*H παρούσα δημοσίευση αντλεί στοιχεία από την εν εξελίξει έρευνα του συγγραφέα για τις ενδοπεριφερειακές ανισότητες στην Περιφέρεια Αττικής.
