«Η Ελλάδα έχει υπάρξει μια κρίσιμη σύμμαχος των ΗΠΑ. Τώρα περισσότερο από ποτέ, είμαστε στην ευχάριστη θέση να δούμε ότι η Ελλάδα αναδύεται ξανά ως ηγέτιδα δύναμη της περιφερειακής σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο». Αυτή η δήλωση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, στο τέλος της εβδομάδας που μας πέρασε, συνοψίζει την αμερικανική πολιτική απέναντι στην Ελλάδα με κάποιες λέξεις να έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα: η Ελλάδα «τώρα περισσότερο από ποτέ» αναδύεται σε ηγέτιδα δύναμη.
Είναι τυχαία η χρονική στιγμή που εκδίδεται κοινό ανακοινωθέν για στρατηγικό διάλογο με βασικό άξονα την Ενέργεια; Είναι τυχαίο που η Ελλάδα «την γλίτωσε» όχι μόνο από τις αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν αλλά και από τα «βέλη» του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, για θέματα εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής ενώ άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία (με αφορμή τα «Κίτρινα Γιλέκα») ή η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο και η Ολλανδία (για τις αμυντικές δαπάνες) δέχονται τα «πυρά» του Αμερικανού προέδρου; Είναι τελικά στο «απυρόβλητο» η Ελλάδα; Η συνεργασία με τις ΗΠΑ θα καταφέρει να μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης (και της Ελλάδας) από τη Ρωσία και θα επιφέρει την ασφάλεια εφοδιασμού ή πρόκειται για ένα αφήγημα το οποίο θα συναντήσει πολλά εμπόδια κατά την υλοποίησή του;
Στο περιθώριο των τριγμών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της αυξανόμενης αμφισβήτησης της εμβάθυνσης της ΕΕ, την οποία προωθούσε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο ο Γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, οι ΗΠΑ «προσαρμόζουν» τη στρατηγική τους, προκαλώντας συχνά εκπλήξεις. Κατά την προσπάθεια ερμηνείας της αμερικανικής πολιτικής δεν μπορεί να μην ληφθεί υπ' όψιν η άποψη κάποιων, η οποία υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ δεν αγαπούν τόσο όσο δείχνουν τα ευρωπαϊκά κράτη αλλά επενδύουν στο διχασμό και στην υπονόμευση του ευρωπαϊκού φρονήματος. Η υπόθεση αυτή ενισχύεται από την κίνηση του Τραμπ να προτείνει στο Μακρόν μια ειδικού τύπου διμερή συνεργασία για εμπορικά θέματα σε περίπτωση που ο δεύτερος εγκατέλειπε την ΕΕ. Εξίσου υποστηρικτικός ήταν και απέναντι στον αντιπρόεδρο της ιταλικής κυβέρνησης, Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος αντιμάχεται «το όνειρο της Ευρώπης». Τώρα, η αμερικανική κυβέρνηση υποστηρίζει, για διαφορετικούς λόγους, την Ελλάδα.
Η συνεργασία Ελλάδας-ΗΠΑ στην ενέργεια και ο ρόλος της Ρωσίας και της Τουρκίας
Μετά την άρση απαγόρευσης εξαγωγών πετρελαίου στις ΗΠΑ πριν από τρία χρόνια, η χώρα επιδιώκει να αναπληρώσει τον χαμένο χρόνο των 40 ετών που προηγήθηκαν. Η πρόθεση των ΗΠΑ να συνεργαστούν με την Ελλάδα δεν είναι κάτι καινούριο. Ήδη έχουν εκφράσει επανειλημμένως τη στήριξή τους στα μεγάλα έργα στα οποία εμπλέκεται η χώρα μας όπως είναι ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου, TAP, ο αγωγός διασύνδεσης Ελλάδας-Βουλγαρίας, ο East Med και οι τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου σε Αλεξανδρούπολη και Ρεβυθούσα. Μάλιστα, την Πέμπτη, η αμερικανική στρατηγική πέρασε από τα λόγια στις πράξεις με την ανακοίνωση των πρώτων εισαγωγών αμερικανικού LNG στη δεξαμενή του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα στο τέλος του χρόνου. Η ΔΕΠΑ συνεργάζεται με την αμερικανική Cheniere, τον μοναδικό σημαντικό εξαγωγέα υγροποιημένου φυσικού αερίου που παράγεται από σχιστόλιθο.
Η Ευρώπη αποτελεί μια «βολική αγορά» για την Αμερική καθώς η δεύτερη έχει ανοικτά μέτωπα σε Ιράν, Κίνα, Βόρεια Αφρική και Βόρεια Κορέα. Η Ελλάδα αποτελεί μια «ήπια» πύλη εισόδου η οποία μάλιστα αυξάνει σταδιακά την αποθηκευτική της ικανότητα (Ρεβυθούσα, Αλεξανδρούπολη κλπ). Σίγουρα, κάθε πιθανότητα μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης της ευρωπαϊκής αγοράς από τη Ρωσία αποτελεί πρόκληση για την αμερικανική πολιτική.
Όμως οι εισαγωγές αμερικανικού αερίου ή η υποστήριξη της αμερικανικής κυβέρνησης σε έργα ενεργειακών υποδομών στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια για την ώρα δεν είναι ικανά να ανατρέψουν τα δεδομένα. Ούτε μπορούν αυτή τη στιγμή να περιορίσουν την πολύ μεγάλη εξάρτηση της Ελλάδας και της Ευρώπης από τη Ρωσία (η Ελλάδα εισάγει το 98% από τη Ρωσία). Σίγουρα απαιτούνται ακόμη περισσότερες πηγές προμήθειας και διαφοροποιημένες οδεύσεις.
Αν παρατηρήσει κανείς τον «χάρτη» των επικείμενων ενεργειακών υποδομών στην ευρύτερη περιοχή, οι εναλλακτικές οδεύσεις και πηγές εκτός από εκείνες της Ρωσίας συνδέονται όλες με την Τουρκία. Αυτό σημαίνει ότι μια πιθανή απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξάρτηση από την Τουρκία.
