Η Κομισιόν διατηρεί τη ρήτρα λήψης μέτρων στήριξης και το 2022

Η τελική απόφαση θα ανακοινωθεί τον Μάιο. Αρχίζει και η συζήτηση για αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων. Σταδιακή στροφή από μέτρα στήριξης σε μέτρα ανάκαμψης.

Την παράταση της ρήτρας γενικής διαφυγής και για το 2022 ανακοίνωσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δηλώνοντας πως θα λήξει το 2023. Ωστόσο, διευκρίνισε πως η τελική της θέση για το 2022 θα ανακοινωθεί σε 2 μήνες, με βάση νεότερα στοιχεία για το ΑΕΠ που θα είναι διαθέσιμα τον Μάιο.

Παράλληλα, έδωσε μία πρώτη εικόνα για τις παραμέτρους που θα καθορίσουν πότε θα γίνει η στροφή από μέτρα στήριξης σε μέτρα ώθησης της ανάκαμψης, ενώ ο Επίτροπος Τζεντιλόνι αναφέρθηκε και σε πιθανές διαφοροποιήσεις ανάλογα με τις ανάγκες κάθε κράτους και με τη δημοσιονομική του κατάσταση.

Επίσης, η Κομισιόν ανακοίνωσε την έναρξη του διαλόγου για την αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων που θα ισχύουν μετά το 2022 και επηρεάζουν πάρα πολύ τη θέση της Ελλάδας, περιγράφοντας ένα χρονοδιάγραμμα που οδηγεί στο 2ο εξάμηνο του 2021.

Πιο αναλυτικά, η Επιτροπή προτείνει η ρήτρα γενικής διαφυγής που ενεργοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2020, με βάση τις τρέχουσες προκαταρκτικές ενδείξεις, να διατηρηθεί και το 2022 και να απενεργοποιηθεί από το 2023. Ωστόσο, αναφέρει πως «μετά από διάλογο μεταξύ του Συμβουλίου και της Επιτροπής, η Επιτροπή θα αξιολογήσει την απενεργοποίηση ή τη συνέχιση της ενεργοποίησης της γενικής ρήτρας διαφυγής βάσει των Εαρινών Προβλέψεων του 2021 οι οποίες θα δημοσιευθούν το πρώτο εξάμηνο του Μαΐου».

Η σημερινή ανακοίνωση έχει στόχο να διευκολύνει τα κράτη - μέλη στην προετοιμασία των Προγραμμάτων Σταθερότητας, τα οποία θα πρέπει να υποβληθούν στην Επιτροπή τον Απρίλιο του 2021. Παράλληλα, ορίζεται πως μετά την απενεργοποίηση της ρήτρας, σε περίπτωση που ένα κράτος - μέλος δεν έχει επανέλθει στο επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας που είχε πριν από την κρίση, όλες οι δυνατότητες ευελιξίας του Συμφώνου Σταθερότητας «θα χρησιμοποιηθούν πλήρως», ιδίως κατά τις συστάσεις δημοσιονομικής πολιτικής που θα συνταχθούν.

Παράλληλα, εκτιμάται πως η εφαρμογή του Ταμείου Ανάκαμψης θα έχει επίσης σημαντικές επιπτώσεις στις εθνικές δημοσιονομικές πολιτικές. Οι επιδοτήσεις «θα προσφέρουν σημαντική ώθηση στην οικονομία τα επόμενα χρόνια, χωρίς αύξηση των εθνικών ελλειμμάτων και χρεών», ενώ υπενθυμίζεται πως οι δημόσιες επενδύσεις που θα χρηματοδοτούνται από επιχορηγήσεις του Ταμείου θα πρέπει να είναι πέραν των υφιστάμενων επιπέδων δημόσιων επενδύσεων. Εξάλλου, αναφέρει πως η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να παραμείνει ευέλικτη και να προσαρμόζεται στην εξελισσόμενη κατάσταση και προειδοποιεί για τους κινδύνους μίας πρόωρης απόσυρσης των μέτρων στήριξης, τα οποία θα πρέπει να διατηρηθούν φέτος και το 2022. Προβλέπει επίσης ότι μόλις μειωθούν οι υγειονομικοί κίνδυνοι, τα μέτρα θα πρέπει σταδιακά να γίνονται πιο στοχευμένα και να στρέφονται στη στήριξη μίας ανθεκτικής και βιώσιμης ανάκαμψης. Επίσης, οι δημοσιονομικές πολιτικές θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη βιωσιμότητας του χρέους.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει πως η απόφαση σχετικά με την απενεργοποίηση ή με τη συνέχιση της ενεργοποίησης της ρήτρας πρέπει να ληφθεί μετά από συνολική εκτίμηση της κατάστασης της οικονομίας βάσει ποσοτικών κριτηρίων. Εκτιμά πως το επίπεδο ανάπτυξης στην ΕΕ ή στη ζώνη του ευρώ σε σύγκριση με το προ κρίσης επίπεδο (στα τέλη του 2019) πρέπει να είναι το βασικό ποσοτικό κριτήριο.

Τι αναφέρει η έκθεση της Επιτροπής

Στο αναλυτικό κείμενο συστάσεων της Επιτροπής που ανακοινώθηκε σήμερα μεταξύ άλλων αναφέρεται:

Οι ειδικές για κάθε χώρα καταστάσεις θα συνεχίσουν να λαμβάνονται υπόψη μετά την απενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής. Σε περίπτωση που ένα κράτος - μέλος δεν έχει επανέλθει στο επίπεδο της οικονομικής δραστηριότητας που είχε πριν από την κρίση, όλες οι ευελιξίες που παρέχονται από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης θα χρησιμοποιηθούν πλήρως.
Τα μέτρα πολιτικής θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στις συγκεκριμένες συνθήκες της κάθε χώρας και να είναι έγκαιρα, προσωρινά και στοχοθετημένα. Τα κράτη - μέλη πρέπει να συνεχίσουν να συντονίζουν τις δράσεις τους για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας και τη στήριξη μιας βιώσιμης ανάκαμψης. Όταν το επιτρέπουν οι επιδημιολογικές και οι οικονομικές συνθήκες, τα έκτακτα μέτρα θα πρέπει να καταργηθούν.
Τα μέτρα πρέπει να αποφεύγουν τη δημιουργία μόνιμων επιβαρύνσεων. Όταν τα κράτη - μέλη θεσπίζουν μόνιμα μέτρα, θα πρέπει να τα χρηματοδοτήσουν κατάλληλα για να διασφαλίσουν τη δημοσιονομική ουδετερότητα.
Μόλις μειωθούν οι υγειονομικοί κίνδυνοι, τα μέτρα στήριξης θα πρέπει να είναι πιο στοχευμένα και να προάγουν μια ανθεκτική και βιώσιμη ανάκαμψη.
Καθώς η οικονομία θα μεταβαίνει στη φάση της ανάκαμψης, οι αρχές θα πρέπει να ενισχύσουν τα κίνητρα στήριξης της απασχόλησης για των εργαζομένων.
Τα στοχευμένα μέτρα θα βοηθούν βιώσιμες αλλά ευάλωτες επιχειρήσεις.
Κατά την ανάκαμψη, η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα σε υψηλότερες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, υποστηρίζοντας τη μετάβαση προς μια πράσινη και ψηφιακή οικονομία.
Η πρόωρη απόσυρση των μέτρων θα ήταν ένα λάθος πολιτικής με αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα (τόσο στην εγχώρια όσο και σε άλλα κράτη μέλη).

Οι δηλώσεις

Ο κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, εκτελεστικός αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων, δήλωσε τα εξής: «Υπάρχει ελπίδα στον ορίζοντα για την οικονομία της ΕΕ, αλλά προς το παρόν η πανδημία εξακολουθεί να πλήττει τα μέσα βιοπορισμού των ανθρώπων και την ευρύτερη οικονομία. Για να μετριαστεί αυτός ο αντίκτυπος και να προωθηθεί μια ανθεκτική και βιώσιμη ανάκαμψη, το σαφές μας μήνυμα είναι ότι η δημοσιονομική στήριξη θα πρέπει να συνεχιστεί για όσο διάστημα χρειάζεται. Με βάση τις τρέχουσες ενδείξεις, η γενική ρήτρα διαφυγής θα παραμείνει ενεργή το 2022 και θα απενεργοποιηθεί το 2023. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιοποιήσουν στο έπακρο τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ο οποίος τους παρέχει μια μοναδική ευκαιρία να στηρίξουν την οικονομία τους χωρίς να επιβαρύνουν τα δημόσια οικονομικά τους. Τα έγκαιρα, προσωρινά και στοχοθετημένα μέτρα θα επιτρέψουν την ομαλή επιστροφή σε βιώσιμους προϋπολογισμούς μεσοπρόθεσμα».

Ο κ. Πάολο Τζεντιλόνι, επίτροπος Οικονομίας, δήλωσε τα εξής: «Η απόφασή μας τον περασμένο Μάρτιο να ενεργοποιήσουμε τη γενική ρήτρα διαφυγής συνιστούσε αναγνώριση της σοβαρότητας της εξελισσόμενης κρίσης. Αποτέλεσε επίσης δήλωση της αποφασιστικότητάς μας να λάβουμε όλα τα αναγκαία μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας και τη στήριξη των θέσεων εργασίας και των επιχειρήσεων. Ένα χρόνο μετά, η μάχη κατά της νόσου COVID-19 δεν έχει ακόμη κερδηθεί και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι δεν επαναλαμβάνουμε τα λάθη που κάναμε πριν από μια δεκαετία αποσύροντας την υποστήριξή μας πολύ νωρίς. Για το 2022, είναι σαφές ότι η δημοσιονομική στήριξη θα εξακολουθήσει να είναι αναγκαία: καλύτερα να αποκλίνουμε κάνοντας υπερβολικά πολλά παρά πολύ λίγα. Ταυτόχρονα, οι δημοσιονομικές πολιτικές θα πρέπει να διαφοροποιούνται ανάλογα με τον ρυθμό ανάκαμψης κάθε χώρας και την υποκείμενη δημοσιονομική της κατάσταση. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι, καθώς η χρηματοδότηση από το Next Generation EU αρχίζει να ρέει, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διασφαλίζουν τη διατήρηση και ενίσχυση των επενδυτικών δαπανών μέσω επιχορηγήσεων της ΕΕ».