Τις οικονομικές επιπτώσεις του κορονοϊού στις εμπορικές επιχειρήσεις καταγράφει έρευνα του ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ.
Το πρώτο μέρος αφορά στις κλειστές και πληττόμενες εμπορικές επιχειρήσεις (δείγμα 350 επιχειρήσεων) και το δεύτερο στις επιχειρήσεις τροφίμων εκτός των σούπερ μάρκετ (δείγμα 300 επιχειρήσεων) οι περισσότερες από τις οποίες έμειναν ανοιχτές.
Αναλυτικά, όσον αφορά στις κλειστές επιχειρήσεις, οι έμποροι είναι αρκετά διστακτικοί, αναφορικά με το χρόνο που θα χρειαστεί για επιστροφή στην προ COVID-19.
Μόλις το 19% των επιχειρηματιών θεωρεί πως αρκούν 2 έως 4 μήνες για την αποκατάσταση της λειτουργίας των επιχειρήσεών τους, ενώ 19% θεωρεί ότι εντός ενός εξαμήνου κάτι τέτοιο είναι εφικτό.
Αντίθετα, σχεδόν 2 στους 3 επιχειρηματίες (61%) θεωρούν ότι οι επιχειρήσεις τους θα επανέλθουν σε κανονικούς ρυθμούς λειτουργίας έπειτα από τουλάχιστον ένα έτος.
Στο ζήτημα των διαδικασιών για ένταξη των επιχειρήσεων στα μέτρα, το 51% χαρακτήρισε τις διαδικασίες από «πολύ» έως «αρκετά» περίπλοκες. Από την άλλη πλευρά, το 48% των επιχειρηματιών τις βρήκε τις γραφειοκρατικές απαιτήσεις «λίγο» ή «καθόλου» περίπλοκες. Πάντως, το υψηλότερο ποσοστό απαντήσεων συγκεντρώθηκε στις κατηγορίες «αρκετά» και «λίγο».
Δύο στους τρεις επιχειρηματίες (64%) δηλώνουν ότι ενημερώθηκαν «πολύ» ή «αρκετά» εύκολα σχετικά με τις διαδικασίες ένταξης των επιχειρήσεών τους σε κάποια από τις υφιστάμενες ρυθμίσεις. Αντίθετα, το 35% των επιχειρηματιών συνάντησε εμπόδια στην ενημέρωση.
Online πωλήσεις
Από τις κλειστές και πληττόμενες επιχειρήσεις μόνο το 21% έκανε διαδικτυακές πωλήσεις ήδη πριν την έναρξη της πανδημίας ενώ μόλις το 2% ξεκίνησε μετά την έναρξη.
Παράλληλα, το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό των επιχειρήσεων που δεν είναι σε θέση να πραγματοποιήσει διαδικτυακές πωλήσεις υπογραμμίζει την ανάγκη τεχνολογικού εκσυγχρονισμού των εμπορικών καταστημάτων και αναβάθμισης των ηλεκτρονικών τους υπηρεσιών.
Πάντως ακόμη και οι επιχειρήσεις που διαθέτουν υποδομές ηλεκτρονικού εμπορίου δεν φαίνεται να είναι σε θέση να αντιστρέψουν τη γενική πτωτική τάση του κύκλου εργασιών, καθώς 6 στις 10 επιχειρήσεις παρουσιάζουν μείωση των πωλήσεων τους.
Ωστόσο 2 στις 10 επιχειρήσεις σημειώνουν αύξηση των πωλήσεων τους εν μέσω της πανδημίας, γεγονός που τεκμηριώνει τη μεταλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς κατά τη διάρκεια της πανδημίας και την ανάγκη προσαρμογής των επιχειρήσεων στις νέες συνθήκες.
Τα μέτρα της κυβέρνησης
Η εξειδίκευση των μέτρων που υιοθέτησε η κυβέρνηση κρίνονται εν γένει αποδεκτή από τις εμπορικές επιχειρήσεις. Σχεδόν το σύνολο των μέτρων θεωρούνται ως ιδιαίτερα σημαντικά, με τις απαντήσεις «αρκετά» και «πολύ» να κυμαίνονται από το 54% έως το 73% για το εν λόγω πακέτο παρεμβάσεων.
Πρώτα στη θετική αξιολόγησή 73% κατατάσσονται τα μέτρα που δίνουν τη δυνατότητα έκπτωσης επί της οφειλής για τις ασφαλιστικές εισφορές και για τις φορολογικές υποχρεώσεις (3 στις 4 επιχειρήσεις). Παράλληλα, τα μέτρα που σχετίζονται με την αναστολή των προθεσμιών λήξης για αξιόγραφα/επιταγές (72%) αλλά και της αναστολής των φορολογικών/ασφαλιστικών υποχρεώσεων περιγράφονται επίσης ως ιδιαίτερα κρίσιμα. Σημαντική αποδοχή (70%) καταγράφεται και στην κρατική επιδότηση επιτοκίου των ενήμερων επιχειρηματικών δανείων.
Οι κατηγορίες μέτρων που απολαμβάνουν τους χαμηλότερους βαθμούς κρισιμότητας είναι το ειδικό μέτρο της «επιστρεπτέας προκαταβολής», όπου το 31% το θεωρεί από λίγο έως και καθόλου σημαντικό, αλλά και η καταβολή του μειωμένου δώρου του Πάσχα από τους εργοδότες έως και τα τέλη Ιούνη του 2020, όπου το 37% του αποδίδει από μικρή μέχρι και ελάχιστη σπουδαιότητα. Βέβαια, σε σχέση με την επιστρεπτέα προκαταβολή, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ποσοστό 11% των επιχειρηματιών δήλωσε ότι δε γνωρίζει ή δεν απαντά, γεγονός που φαίνεται να σχετίζεται με το γεγονός πως το 7% δηλώνει ότι δεν είναι ενημερωμένο σχετικά με το μέτρο.
Το μέτρο που οι επιχειρήσεις θεωρούν ότι χρήζει αναδιαμόρφωσης σε μεγαλύτερο βαθμό είναι η καταβολή αποζημίωσης ειδικού σκοπού των 800 ευρώ, αφού περισσότερες από τις μισές επιχειρήσεις θα επιθυμούν μια πιο γενναιόδωρη προσέγγιση. Αυτό το εύρημα σχετίζεται με την απουσία κάποιου σχετικού μέτρου μη επιστρεπτέας χρηματοδότησης (επιδότηση) το οποίο θα μεταφραστεί σε άμεση αύξηση της ρευστότητας. Επιπρόσθετα, πάνω από τέσσερις στις δέκα επιχειρήσεις θα επιθυμούσαν μια διαφορετική διαμόρφωση του μέτρου σχετικά με την καταβολή του ενοικίου, το οποίο και αποτελεί το υπ’ αριθμόν σημαντικότερο πάγιο έξοδο της επιχείρησης από όσες καταβάλλουν μίσθωμα.
Επιπλέον, το 40% των επιχειρήσεων θεωρεί αναγκαία την περαιτέρω μείωση των ενοικίων την αναδιαμόρφωση της. Οι αναστολές πληρωμής των ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων, των ρυθμισμένων οφειλών αλλά και των αξιογράφων/επιταγών έχουν κερδίσει μια αξιόλογη αποδοχή αφού λιγότερες από τέσσερις στις δέκα επιχειρήσεις θα ήθελαν μια διαφορετική σύνθεση των μέτρων. Τέλος ζητήματα όπως η κρατική επιδότηση επιτοκίου των ενήμερων επιχειρηματικών δανείων η αναστολή της σύμβασης εργασίας των εργαζομένων της επιχείρησης αλλά και η καταβολή μειωμένου δώρου Πάσχα από τους εργοδότες έως και τα τέλη Ιούνη φαίνεται ότι δεν αποτελούν προτεραιότητά τους.
Επιχειρήσεις τροφίμων
Οι 2 στις 3 επιχειρήσεις (65%) του κλάδου των τροφίμων κατέγραψαν μείωση του κύκλου εργασιών για το διάστημα από αρχές Μαρτίου έως μέσα Απριλίου σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, ενώ 1 στις 5 (19%) δήλωσε στασιμότητα. Ωστόσο το 16%, σχεδόν 1 στις 6 κατέγραψε αύξηση των πωλήσεών του σε ετήσια βάση.
Παρουσιάζεται σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ της λιανικής πώλησης φρούτων και λαχανικών (μη πληττόμενες ) και του λιανικού εμπορίου ψωμιού. Στην πρώτη περίπτωση το 33% των επιχειρήσεων κατέγραψε αύξηση στις πωλήσεις σε αντίθεση με τη δεύτερη που μόνο το 3% είχε αύξηση. Κατ’ αναλογία στις επιχειρήσεις φρούτων λαχανικών μείωση είχε το 43% έναντι 80% των φούρνων και 65% για το σύνολο του κλάδου. Στο παραπάνω εύρημα να σημειωθεί ότι τα φρούτα και τα λαχανικά καταναλώνονται άμεσα και δεν αποτελούν προϊόντα που μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όμοια αλλά με πολύ χαμηλότερη ένταση καλύτερη φαίνεται να είναι και η εικόνα της κατηγορίας λιανικό εμπόριο άλλων τροφίμων (47.29, είδη τροφίμων, βιολογικά τρόφιμα, μπαχαρικά κτλ).
Στις επιχειρήσεις με έως 20.000 ευρώ ετήσιο κύκλο εργασιών, η πλειονότητα των επιχειρηματιών, περίπου 3 στους 4, δήλωσε μείωση του τζίρου σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, ενώ για τις επιχειρήσεις από 20.000 ευρώ και άνω η αναλογία εμφανίζεται πολύ χαμηλότερη, 5 και 6 στους 10.
Οι μισές επιχειρήσεις απάντησαν στην κρίση COVID 19 με μείωση αγορών εμπορευμάτων σε σύγκριση με το 2019, ενώ 1 στις 3 (35%) διατήρησε σταθερές το ύψος των προμηθειών της. Ωστόσο 14% των επιχειρήσεων και παρά τις αντίξοες φετινές επικρατούσες συνθήκες λόγω πανδημίας αύξησε τις αγορές εμπορευμάτων σε σύγκριση με το αντίστοιχη περσινή περίοδο.
Καμία από τις επιχειρήσεις τροφίμων δεν αύξησε το προσωπικό της από την έναρξη της πανδημίας, την ίδια στιγμή που 1 στις 4 (24%) επέλεξε να κάνει χρήση του δικαιώματος αναστολής των συμβάσεων εργασίας των μισθωτών της για 45 ημέρες/διάστημα της κρίσης. Μόλις το 2% των εργοδοτών προχώρησε σε απόλυση μέρους ή του συνόλου του προσωπικού της. Η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων, περίπου 3 στις 4 δεν προέβη σε κάποια ενέργεια μεταβολής του αριθμού των εργαζομένων της.
Σχεδόν 3 στις 4 επιχειρήσεις δεν διαπίστωσαν κάποια μεταβολή στην τιμολογιακή πολιτική των προμηθευτών τους από την εμφάνιση της πανδημίας. Αντίθετα το 16% κατέγραψε αύξηση και μόνο το 9% μείωση του κόστους προμήθειας των εμπορευμάτων τους. Το στοιχείο αυτό φανερώνει εκτός των άλλων και την καλή σχέση ανάμεσα στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο αφού το 83% είτε δεν είδε μεταβολή είτε είδε μείωση στις τιμές χονδρικής.
Οι 7 στις 10 επιχειρήσεις κατέγραψαν μείωση της επισκεψιμότητας από το ξέσπασμα της πανδημίας. Από τις υπόλοιπες ποσοστό 15% δεν κατέγραψε καμία μεταβολή. Υπάρχει όμως και ένα 15% που παρατήρησαν αύξηση στον της επισκεψιμότητας από την πελατεία τους.
Όσον αφορά στη μεταβολή της επισκεψιμότητας στο κατάστημα, στις επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών έως 20.000 ευρώ σχεδόν οι 8 στις 10 σημειώνουν μειωμένη επισκεψιμότητα σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019, με παρεμφερείς επιδόσεις και για εκείνες με ετήσιο τζίρο έως 100.000 ευρώ (7 στις 10). Τουναντίον, το αντίστοιχο ποσοστό για τις άνω των 100.000 είναι κατά πολύ χαμηλότερο (40%).
Για ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό (25%) η μέση αξία αγορών ανά πελάτη αυξήθηκε. Βέβαια λίγο περισσότερες από τις μισές επιχειρήσεις ισχυρίστηκαν πως συντελέστηκε μείωση της μέσης αξίας αγοράς ανά πελάτη από την εμφάνιση της πανδημίας, με 1 στις 5 να δηλώνει στασιμότητα και 1 στις 4 διαπίστωσε αύξηση της μέσης αξίας αγοράς ανά πελάτη.
Αλλαγή στις καταναλωτικές συνήθειες
Ενώ σε ποσοστό 39% η υπηρεσία παράδοσης στο σπίτι προϋπήρχε και ήταν διαθέσιμη από τις επιχειρήσεις τροφίμων ακόμη και πριν την έναρξη της πανδημίας, το 35% την υιοθετεί για πρώτη φορά τώρα.
Με την επιβολή των περιοριστικών μέτρων μετακίνησης των πολιτών εξαιτίας της πανδημίας, 1 στις 3 υιοθέτησαν την υπηρεσία παράδοσης κατ΄ οίκον, επιδεικνύοντας ισχυρή προσαρμοστικότητα στις νέες συνθήκες και απαιτήσεις του καταναλωτικού κοινού, με γνώμονα τη διευκόλυνση των πελατών τους, την εξυπηρέτηση των ευπαθών ομάδων αλλά και την αντιμετώπιση του ανταγωνισμού. Αντίθετα, 1 στις 4 επιχειρήσεις εξακολουθεί να μην προσφέρει τη συγκεκριμένη δυνατότητα στους καταναλωτές του.
Επίσης, οριακά φαίνεται να διαφέρει η εικόνα στους επιμέρους κλάδους λιανικής πώλησης κρέατος και ψαριών (48% και 43% αντίστοιχα), αναφορικά με εκείνους που ξεκίνησαν τη συγκεκριμένη υπηρεσία εν μέσω της πανδημίας.
Η συντριπτική πλειονότητα των καταστημάτων τροφίμων, πάνω από 9 στις 10 επιχειρήσεις, προσαρμόστηκε και υιοθέτησε αρκετά εύκολα τα μέτρα προστασίας από τον COVID-19 , με το υπόλοιπο 8% να εμφανίζει δυσκολίες προσαρμογής και χαμηλό επίπεδο ευελιξίας στο νέο αυστηρό προστατευτικό πλαίσιο
Ο Πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Γιώργος Καρανίκας δήλωσε σχετικά: «Η συγκεκριμένη έρευνα έχει πραγματοποιηθεί ως μέρος της γενικότερης προσπάθειας της ΕΣΕΕ να αποτυπώσει τον τρόπο που βιώνουν την κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού οι εμπορικές επιχειρήσεις.
Εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ερευνών που θα πραγματοποιήσει το Ινστιτούτο της Συνομοσπονδίας για τις επιπτώσεις που θα έχει αυτή η πρωτόγνωρη κατάσταση στις εμπορικές επιχειρήσεις, στην μεταβολή των καταναλωτικών προτύπων, στην δομή των αγορών και εντέλει στην ίδια την κοινωνική συνοχή.
Ένα είναι βέβαιο, ότι τώρα που πλησιάζει το σταδιακό άνοιγμα της αγοράς, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα δυσκολευτούν πολύ να επανέλθουν στους κανονικούς ρυθμούς τους. Είναι ήδη τραυματισμένες από την 10ετή κρίση των μνημονίων και με μηδενικούς τζίρους και υποχρεώσεις να τρέχουν, θα χρειαστούν για να επιβιώσουν ένα πραγματικό σοκ ρευστότητας από το Κράτος ή τις Τράπεζες ή συνδυαστικά και από τους δύο».
Τέλος ιδιαίτερο ενδιαφέρον καταγράφηκε από τις επιχειρήσεις στην διατύπωση προτάσεων, τις οποίες η ΕΣΕΕ επεξεργάζεται ώστε να τις προωθήσει στην Πολιτεία.
Ενδεικτικά οι έμποροι προτείνουν:
- Αναστολή χρεώσεων & εξόδων κίνησης στους λογαριασμούς τραπεζών με τη χρήση e-banking
- Επιδότηση των εργαλείων για τη δημιουργία ηλεκτρονικού καταστήματος (e-shop)
- Ειδική μέριμνα για τις εποχιακές επιχειρήσεις (πάγωμα πληρωμών μέχρι την έναρξη του 2021)
- Ακατάσχετος Λογαριασμός
- Δάνεια στους καταναλωτές (τάξεως 2.000 ευρώ) με σκοπό την ενίσχυση της καταναλωτικής ζήτησης
- Εφάπαξ επιδότηση για την επανεκκίνηση της επιχείρησης (5.000 ευρώ)
