Αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ, οι οποίες αφορούν τη λειτουργία του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου μετά το 2021 («κατευθυντήριες γραμμές για το ΣΕΔΕ») εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές θα αρχίσουν να ισχύουν την 1η Ιανουαρίου 2021 με την έναρξη της νέας περιόδου εμπορίας του ΣΕΔΕ και αντικαθιστούν τις προηγούμενες κατευθυντήριες γραμμές που είχαν εκδοθεί το 2012.
Η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε τα εξής: «Για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με βιώσιμο τρόπο και την επίτευξη των στόχων μας που ορίζονται στην Πράσινη Συμφωνία, πρέπει να καθορίσουμε μια τιμή για τις ανθρακούχες εκπομπές, αποφεύγοντας παράλληλα τη διαρροή άνθρακα. Οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ που εκδόθηκαν σήμερα αποτελούν σημαντικό στοιχείο αυτού του εγχειρήματος. Παρέχουν στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να στηρίζουν τους τομείς οι οποίοι, εξαιτίας του έμμεσου κόστους εκπομπών, διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο διαρροής άνθρακα. Ταυτόχρονα, συμβάλλουν στην υλοποίηση της οικονομικά αποδοτικής απανθρακοποίησης της οικονομίας, με την αποφυγή της υπεραντιστάθμισης και των αδικαιολόγητων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά».
Ο έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων από την ΕΕ έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για να μπορέσει η Ευρώπη να εκπληρώσει τους στόχους που έχει θέσει στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας. Για να αξιοποιηθούν πλήρως τα οφέλη των περιορισμένων δημόσιων πόρων, είναι καθοριστική η συνέχιση της δέουσας εφαρμογής των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις. Η δέουσα εφαρμογή τους συνεπάγεται αποφυγή του παραγκωνισμού των ιδιωτικών δαπανών από τα δημόσια κονδύλια και διατήρηση ίσων όρων ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά, με παράλληλη ελαχιστοποίηση του κόστους για τους φορολογούμενους.
Οι κατευθυντήριες γραμμές για το ΣΕΔΕ αποσκοπούν στη μείωση του κινδύνου «διαρροής άνθρακα», ο οποίος υλοποιείται όταν οι επιχειρήσεις μεταφέρουν την παραγωγή τους σε χώρες εκτός της ΕΕ με λιγότερο φιλόδοξες πολιτικές για το κλίμα, το οποίο συνεπάγεται μειωμένη οικονομική δραστηριότητα στην ΕΕ και δεν επιτρέπει τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Ειδικότερα, παρέχουν στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αντισταθμίζουν μέρος των υψηλότερων τιμών ηλεκτρικής ενέργειας που προκύπτουν από τα μηνύματα σχετικά με την τιμή των ανθρακούχων εκπομπών που δημιουργούνται από το ΣΕΔΕ της ΕΕ (το λεγόμενο «έμμεσο κόστος εκπομπών») για επιχειρήσεις σε επίφοβους τομείς. Ταυτόχρονα, η υπεραντιστάθμιση προς τις επιχειρήσεις θα ήταν ενδεχομένως αντίθετη στα μηνύματα σχετικά με την τιμή που δημιουργούνται από το ΣΕΔΕ της ΕΕ για την προώθηση οικονομικά αποδοτικής απανθρακοποίησης της οικονομίας και να δημιουργήσει αδικαιολόγητες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά.
Στο πλαίσιο αυτό, οι αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές για το ΣΕΔΕ:
α) θα κατευθύνουν την ενίσχυση μόνο σε τομείς που διατρέχουν κίνδυνο διαρροής άνθρακα λόγω υψηλού έμμεσου κόστους εκπομπών και έντονης έκθεσής τους στο διεθνές εμπόριο. Με βάση αντικειμενική μεθοδολογία, 10 τομείς και 20 υποτομείς είναι επιλέξιμοι (σε σύγκριση με 14 τομείς και 7 υποτομείς σύμφωνα με τις προηγούμενες κατευθυντήριες γραμμές)·
β) θα ορίζουν σταθερό ποσοστό αντιστάθμισης 75 % κατά τη νέα περίοδο (μειωμένο από 85 % στην αρχή της προηγούμενης περιόδου εμπορίας του ΣΕΔΕ) και θα αποκλείουν την αντιστάθμιση για μη αποδοτικές τεχνολογίες, ώστε να διατηρηθούν τα κίνητρα των εταιρειών για ενεργειακή απόδοση· και
γ) θα εξαρτούν την αντιστάθμιση από επιπλέον προσπάθειες απανθρακοποίησης από τις εκάστοτε επιχειρήσεις, όπως η συμμόρφωση με τις συστάσεις του οικείου ελέγχου ενεργειακής απόδοσης.
Στις κατευθυντήριες γραμμές λαμβάνονται επίσης υπόψη οι ιδιαιτερότητες των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), σύμφωνα με τη στρατηγική για τις ΜΜΕ με στόχο μια βιώσιμη και ψηφιακή Ευρώπη, καθώς τις εξαιρούν από τη νέα απαίτηση αιρεσιμότητας για να περιοριστεί η διοικητική τους επιβάρυνση.
Η Επιτροπή έχει ολοκληρώσει εκτενή αξιολόγηση και εκτίμηση επιπτώσεων, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές για τη βελτίωση της νομοθεσίας, με την υποστήριξη εξωτερικού συμβούλου. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή έχει διεξάγει πολλές διαβουλεύσεις, μεταξύ των οποίων μια δημόσια διαβούλευση βάσει ερωτηματολογίου και μια στοχευμένη διαβούλευση για να συγκεντρωθούν οι απόψεις των ενδιαφερόμενων τομέων. Η Επιτροπή ζήτησε επίσης τις απόψεις σχετικών ενδιαφερόμενων μερών για πρόταση αναθεωρημένων κατευθυντήριων γραμμών στο πλαίσιο δημόσιας διαβούλευσης που διεξήχθη από τις 14 Ιανουαρίου έως τις 10 Μαρτίου 2020. Όλες οι λεπτομέρειες σχετικά με τη δημόσια διαβούλευση είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο.
Η Επιτροπή βρίσκεται επίσης σε διαδικασία αξιολόγησης και αναθεώρησης άλλων κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις, συμπεριλαμβανομένων των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα της ενέργειας και του περιβάλλοντος, με σκοπό να διασφαλίσει την πλήρη εναρμόνισή τους με τους πράσινους και ψηφιακούς στόχους της Επιτροπής.
