Ποτέ άλλοτε το διακύβευμα στον πόλεμο Ουκρανίας - Ρωσίας δεν ήταν μεγαλύτερο. Την εβδομάδα που η σύγκρουση πέρασε την 1000ή της ημέρα, οι δυτικές δυνάμεις ενίσχυσαν σημαντικά το στρατιωτικό οπλοστάσιο της Ουκρανίας και το Κρεμλίνο απηύθυνε τις πιο δυνατές απειλές για πυρηνική επίθεση.
Η κρισιμότητα της κατάστασης φαίνεται και από το γεγονός ότι ο επόμενος σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου Μάικ Γουόλτς δήλωσε ότι η ομάδα Τραμπ θα αρχίσει να εργάζεται με την κυβέρνηση Μπάιντεν για να καταλήξουν σε μία διευθέτηση μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Έτσι, μένει να φανεί πως θα εξελιχθούν οι εν λόγω ζυμώσεις και τι αποτέλεσμα θα υπάρχει έως τις 20 Ιανουαρίου που θα αναλάβει καθήκοντα ο Τραμπ.
Ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έδωσε άδεια στην Ουκρανία να χρησιμοποιήσει πυραύλους ATACMS μεγαλύτερου βεληνεκούς για να χτυπήσει στόχους εντός της Ρωσίας. Πρόκειται για σημαντική αλλαγή πολιτικής από την Ουάσιγκτον, η οποία για μήνες αρνιόταν τα αιτήματα της Ουκρανίας να χρησιμοποιήσει τους πυραύλους πέρα από τα σύνορά της.
Εάν όμως οι δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας αύξησαν το διακύβευμα, το ίδιο έκανε και η Μόσχα. Την Τρίτη, τη 1000η ημέρα του πολέμου, ο Πούτιν προώθησε αλλαγές στο πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας, μειώνοντας το όριο για τη χρήση πυρηνικών όπλων. Το δόγμα λέει τώρα ότι μια επίθεση από ένα μη πυρηνικό κράτος, εάν υποστηριχθεί από μια πυρηνική δύναμη, θα αντιμετωπίζεται ως κοινή επίθεση στη Ρωσία.
Θα κλιμακωθεί η ένταση;
Σαφώς, υπάρχει αυξημένη και επιθετική ρητορική τόσο από τη Μόσχα όσο και από την Ουάσιγκτον, ωστόσο πολιτικοί σχολιαστές κρίνουν ότι το απονενοημένο διάβημα που θα οδηγούσε στην χρήση πυρηνικών εξακολουθεί να αποτελεί μακρινή εκδοχή. Όλες οι πλευρές γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι όλο αυτό το σκηνικό δεν θα οδηγήσει κάπου, τουλάχιστον υπό τις παρούσες συνθήκες.
Παρότι εκτοξεύονται απειλές της μιας πλευράς προς την άλλη, τόσο η Ρωσία όσο και οι ΗΠΑ θα κρατηθούν σε ένα σημείο πίσω από την κόκκινη γραμμή. Χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι δεν θα γίνει πιο έντονη η σύγκρουση στην Ουκρανία. Είναι πολύ δύσκολο να ισχυριστεί κάποιος ότι μπορεί η Ρωσία να χτυπήσει ΝΑΤΟϊκό στόχο, καθώς επιδίωξη όλων των πλευρών είναι να κρατήσουν τη σύγκρουση εκεί που βρίσκεται. Βεβαίως, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει λάθος χτυπήματα ή ατυχήματα, καθώς ο ένας δοκιμάζει τις κόκκινες γραμμές του άλλου.
Η δήλωση ΥΠΕΞ από Γαλλία και Βρετανία στη Figaro ήταν ένα μήνυμα προς τη Μόσχα, ότι εάν Παρίσι και Λονδίνο χτυπηθούν, μπορούν να δώσουν απάντηση για την Ουκρανία. Το μήνυμα που θέλουν να περάσουν στους Ρώσους είναι μην κάνουν περαιτέρω κινήσεις, γιατί θα υπάρξει απάντηση, όπως ακριβώς κάνει ο Πούτιν με τις δικές του δηλώσεις, εξηγούν αναλυτές.
Αυτό που επιδιώκει και η Ρωσία και η Ουκρανία είναι ζώνες κυριαρχίας ούτως ώστε να επιβάλουν μία συγκεκριμένη εξωτερική πολιτική στις διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν για τον τερματισμό του πολέμου. Μέχρι να αρχίσουν όμως οι συζητήσεις, οι συνθήκες φαίνονται ώριμες για περαιτέρω κλιμάκωση - επειδή η Ρωσία και η Ουκρανία επιδιώκουν καλύτερες διαπραγματευτικές θέσεις πριν από την ανάληψη των καθηκόντων του Τραμπ και επειδή ο Πούτιν φαίνεται αποφασισμένος να αποτρέψει μια περαιτέρω επέκταση της δυτικής βοήθειας προς την Ουκρανία που θα μπορούσε να φέρει τις μάχες βαθύτερες στο ρωσικό έδαφος.
Η Ρωσία μπορεί να είναι αρκετά κυνική και σκεπτικιστική σχετικά με τις προοπτικές για μια συμφωνία μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Τραμπ, δήλωσε στην αμερικανική εφημερίδα ΝΥΤ ο Σάμουελ Σαράπ, ανώτερος πολιτικός επιστήμονας στην RAND Corporation. «Αλλά εξακολουθούν να αναγνωρίζουν ότι χρειάζονται μια συμφωνία τελικά».
Ουκρανοί και δυτικοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι ο Πούτιν απλώς αναζητά μια συμφωνία μόνο με τους όρους του, που ισοδυναμεί με συνθηκολόγηση. «Είμαστε σε μια κλιμακούμενη σπείρα. Ανεξάρτητα από οποιαδήποτε προετοιμασία για μελλοντικές διαπραγματεύσεις, η σπείρα έχει δυναμική από μόνη της», προσέθεσε.
Ο πιθανός λόγος που έχουμε αυτές τις εξελίξεις τώρα, σύμφωνα με το BBC είναι η επικείμενη άφιξη του Τραμπ. Κατά την προεκλογική του εκστρατεία, ο Τραμπ υποσχέθηκε να τερματίσει τον πόλεμο εντός «24 ωρών». Στενοί συνεργάτες του, όπως ο εκλεγμένος αντιπρόεδρος Τζ Ντ Βάνς, έχουν επισημάνει ότι αυτό θα σημάνει συμβιβασμούς για την Ουκρανία, πιθανότατα με τη μορφή της εγκατάλειψης εδαφών στο Ντονμπάς και την Κριμαία.
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την προφανή στάση της κυβέρνησης Μπάιντεν, οι αποφάσεις της οποίας αυτή την εβδομάδα δείχνουν την επιθυμία να στείλει στο Κίεβο όσο το δυνατόν περισσότερη βοήθεια προτού ο Τραμπ αναλάβει τα καθήκοντά του. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι το Κίεβο θα ήθελε να τερματίσει τον πόλεμο με «διπλωματικά μέσα» το 2025.
Μια παγκόσμια σύγκρουση;
Σε μια σπάνια τηλεοπτική ομιλία το βράδυ της Πέμπτης, ο Ρώσος πρόεδρος προειδοποίησε ότι ο πόλεμος «έχει αποκτήσει στοιχεία παγκόσμιου χαρακτήρα». Αυτή η εκτίμηση επαναλήφθηκε από τον Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος είπε ότι «η απειλή είναι σοβαρή και πραγματική όταν πρόκειται για παγκόσμια σύγκρουση».
Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο εμπλέκονται τώρα πιο βαθιά από ποτέ - ενώ με την ανάπτυξη βορειοκορεατικών στρατευμάτων για να πολεμήσουν στο πλευρό της Ρωσίας σημαίνει ότι μία ακόμη πυρηνική δύναμη μπαίνει στον πόλεμο. Ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν δήλωσε την Πέμπτη ότι ποτέ άλλοτε η απειλή ενός πυρηνικού πολέμου δεν ήταν μεγαλύτερη, κατηγορώντας τις ΗΠΑ για την επιθετική και εχθρική πολιτική τους κατά της Πιονγκγιάνγκ.
Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές βλέπουν ακόμη ένα λόγο που ο Πούτιν μπορεί να αισθάνεται έτοιμος να αναλάβει μεγαλύτερους κινδύνους τώρα: την επικείμενη επιστροφή του Τραμπ στο Λευκό Οίκο, σύμφωνα με τη NYT. Εξάλλου, οι απειλές Πούτιν για έναν παγκόσμιο πόλεμο συνδυάζονται με τη ρητορική του Τραμπ ότι ο Μπάιντεν διακινδυνεύει έναν Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οπότε ο Πούτιν - ο οποίος επαίνεσε γρήγορα τον Τραμπ αφού κέρδισε τις εκλογές - μπορεί να πιστεύει ότι η λήψη πιο επιθετικών μέτρων τώρα θα μπορούσε να τον βοηθήσει να επιτύχει μια ευνοϊκή συμφωνία μόλις ορκιστεί ο Τραμπ, επισημαίνει η αμερικανική εφημερίδα. «Δεν τον βλέπω να ανησυχεί μήπως καταστρέψει τις πιθανότητές του για συμφωνία με τον Τραμπ – μάλλον το αντίθετο», είπε η Τατιάνα Στανοβάγια, ανώτερη συνεργάτιδα στο Carnegie Russia Eurasia Center.
«Ο Τραμπ πήρε τη θέση ότι οι πολιτικές του Μπάιντεν οδηγούν στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο και αυτό που κάνει ο Πούτιν απλώς το επιβεβαιώνει» πρόσθεσε. Ο Μπάιντεν αντιστάθηκε για πολύ στο να επιτρέψει στην Ουκρανία να χτυπήσει βαθιά στη Ρωσία με αμερικανικούς πυραύλους, προς μεγάλη απογοήτευση της Ουκρανίας. Τον Σεπτέμβριο, ο Πούτιν είπε ότι μια τέτοια κίνηση θα έθετε τη χώρα του σε πόλεμο με το ΝΑΤΟ, ορίζοντας για πρώτη φορά μια συγκεκριμένη «κόκκινη γραμμή» την οποία προειδοποιούσε τη Δύση να μην περάσει.
Τώρα, η κυβέρνηση Μπάιντεν την πέρασε, επικαλούμενη την κλιμάκωση του πολέμου από τον ίδιο τον Πούτιν, φέρνοντας χιλιάδες στρατιώτες της Βόρειας Κορέας. Παράλληλα, αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν υπολογίζουν ωστόσο ότι ο κίνδυνος κλιμάκωσης από τον Πούτιν μειώθηκε με την εκλογή του Τραμπ.
Αλλά στη Μόσχα, κάποιοι αμφισβητούν αυτή την ιδέα. Ένας πρώην υψηλόβαθμος Ρώσος αξιωματούχος που πρόσκειται στο Κρεμλίνο είπε ότι κανείς δεν ξέρει εάν είναι πραγματικά δυνατή μια συμφωνία με τον Τραμπ, όπως γράφουν οι ΝΥΤ.
Η σειρά των γεγονότων
Η σειρά πυραύλων ATACMS εκτοξεύτηκαν από την Ουκρανία στην περιοχή Μπριάνσκ της Ρωσίας ήταν αναφανδόν, ήταν μια στιγμή ορόσημο: αμερικανικής κατασκευής πύραυλοι είχαν χτυπήσει ρωσικό έδαφος για πρώτη φορά σε αυτόν τον πόλεμο. Στη συνέχεια, την Τετάρτη, η Ουκρανία εκτόξευσε πυραύλους Storm Shadow που προμήθευσε το Ηνωμένο Βασίλειο σε στόχους στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας - όπου τα ουκρανικά στρατεύματα έχουν καταλάβει ένα τμήμα περίπου 600 τετραγωνικών χιλιομέτρων ρωσικού εδάφους.
Αργότερα μέσα στην εβδομάδα, ο Μπάιντεν πρόσθεσε το τελευταίο στοιχείο ενός ενισχυμένου οπλοστασίου όπλων στην Ουκρανία, εγκρίνοντας τη χρήση ναρκών ξηράς κατά προσωπικού. Απλές, αμφιλεγόμενες, αλλά εξαιρετικά αποτελεσματικές, νάρκες ξηράς αποτελούν κρίσιμο μέρος της άμυνας της Ουκρανίας στο ανατολικό μέτωπο - και εκτιμάται ότι η χρήση τους θα μπορούσε να βοηθήσει στην επιβράδυνση της προέλασης της Ρωσίας.
Με τρεις γρήγορες αποφάσεις, μέσα σε λίγες μόλις ημέρες που αποδείχθηκαν «σεισμικές», η Δύση έδειξε στον κόσμο ότι η υποστήριξή της στην Ουκρανία δεν επρόκειτο να εξαφανιστεί. Στην Ρωσία, ο Πούτιν αφού προώθησε αλλαγές στο πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας, προχώρησε την απάντησή του ένα βήμα παραπέρα, αναπτύσσοντας έναν νέο τύπο πυραύλου - "Oreshnik" - για να χτυπήσει την ουκρανική πόλη Ντνίπρο.
Ο Πούτιν ισχυρίστηκε ότι ταξιδεύει με 10 φορές την ταχύτητα του ήχου - και ότι «δεν υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπιστεί αυτό το όπλο». Οι περισσότεροι παρατηρητές θεωρούν ότι το χτύπημα αυτό σχεδιάστηκε για να στείλει μια προειδοποίηση: ότι η Ρωσία θα μπορούσε, εάν το επέλεγε, να χρησιμοποιήσει το νέο πύραυλο για να παραδώσει ένα πυρηνικό όπλο.
