Μετά την επίσημη ανάδειξη του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ως οριστικού αναδόχου για τη μεγάλη σύμβαση παραχώρησης του ΒΟΑΚ (Χανιά – Ηράκλειο, μήκους 157 χλμ.), που χτες το πρωί γνωστοποίησε το insider.gr, και με τον παραχωρησιούχο – επενδυτή να έχει «κλείσει» και το δανειακό – χρηματοδοτικό σκέλος με τις τράπεζες, προσεχώς αναμένονται τα επόμενα βήματα – ορόσημα, ώστε εντός του 2025 να ξεκινήσει η παραχώρηση και μαζί και οι «μπουλντόζες», δηλαδή τα έργα. Άλλωστε, το project αυτό, όπως και τα άλλα τμήματα του ΒΟΑΚ, χρηματοδοτείται με 200 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και δεν… περισσεύει χρόνος. Υπενθυμίζεται ότι η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ανακηρύχθηκε προτιμητέος επενδυτές τον Ιανουάριο 2024.
Τα επόμενα ορόσημα
Προφανώς, έπονται η έγκριση της σύμβασης παραχώρησης από το Ελεγκτικό Συνέδριο και κατόπιν, (μεταξύ άλλων) η υπογραφή της σύμβασης και η κύρωσή της από τη Βουλή. Ειδικότερα, και αν δεν έχουμε καθυστερήσεις και λόγω πιθανών πολιτικών αλλαγών (ανασχηματισμός που επηρεάσει και το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών), θεωρητικά, και βάσει εκτιμήσεων της αγοράς, η σύμβαση ακόμα και εντός Μαρτίου μπορεί να πάει στο Ελεγκτικό Συνέδριο για προσυμβατικό έλεγχο. Βέβαια, θα απαιτηθεί η κύρωσή της από τη Βουλή, προφανώς η υπογραφή της με τον επενδυτή – παραχωρησιούχο που θα προσθέσει ένα mega project στο χαρτοφυλάκιό του, και μένει να φανεί αν όλα αυτά θα γίνουν όπως προσδοκούν στην αγορά, ήτοι μέσα στο προσεχές δίμηνο (Απρίλιο). Θυμίζουμε, βέβαια, ότι ήδη έχει χρειαστεί πολύς χρόνος για άλλες διαδικασίες. Ωστόσο, χρειάζονται και άλλες ενέργειες, όπως η έγκριση από Κομισιόν, και ειδικότερα από τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ήτοι την DG - Comp και την DG-Move, μια και το έργο χρηματοδοτείται και από κοινοτικά κονδύλια, αλλά και κινήσεις που σχετίζονται με απαλλοτριώσεις κ.λπ. (με ευθύνη της αναθέτουσας αρχής), ώστε να καταστεί διαθέσιμος ο χώρος εκτέλεσης του έργου, θα ξεκινήσουν οι εργασίες κατασκευής.
Τα τμήματα
Όταν θα ενεργοποιηθεί η σύμβαση παραχώρησης, ολόκληρος ο ΒΟΑΚ από τα Χανιά μέχρι τον Άγιο Νικόλαο, σχεδόν 225 χλμ., αξίας κοντά 3 δισ. ευρώ, θα είναι σε φάση κατασκευής. Πέραν αυτής, υπάρχουν και τα άλλα «κομμάτια» του ΒΟΑΚ, τα τμήματα Χερσόνησος – Νεάπολη (ΣΔΙΤ, των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις, AKTOR, ύψους 350 εκατ., με χρηματοδότηση 90 εκατ. από το RRF) και Νεάπολη – Αγ. Νικόλαος (δημόσιο έργο, από AKTOR, σύμβαση αξίας 192 εκατ.). Πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο υποδομής που θα κατασκευαστεί στη χώρα τα επόμενα χρόνια, με κοκτέιλ χρηματοδότησης (παραχώρηση, ΣΔΙΤ, δημόσιο τμήμα), που συνιστά μια μεγάλη πρόκληση, ενεργοποιώντας ήδη το σύνολο του τεχνικού κλάδου της χώρας, κατά βάση τους ισχυρούς, που έχει αναλάβει τις τρεις ξεχωριστές εργολαβίες του σχεδιασμού.
Ως γνωστόν, το έργο «ταλαιπωρήθηκε» και από νομικά ζητήματα (υπήρχαν προσφυγές στο ΣτΕ από τοπικούς δήμους), που ίσως επηρεάζουν τεχνικές και οικονομικές παραμέτρους σε ένα έτσι κι αλλιώς απαιτητικό project, ωστόσο, εκτιμάται ότι δεν θα προκύψουν «απόνερα» για ένα έργο που επιθυμεί να προχωρήσει και η ίδια η κυβέρνηση, βάζοντας νέος όρους οδικής ασφάλειας στο νησί της Κρήτης. Μεγάλες αλλαγές και καθυστερήσεις θα ισοδυναμούσαν με πισωγύρισμα και πρόσθετες καθυστερήσεις στους ρυθμούς υλοποίησης.
Η σύμβαση
Tο κατασκευαστικό κόστος του έργου υπολογίζεται σε περίπου 1,8 -2 δισ. ευρώ, αν όχι παραπάνω. Σύμφωνα με πληροφορίες, βάσει της προσφοράς που είχε δώσει τότε η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η αιτούμενη κατά την περίοδο μελετών – κατασκευών χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου ανέρχεται στα 693 εκατ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές), ενώ η επιδότηση κατά την περίοδο λειτουργίας (δικαίωμα απόληψης σκιώδους διοδίου) αντιστοιχεί σε ποσοστό 64,62% επί των επιβαλλόμενων στους χρήστες διοδίων τελών. Δηλαδή, θα έχουμε «σκιώδη» διόδια με μερική επιδότηση από το δημόσιο, λόγω χαμηλότερου κυκλοφοριακού φόρτου εκτός καλοκαιριού.
Αν δεν έχουμε καθυστερήσεις και «παρατράγουδα», μέσα στους επόμενους μήνες θα ενεργοποιηθούν η παραχώρηση και οι πρώτες «μπουλντόζες». Εξάλλου, Εντός του 2026, θεωρητικώς μέσα στους πρώτους 6 μήνες, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί ένα σημαντικό αντικείμενο του έργου (π.χ. 15%). Με τον τρόπο αυτό, θα έχει επιτευχθεί το ορόσημο που έχει τεθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Η περίοδος της παραχώρησης είναι 35 έτη, εκ των οποίων έως πέντε έτη (60 μήνες) είναι η περίοδος μελετών - κατασκευών. Το τμήμα Χανιά - Ηράκλειο του ΒΟΑΚ είναι μήκους 157,5 χλμ. (με δύο ΛΕΑ, πλήθος ανισόπεδων κόμβων και σηράγγων). Με την ολοκλήρωση του ΒΟΑΚ θα μειωθεί σημαντικά ο χρόνος για τη διαδρομή Χανιά - Ηράκλειο και τη διαδρομή Χανιά - Άγιος Νικόλαος, ενώ θα αναβαθμιστεί η οδική ασφάλεια, με αισθητή μείωση θανατηφόρων ατυχημάτων και σοβαρών τραυματισμών. Θυμίζουμε ότι έχει ενεργοποιηθεί και η προαίρεση για το τμήμα Κίσσαμος – Χανιά (σχεδόν 31 χλμ.). Κατά πόσο θα επιβεβαιωθούν σενάρια και πληροφορίες περί εισόδου στα σχήματα παραχώρησης και κατασκευής και άλλων ομίλων που διεκδικούσαν, ή όχι, τον διαγωνισμό, όπως οι AKTOR, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις (όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ), ΜΕΤΚΑ (όμιλος Metlen), ή κάποια εξ αυτών, θα φανεί προσεχώς.
Ο... «όλος» ΒΟΑΚ
Όταν θα ενεργοποιηθεί η σύμβαση παραχώρησης, ολόκληρος ο ΒΟΑΚ από τα Χανιά μέχρι τον Άγιο Νικόλαο, σχεδόν 225 χλμ., αξίας κοντά 3 δισ. ευρώ, θα είναι σε φάση κατασκευής. Πέραν αυτής, υπάρχουν και τα άλλα «κομμάτια» του ΒΟΑΚ, τα τμήματα Χερσόνησος – Νεάπολη (ΣΔΙΤ, των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις, AKTOR, ύψους 350 εκατ., με χρηματοδότηση 90 εκατ. από το RRF) και Νεάπολη – Αγ. Νικόλαος (δημόσιο έργο, από AKTOR, σύμβαση αξίας 192 εκατ.) με σχετική πρόοδο αλλά μάλλον απαιτείται επιτάχυνση. Προ ημερών ο κ. Εξάρχου, Διευθύνων Σύμβουλος της AKTOR, σημείωνε ότι σταδιακά ανεβαίνουν οι ρυθμοί και προχωρούν οι εργασίες, ωστόσο, στην αγορά αναφέρουν ότι πρόοδος υπάρχει κυρίως στο δημόσιο τμήμα και όχι στο ΣΔΙΤ.
Το τμήμα Χερσόνησος-Νεάπολη μήκους 22,5 χιλιομέτρων υλοποιείται με τη μέθοδο της ΣΔΙΤ και ανάδοχο είναι το σχήμα ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ-AKTOR-ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ. Το τμήμα Νεάπολη-Άγιος Νικόλαο, μήκους 14,5 χιλιομέτρων υλοποιείται ως κλασικό δημόσιο έργο με ανάδοχο την AKTOR. Και τα δύο τμήματα είναι εφικτό να έχουν ολοκληρωθεί το 2027 με 2028. Με την ολοκλήρωση των έργων και στα τρία τμήματα, ο νέος αυτοκινητόδρομος θα διαθέτει σε όλο το μήκος του δύο λωρίδες ανά κατεύθυνση και Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης (ΛΕΑ), ανισόπεδους κόμβους, Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (ΣΕΑ).
Η κατασκευή του Βόρειου Οδικού Άξονα συζητείται επί δεκαετίες στην Κρήτη και έχει συνδεθεί πρωτίστως με την ασφάλεια στις μετακινήσεις σε μια περιοχή με αυξημένο τουριστικό ρεύμα και… δεκάδες θύματα λόγω σοβαρών τροχαίων ατυχημάτων.
