Σε μια νέα τάξη πραγμάτων στο «πλέγμα» των γραφειακών χώρων, των νέων αναγκών στις επιχειρήσεις και στον τρόπο λειτουργίας εργαζομένων και, κυρίως, ελεύθερων επαγγελματιών φέρνει η εποχή του… κορονοϊού. Τα δεδομένα που έχουν ανακύψει και στην Ελλάδα τον τελευταίο χρόνο, ελέω της πανδημίας, δείχνουν μεταστροφή εργασιακού μοντέλου, με την τηλεργασία να φέρνει αλλαγές στην αγορά ακινήτων και στη διαθεσιμότητα χώρων. Ωστόσο, η ζήτηση για ποιοτικούς χώρους «A Grade» δεν πρόκειται να σταματήσει.
Όσον αφορά Γραφειακούς χώρους από 100τμ έως 300τμ άνω του 1ου ορόφου (οι τιμές αφορούν τα διαθέσιμα προς ενοικίαση ακίνητα) η ζητούμενη μηνιαία ενοικίαση ανά τετραγωνικό μέτρο ξεκινά από 5 ευρώ/τ.μ. σε Νέα Σμύρνη, Νέο Κόσμο, Αμπελόκηπους, φτάνει τα 7-8 ευρώ/τμ στην περιοχή Xilton και ανέρχεται έως τα 13-15 ευρώ/τ.μ. σε περιοχές όπως Σύνταγμα/Εμπορικό Τρίγωνο, ή και σε σημεία κοντά σε κεντρικές λεωφόρους όπως: Ψυχικό, Αγία Παρασκευή, Μαρούσι, Χαλάνδρι κ.α. Οι διαθέσιμοι γραφειακοί χώροι έχουν αυξηθεί από 10%-11% περίπου στο κέντρο της Αθήνας και τα Βόρεια/Ανατολικά προάστια έως 32% στα νότια.
Αυτά εκτιμά ο κ. Θεμιστοκλής Μπάκας, Πρόεδρος του Πανελλαδικού Δικτύου E-Real Estates σε ανάλυσή του για τις επιπτώσεις πανδημίας στους γραφειακούς χώρους και στην διείσδυση της τηλεργασίας.
«Η κυρίαρχη τάση στον σχεδιασμό χώρων γραφείου στην προ κορονοϊού εποχή ήταν οι open plan χώροι. Σταδιακά καταργήθηκαν τα σταθερά διαχωριστικά και τα κλειστά γραφεία ακόμη και για τα διευθυντικά στελέχη. Στη μετά κορονοϊό εποχή, όλα δείχνουν ότι το open space μοντέλο που κυριάρχησε από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα έως σήμερα θα πρέπει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Σίγουρα, θα αυξηθεί η ανάγκη σε χώρο και θα μειωθεί η πυκνότητα των εργαζομένων, ενώ θα ενταθούν οι προσπάθειες για αυτοματισμούς και αποφυγή επαφής με κοινόχρηστα αντικείμενα», εκτιμά ο κ. Μπάκας.
Κατά τον ίδιο, στο δεύτερο σενάριο, και μάλλον το επικρατέστερο λόγω του γεγονότος ότι αρκετές από τις μικρομεσαίες αλλά και τις μεγάλες επιχειρήσεις προσαρμόστηκαν εύκολα και γρήγορα στην τηλεργασία, θα παρατηρήσουμε μετεγκαταστάσεις εταιρειών. Στο εξωτερικό είναι σύνηθες ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων να εργάζεται από το σπίτι, μάλιστα, αρκετοί έχουν αποδείξει ότι αυτό μπορεί να συμβάλλει θετικά στην αύξηση της παραγωγικότητας.
Ο κλάδος της αγοράς γραφείων αναμένεται να αλλάξει ριζικά από το γεγονός ότι αρκετές επιχειρήσεις θα αντιληφθούν ότι μπορούν να είναι παραγωγικές, χωρίς να χρειάζεται να μετακινείται το προσωπικό στο κέντρο στα νότια ή τα βόρεια προάστεια.
Όπως σημειώνει, «βραχυπρόθεσμα θα καταγραφούν μεγάλες αλλαγές αν καθιερωθεί η τηλεργασία. Σίγουρα θα υπάρχει μεγάλη ανάγκη για μικρότερους χώρους (η προσφορά δεν είναι μεγάλη σήμερα) που θα πληρούν τις βασικές προϋποθέσεις υποστήριξης της τηλεργασίας δηλαδή, τεχνολογικά αναβαθμισμένους, με έξυπνα και οικολογικά κτήρια».
Ως προς τη διαθεσιμότητα γραφειακών χώρων, τους τελευταίους δύο μήνες στο Ν. Αττικής έχει αυξηθεί βάση των διαθέσιμων αγγελιών σε portal ακινήτων. Συγκεκριμένα, στο κέντρο της Αθήνας έχει αυξηθεί η διαθεσιμότητα γραφειακών χώρων κατά 10,35%, στα κεντρικά και δυτικά προάστια κατά 18,6%, στα βόρεια και ανατολικά προάστια +11,5%, ενώ η μεγαλύτερη αύξηση διαθεσιμότητας καταγράφεται στα κεντρικά και νότια προάστια κατά 32,5%.
«Θεωρούμε ότι οι τιμές μίσθωσης των γραφειακών χώρων - ποιοτικά γραφεία, κατηγορία Α, που διαχρονικά είναι λιγότερα από τη ζήτηση δεν θα χάσουν την αξία τους και θα συνεχίσουν να αποτελούν ένα αποδοτικό επενδυτικό προϊόν. Τα γραφεία των υπολοίπων κατηγοριών πιθανότατα να περάσουν περίοδο μεγαλύτερης απαξίωσης από αυτή στην οικονομική κρίση και όπως λένε οι ειδικοί της κτηματαγοράς οι ιδιοκτήτες τους θα πρέπει να σκεφτούν την ριζική ανακαίνισή τους ή την αλλαγή χρήσης (σε συνδυασμό με την ανακαίνιση) π.χ. τη μετατροπή τους σε κατοικίες προς μίσθωση», αναφέρει ο Πρόεδρος του Πανελλαδικού Δικτύου E-Real Estates.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι στο μέλλον ανάλογα με τα νέα δεδομένα, τις νέες συνθήκες-προδιαγραφές-καθεστώς εργασίας, τα πρωτόκολλα υγείας και των εν γένει οικονομικών δεδομένων, πολλές εταιρίες ίσως επιλέξουν να μετακινηθούν εκτός του κέντρου της Αθήνας, επιλέγοντας περιοχές που θα διαθέτουν νέους «έξυπνους» γραφειακούς χώρους που θα διαθέτουν εύκολη πρόσβαση σε σταθμούς του μετρό ,του προαστιακού και των κεντρικών οδικών αξόνων.
Ελεύθεροι επαγγελματίες
Κατά τον κ. Μπάκα, «δεν είναι λίγοι οι ελεύθεροι επαγγελματίες κυρίως στον κλάδο παροχής υπηρεσιών που διατηρούν γραφειακούς χώρους επιφάνειας 40τμ-60τμ που αρχίζουν να υιοθετούν την ιδέα είτε να μεταφέρουν τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις στη κατοικία τους διαμορφώνοντας ένα χώρο αποκλειστικά για επαγγελματική χρήση, είτε να αναζητήσουν κατοικία προς ενοικίαση ή/και αγορά που να υποστηρίζει τις νέες ανάγκες. Μην ξεχνάμε ότι πλέον δεν είναι λίγοι οι επαγγελματίες που έχουν υιοθετήσει το zοοm, το skype ή και οποιαδήποτε άλλη μορφή live ηλεκτρονικής επικοινωνίας με πελάτες ή/και συνεργάτες τους, κατανοώντας ότι με αυτόν τον τρόπο όχι μόνο κερδίζουν χρόνο από τις άσκοπες μετακινήσεις, αλλά και μηνιαία κόστη που τουλάχιστον τη φετινή χρονιά δεν απέφεραν για το μεγαλύτερο μέρος των επαγγελματιών τα προσδοκόμενα έσοδα».
