Στην υποστήριξη περίπου 1 εκατ. ευάλωτων νοικοκυριών στοχεύει το Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας την περίοδο 2021-2030, το οποίο έθεσε σε δημόσια διαβούλευση από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας την προηγούμενη Παρασκευή, 6 Αυγούστου.
Στο Σχέδιο Δράσης, ως νοικοκυριά που πλήττονται από ενεργειακή φτώχεια καθορίζονται εκείνα στα οποία το ετήσιο κόστος της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας είναι χαμηλότερο από το 80% του ετήσιου κόστους για την κάλυψη της ελάχιστης απαιτούμενης κατανάλωσης ενέργειας, ενώ παράλληλα το καθαρό εισόδημά τους σε ετήσια βάση είναι χαμηλότερο από το 80% της διαμέσου του αντίστοιχου εισοδήματος για το σύνολο των νοικοκυριών. Επίσης, αντί για το καθαρό εισόδημα κάθε νοικοκυριού, στον δείκτη αυτό χρησιμοποιήθηκε το ανηγμένο καθαρό εισόδημα, βάσει του ισοδύναμου αριθμού των ατόμων που ανήκουν σε κάθε νοικοκυριό.
Με βάση τον παραπάνω δείκτη, το ποσοστό των πληττόμενων νοικοκυριών από την ενεργειακή ένδεια ανήλθε στο 24% το 2016. Με την υλοποίηση των μέτρων του Σχεδίου Δράσης, στόχος είναι αυτό το το ποσοστό να μειωθεί σε 12% το 2025 και σε 6% το 2030.
Τρεις δέσμες μέτρων
Το «δίχτυ προστασίας» που προβλέπει το ΥΠΕΝ περιλαμβάνει τρεις δέσμες μέτρων, ξεκινώντας από δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης σε πληττόμενα νοικοκυριά, η οποία θα πραγματοποιηθεί τόσο μέσω των Καθεστώτων Επιβολής της Υποχρέωσης Ενεργειακής Απόδοσης για την περίοδο 2021-2030, όσο και μέσω κεντρικά σχεδιαζόμενων δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε πληττόμενους καταναλωτές και επαγγελματίες δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας.
Στη δεύτερη δέσμη, περιλαμβάνονται πολιτικές για την προστασία καταναλωτών σε ακραίες και έκτακτες συνθήκες ενεργειακής ένδειας. Πιο συγκεκριμένα, θα εφαρμοσθούν τρία μέτρα πολιτικής, τα οποία συνδυάζουν τόσο τη στήριξη των πληττόμενων νοικοκυριών, όσο και την προστασία τους μέσω κανονιστικών και ρυθμιστικών μέτρων.
Έτσι, σε συγκεκριμένα έτη μέσα στην περίοδο 2021-2030, ανάλογα με τις διαμορφωθείσες ακραίες και έκτακτες συνθήκες, προβλέπεται η παροχή «ενεργειακής κάρτας» στα ευάλωτα νοικοκυριά, για την κατανάλωση συγκεκριμένης ποσότητας ενεργειακών προϊόντων, με σκοπό την κάλυψη των ελάχιστων συνθηκών θερμικής άνεσης.
Βελτίωση του κοινωνικού τιμολογίου
Η δημόσια δαπάνη ανά έτος εφαρμογής του μέτρου θα ανέλθει σε 40 εκατ. ευρώ, με δυνητικά ωφελούμενα 100.000 νοικοκυριά, ενώ ενδεικτικές περιπτώσεις που θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί είναι περίοδοι με παρατεταμένη οικονομική ύφεση, περίοδοι με ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες και έντονα καιρικά φαινόμενα, οι οποίες ενδεχομένως να διαφοροποιούνται ανά κλιματική ζώνη.
Στο ίδιο ύψος προβλέπεται η δημόσια δαπάνη ανά έτος εφαρμογής και για τη βελτίωση του σχήματος του κοινωνικού τιμολογίου, με την προνομιακή τιμολόγηση να αφορά την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι την κάλυψη των ελάχιστων συνθηκών θερμικής άνεσης, συμπεριλαμβανομένης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας των λοιπών χρήσεων των πληττόμενων νοικοκυριών.
Επίσης, για τα νοικοκυριά που βιώνουν ακραίες συνθήκες ενεργειακής ένδειας θα προωθηθεί μία σειρά κανονιστικών και ρυθμιστικών παρεμβάσεων, όπως η πρόβλεψη αυτόματης μετάπτωσής τους στο καθεστώς της Καθολικής Υπηρεσίας στην περίπτωση καθυστερήσεων στην αποπληρωμή των λογαριασμών ενέργειας, αλλά και ο καθορισμός ενός ορίου ελάχιστης κατανάλωσης ενεργειακών προϊόντων κάτω από το οποίο θα απαγορεύεται η αποσύνδεση των πληττόμενων νοικοκυριών.
Μέτρα μακροπρόθεσμης αντιμετώπισης
Η δεύτερη δέσμη μέτρων του Σχεδίου Δράσης προωθεί τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του φαινομένου, με «όχημα» την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών ευάλωτων νοικοκυριών, με ποσοστά επιδότησης έως 80%, αλλά και την εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ για την κάλυψη της κατανάλωσής τους από «πράσινη» ηλεκτροπαραγωγή.
Η ενεργειακή αναβάθμιση θα συνδυαστεί με την εφαρμογή άλλων προγραμμάτων ανακαίνισης του κτιριακού αποθέματος («Εξοικονομώ»), τα οποία θα πραγματοποιηθούν την περίοδο 2021-2030. Επιπρόσθετα, θα εξεταστεί η διαχείριση και η υλοποίηση των συγκεκριμένων παρεμβάσεων να πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους ΟΤΑ, ώστε να διευκολυνθεί ο εντοπισμός των πληττόμενων νοικοκυριών. Τα ωφελούμενα νοικοκυριά αναμένεται να αγγίξουν τις 120.000, ενώ η δημόσια δαπάνη τα 1,8 δισ. ευρώ.
Ανάλογες παρεμβάσεις προβλέπονται για 10.000 ευάλωτα νοικοκυριά ειδικά στις περιοχές που εντάσσονται στο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, με τη σχετική δημόσια δαπάνη να ανέρχεται σε 210 εκατ. ευρώ, προερχόμενη τόσο από το ΥΠΕΝ, όσο και από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
Αξιοποίηση των ενεργειακών κοινοτήτων
Επίσης, για τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του φαινομένου, προβλέπεται και η αξιοποίηση του θεσμού ενεργειακών κοινοτήτων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας, ώστε η παραγόμενη ενέργεια (ηλεκτρική, θερμική και ψυκτική) από ΑΠΕ να χρησιμοποιείται για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών νοικοκυριών, τα οποία πλήττονται από το φαινόμενο της ενεργειακής ένδειας. Γι΄ αυτό τον σκοπό, προβλέπεται οικονομική ενίσχυση μέσω δημόσιας δαπάνης 45 εκατ. ευρώ, με τα ωφελούμενα νοικοκυριά να ανέρχονται σε 70.000.
Η τρίτη δέσμη μέτρων συμπληρώνεται με την εμπλοκή των εταιρειών που θα υπαχθούν στα Καθεστώτα Επιβολής της περιόδου 2021-2030, με την παροχή κινήτρων σε αυτές για την υλοποίηση παρεμβάσεων σε πληττόμενα νοικοκυριά. Τα κίνητρα αυτά θα μπορούν να είναι είτε η προσαύξηση των μονάδων εξοικονόμησης ενέργειας με τον συντελεστή 1,4, είτε η παροχή οικονομικής ενίσχυσης στις εταιρείες για την εγκατάσταση αποδοτικών συστημάτων θέρμανσης και ψύξης σε πληττόμενα νοικοκυριά. Για τον σκοπό αυτό, προβλέπεται δημόσια δαπάνη 70 εκατ. ευρώ, με τα ωφελούμενα νοικοκυριά να εκτιμώνται σε 100.000.
Με σκοπό τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση του φαινομένου, η δημόσια δαπάνη για την εφαρμογή των τεσσάρων παραπάνω μέτρων θα ανέλθει στα 2,1 δισ. ευρώ έως το 2030.
